تبیان، دستیار زندگی

5. استهزاء و تمسخر

هر چند میان ریشه لغوی و مفهومی «استهزاء» و « تمسخر» تفاوت هایی وجود دارد، قدر مشترک دو واژه دستاویز ملعبه و ریشخند قرار دادن اشخاص است. استهزاء و تمسخر، اصولاً مذموم است و این مذمویت در خصوص پیامبران الهی، امامان معصوم و اولیاء خداوند مطلقاً ممنوع بوده و موجب کفر و ارتداد می شود.

در قرآن کریم آمده است: و به تحقیق، خدا در کتاب قرآن بر شما نازل کرد: هر گاه شنیدید آیات خدا مورد کفر و انکار و مسخره قرار می گیرد، با آنان منشینید تا به سخنی غیر از آن فرو روند و در صورت تخلف، شما بی گمان مانند آنها خواهید بود. خدا، بی چون همگی منافقان و کافران را در دوزخ گرد آورنده است.

در حدیثی از رسول خدا(ص) آمده است: برای استهزاء کنندگان مردمان، دری از بهشت باز می شود که می گوید: پیش بیا، پیش بیا! پس او با غم ها و غصه ها به سوی آن می رود، زمانی که نزدیک می شود، بسته می شود. آنگاه دری دیگر برایش گشوده می شود که باز می گوید: پیش بیا، پیش بیا! پس وی با غم ها و غصه های خود می آید، زمانی که می رسد، بسته می شود، و چنین است تا دری برایش باز می شود که می گوید: پیش بیا، پیش بیا و او نمی آید.

4. ادعا نمایی

ادعاهای بیجا و خلاف واقع، یکی از کارها و کارکردهای رایج و جاری ملموس در دنیای زبان است. ادعا امری شایع است که جایگاه اصلی آن قلب است، ولی بروز آن زمانی است که بر زبان جاری شود. ادعا در صورت درست نبودن مشمول دروغ بوده و ابعادی ناپسند به خود می گیرد.

در قرآن کریم آمده است: و زمانی که آیات ما بر آنها فرو خوانده می شود، می گویند: به تحقیق شنیدیم و اگر بخواهیم، مثل این را می گوییم، و نیست این گفتارها مگر اسطوره های پیشین.

در کلام علی (ع) آمده است: هلاک شد هر کس که ادعا نمود و بیچاره گشت هر کس که افترا بست.

و نیز: آگاه باشید، من با دو گروه مقاتله می کنم؛ مردی که مدعی نداشته اش است و دیگر، ممانعت کننده از چیزی که بر عهده دارد. 

دخترم! با تو سخن می گویم * گوش کن، با تو سخن می گویم * زندگی در نگهم گلزاریست * و تو با قامت چون نیلوفر * شاخه ی پر گل این گلزاری * من دراندام تو یک خرمن گل می بینم * گل گیسو، گل لب ها، گل لبخند شباب * من به چشمان تو گل های فراوان دیدم * گل تقوا، گل عفت، گل صد رنگ امید * گل فردای بزرگ، گل فردای سپید* می خرامی و ترا می نگرم * چشم تو آینه روشن دنیای من است * تو همان خرد نهالی که چنین بالیدی * راست، چون شاخه سرسبز و برومند شدی * همچو پر غنچه درختی، همه لبخند شدی * دیده بگشا و در اندیشه گل چینان باش * همه گلچین گل امروزند * همه هستی سوزند * کس به فردای گل باغ نمی اندیشد * آن که گرد همه گل ها به هوس می چرخد * بلبل عاشق نیست * بلکه گلچین سیه کرداریست * که سراسیمه دود در پی گل های لطیف * تا یکی لحظه به چنگ آرد و ریزد بر خاک * دست او دشمن باغ است و نگاهش ناپاک * تو گل شادابی * به ره باد مرو * غافل از باغ مشو.. * دخترم، گوهر من! * گوهرم، دختر من! * تو که تک گوهر دنیای منی * دل به لبخند حرامی مسپار * دزد را دوست مخوان * چشم امید بر ابلیس مدار. * دیو خوبان پلیدی که سلیمان رویند * همه گوهر شکنند * دیو کی ارزش گوهر داند؟ * نه خردمند بود * آنکه اهریمن را * از سر جهل سلیمان خواند. * دخترم، ای همه ی هستی من! * تو چراغی، تو چراغ همه شب های منی * به ره باد مرو * تو گلی، دسته گل صد رنگی * پیش گلچین منشین * تو یکی گوهر تابنده ی  بی مانندی * خویش را خوار مبین. * آری ای دخترکم، ای سرا پا الماس * از حرامی بهراس * قیمت خود مشکن * قدر خود را بشناس.*

ای خداوند صداقت!

گوهر مفقود صداقت را از میان خاکستر روزمرگی عیان کن.

خدایا!

آن قدر بر پای طلب تاول نامردی نشسته است که جز تو محبوبی را سراغ نگیریم.

**

و آن قدر بر قلب عاطفه خنجر جفا خورده است که سر به دامان دیگری نسپاریم.

... هنگامی سخن می گویید که با اندیشه های خود در آشتی و آرامش نباشید. و هنگامی که از آرام گرفتن در تنهایی دل خود وا می مانید، در لبهای خودمسکن می جویید و صدا به شما تسکین می بخشد. بیشتر سخنان شما اندیشه شما را دردمند و اندوهگین می سازد. زیرا اندیشه ی پرنده ای از پرنده های آسمان است، بال هایش را در قفس کلمات باز می کند ولی نمی تواند به پرواز در آید.

***

در بین شما کسانی هستند که از بیم تنهایی به یاوه گویان پناه می برند. زیرا آرامش تنهایی در مقابل چشمانشان چهره روشنی از روح عریانشان را می گسترد که از دیدنش بیم دارند و از آن می گریزند. و کسانی هستند که سخن می گویند ولی بدون دانش و اندیشه حقایقی را روشن می کنند که خودشان در نمی یابند. و هستند کسانی که حقیقت را در دلهایشان دارند ولی از بر زبان آوردن آن خودداری می کنند. و در سینه اینهاست که روح در آرامش و سکوت جای گرفته است.

***

هنگامی که دوستت را در راه دیدی یا در میدان شهر گرد آمدید، بگذار روحی که درون توست لب هایت را به حرکت در آورد و زبانت را به گردش وادارد. بگذارید صدایی که در ژرفای صدای شماست با گوش گوش او سخن گوید. زیرا روح او راز دل تو را نگه می دارد همان طور که دهان مزه ی نوشابه پاک را نگه می دارد،گر چه اندیشه رنگ آن را از یاد برده و پیاله ی آن شکسته باشد. 

***

جبران خلیل جبران

یادمان باشد:

بزرگترین و دشوارترین وظیفه ما خوش زیستن است.

در روز رستاخیز، از همه مردم گناه آنکس بیشتر است که بیشتر از همه در چیزهایی که به او مربوط نیست سخن بگوید.

وقتی گناهان بنده فزونی گیرد و کار نیک آن قدر نداشته باشد که گناهان را جبران کند خداوند او را به غم مبتلا سازد تا گناهانش را جبران کند.

کسیکه که اندیشه اش کم است سختی اش فراوان است.