تبیان، دستیار زندگی

زنده ترین و مؤثرترین راه برای شناخت و ایجاد ارتباط قلبی و فکری با ائمه اطهار زیارت است. زیارتنامه ها به ویژه زیارت نامه مأثور(معتبر) مدرسه ای هستند که درس امامت و ولایت می دهند. آثار و برکات اهل بیت را شمارش کرده و راه دوستی و محبت به اهل بیت را تعلیم می دهند. نیز تأثیر زیادی در ایجاد ارتباط نزدیک با امام معصوم و اولیای الهی دارند، به طوری که زائر احساس می کند هیچ کس به انسان نزدیک تر و مهربان تر و داناتر و تواناتر از زیارت شونده نیست.

رفتن آگاهانه به زیارت و خواندن زیارتنامه ها با توجه و حضور قلبی می تواند نقش مؤثری در اصلاح افراد داشته باشند که به اموری اشاره می شود:

1. رفتن به زیارت به معنای بیعت و بستن عهد و پیمان وفاداری به عقاید و افکار و راه و مذهب کسی که مورد زیارت قرار می گیرد است. زیارت آگاهانه سبب تقویت معنویت، تثبیت ایمان و عقیده و تحکیم رابطه با خلفا و اولیای الهی است.

2- امام شناسی:

زیارتنامه ها صحیفة امام شناسی هستند. شخص با رفتن به زیارت اولیای الهی و خواندن زیارتنامه به خود تلقین می کند که الگو و اسوه حقیقی برای دینداری و رسیدن به هدف آفرینش و زندگی سعادت آمیز چه کسانی هستند. برای راهیابی به سعادت و هدایت باید از امام معصوم پیروی کند.

شناخت حق امام یعنی علم به اینکه امام حجّت و برهان الهی برای مردم است. هرچه معرفت بیش تر باشد، نقش اصلاحی خواندن زیارت نامه در افراد بیش تر است.

انسان در راستای خواندن زیارت نامه می یابد که ضمن احترام به مقام والای امامت و ولایت باید در تمام عرصه های معنوی و اجتماعی و اخلاقی و اعتقادی و فرهنگی و سیاسی از امام پیروی کند.

3- نقش دیگری که قرائت زیارت نامه ها دارد، اصلاح اعتقادی است، زیرا خواندن زیارت نامه هاست که دو فرع از فروع دین یعنی: تولّی (اظهار محبّت و ارادت نسبت به ائمه معصومین و محبّان و دوستان اینان) و تبرّی ( دشمنی نست به دشمنان اهل بیت) روشن می شود. این قسمت از زیارت جامعه کبیره که می فرماید: «موال لکم و لأولیائکم و مبغض لأعدائکم.. . »(1) اشاره به همین مطلب دارد.

تولیّ و تبرّی از ارکان اعتقادی هر زیارتنام های است. برای در امان ماندن از آسیب های بریدگی قلبی و روحی از اهل بیت باید این دو را زائر در خود زنده نگه دارد تا خلقیات عملی او آسیب نبیند و به معتقدات او ضرری وارد نشود. بهترین راه برای ایجاد و تثبیت ارتباط روحی خواندن زیاتنامه های اهل بیت است.

4-زیارت زایر را ترغیب و تحریک می کند که با سنّت و سیرة امام معصوم و شیوه زندگی، روابط و معاشرت ها، روش تربیت و... آشنا شود. در زیارتنامه هایی مثل زیارت عاشورا با عباراتی مثل: «اللهمّ اجعل محیای محیا محمد و آل محمد و مماتی ممات محمد و آل محمد» بیان می شود یا در زیارت امیر المؤمنین با عبارت «اللهمّ انّی احیی على ما حیّ علیه مولای امیر المؤمنین علی بن ابی طالب و اموت على ما مات علیه» خواننده را به آشنایی با سیرة بزرگواران و عمل طبق سیره و سنت ایشان دعوت می نماید.

5- طهارت روح انسانی در پرتو زیارت:

همانگونه که طهارت و نظافت از پلیدی های ظاهری از لوازم ضروری و حتمی حیات طبیعی انسان است، طهارت از پلیدی ها و زشتی های باطنی نیز هماهنگ با فطرت و دین است تا انسان همواره خود را از شرور نفس و خبائث سیرت از یک سو و گناه از سوی دیگر تطهیر کند.

ولایت ائمه معصومین عامل پاکی و پاکیزگی است. در زیارت امیر المؤمنین آمده:

«صلى الله على روحک و بدنک طهر طاهر مطهر من طهرٍ طاهرٍ و مطهرٍ»(2) امام طهر و طاهر و مطهر معرفی می شود، زیرا کدورت ها و ویژگی های اخلاقی ـ اعتقادی و رفتاری را شستشو می دهد، همان گونه که آب منشأ حیات و زندگی طبیعی و برطرف کنندة آلودگی هاست.

دور ماندن از اهل بیت بنابر این زیارتنامه و خواندن آن ها افکار و آرمان ها را هم جهت می کند و دلها را همسو می نماید. در زیارت هاست که انسان می فهمد اهل بیت نه تنها معدن علم و حکمت الهی هستند، بلکه جایگاه رحمت الهی هستند که می توانند شفیع ما در درگاه الهی باشند.

پی نوشتها:

1. مفاتیح الجنان، زیارت جامعه کبیره.

2. مفاتیح الجنان، زیارت مخصوص امیر المؤمنین (ع).

منبع : مرکز پاسخگویی به سوالات دینی

وَ قَضی‏ رَبُّکَ أَلاَّ تَعْبُدُوا إِلاَّ إِیَّاهُ وَ بِالْوالِدَیْنِ إِحْساناً إِمَّا یَبْلُغَنَّ عِنْدَکَ الْکِبَرَ أَحَدُهُما أَوْ کِلاهُما فَلا تَقُلْ لَهُما أُفٍّ وَ لا تَنْهَرْهُما وَ قُلْ لَهُما قَوْلاً کَرِیماً(اسرا: ۲۳-۲۴)

(پروردگارت مقرّر داشت که جز او را نپرستید و به پدر و مادر نیکی کنید.اگر یکی از آن دو یا هر دو نزد تو به پیری رسیدند، به آنان «اف» مگو و آنان را از خود مران و با آنان سنجیده و بزرگوارانه سخن بگو.)

در احادیث، در مورد احسان به والدین بسیار سفارش شده و از آزردن آنان نکوهش به عمل آمده است: -

از جمله : حتّی اگر تو را زدند، تو «افّ» نگو، خیره نگاه مکن، دست بلند مکن، جلوتر از آنان راه نرو، آنان را به نام صدا نزن، کاری مکن که مردم به آنان دشنام دهند، پیش از آنان منشین و پیش از آنکه از تو چیزی بخواهند به آنان کمک کن.

-مردی مادرش را به دوش گرفته طواف می‏داد، پیامبر را در همان حالت دید، پرسید: آیا حقّ مادرم را ادا کردم؟ فرمود: حتّی حقّ یکی از ناله‏های زمان زایمان را ادا نکردی.

- از پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله سؤال شد: آیا پس از مرگ هم احسانی برای والدین هست؟ فرمود: آری، از راه نماز خواندن برای آنان و استغفار برایشان و وفا به تعهّداتشان و پرداخت بدهی‏هایشان و احترام دوستانشان.

- مردی از پدرش نزد پیامبر شکایت کرد. حضرت پدر را خواست و پرسش نمود، پدر پیر گفت: روزی من قوی و پولدار بودم و به فرزندم کمک می‏کردم، امّا امروز او پولدار شده و به من کمک نمی‏کند. رسول خداصلی الله علیه و آله گریست و فرمود: هیچ سنگ و شنی نیست که این قصه را بشنود و نگرید! سپس به آن فرزند فرمود: «انت و مالک لابیک» تو و دارایی‏ات از آنِ پدرت هستید.

– والدین، تنها پدر و مادر طبیعی نیستند. در برخی احادیث، پیامبر اکرم صلی الله علیه و آله  و امیر المؤمنین پدر امّت به حساب آمده‏اند.

مقام معظم رهبری در ابتدای درس خارج فقه خود به بیان نکات اخلاقی برجسته‌ای می‌پردازند که ذکر گوشه‌ای از این نکات حکمت‌آموز برای رهروان انقلابی بسیار کارگشاست.

من مواعظ علی بن الحسین علیه السلام: کم من مفتونٍ بحسن القول فیه، و کم من مغرورٍ بحسن الستر علیه، و کم من مستدرجٍ بالإحسان علیه.

چقدر از فریفته‌ها که فریب تعریف کردن مردم از آنها را خورده‌اند و چه بسیار از گول‌خوردن‌هایی که گول پوشش خدا را خورده‌اند و بسا از غفلت‌زده‌ها که از تلاش و سعی دست بازداشته‌اند به واسطه اینکه به آنها کمک شده (و نمی‌دانند که نیکی و لطف خدا به واسطه اتمام حجت است نه اینکه شایسته آن بوده‌اند.) (1)

چه بسا افرادى که فریب تعریف‌ها و تحسین‌هایى که مردم از آنان مى‌نمایند را مى‌خورند. انسان نباید فریفته قضاوت‌هاى مردم درباره خودش شده و به ‌خاطر تساویل نفسانى، از قضاوت صحیح در مورد خودش غفلت ورزد؛ توجه به این مسئله، بخصوص براى مسئولان حائز اهمیت است.

همچنین انسان نباید از اینکه خداوند عیوب او را پوشانده، مغرور شود و خیال کند که همیشه بدی‌هاى او مستور مى‌ماند. چه بسا خداوند در همین دنیا آنها را فاش کند و اگر در این دنیا هم با لطف و احسان خود فاش نکرد در قیامت (روزى که باطن افراد ظاهر مى‌شود) آشکار می کند، لذا ائمه علیهم السلام همان طور که در دعاى شعبانیه نقل شده از خدا مى‌خواستند که «الهى لا تفضحنى یوم القیامة على رؤس الاشهاد.»

چه بسا افرادى که در اثر نعم الهى گرفتار استدراج مى‌شوند، «و سنستدرجهم من حیث لا یعلمون»، پس نباید ما به‌ خاطر تمجیدهاى مردم و ستر الهى و اعطاى نعم او از قضاوت صحیح در مورد خود غفلت کنیم.

پی نوشت:

1- تحف العقول؛ صفحه 281

منبع:  خبرگزاری دانشجو

مقام معظم رهبری در ابتدای درس خارج فقه خود به بیان نکات اخلاقی برجسته‌ای می‌پردازند که ذکر گوشه‌ای از این نکات حکمت‌آموز برای رهروان انقلابی بسیار کارگشاست.

مقام معظم رهبری در جلسه سی و هشتم از درس خارج به شرح حدیث زیر پرداختند.

من وصیّته علی (علیه السلام) لکمیل بن زیاد: یا کمیل! لست و اللّه متملقاً حتى أطاع و لاممنیاً حتى لاأعصى و لا مائلاً لطعام الأعراب حتى انحل امرة المؤمنین و ادعى بها؛

ای کمیل! به خدا سوگند که من چاپلوس نیستم تا اطاعت شوم و نه بلندپروازی می‌کنم تا نافرمانی نشوم، نه پس‌اندازکننده‌ام برای غذای عرب‌ها تا بخشنده شوم زمامداری مسلمانان را و خواندۀ به آن شوم. (1)

در این فراز از وصیت، حضرت از روش‌هاى متداول و معمولى که اهل دنیا براى به دست‌آوردن حکومت و تحکیم و حفظ آن، به آنها متشبث مى‌شوند تبرّى مى‌جوید.

تملق همیشه در برابر صاحبان قدرت و سرمایه و مقام نیست. گاهى یک حاکم به آحاد ملت و حتى به افراد زیردست و مطیع نیز تملق مى‌گوید تا این که از او اطاعت کنند.

حضرت مى‌فرماید: من آرزوها را در دل مردم زنده نمى‌کنم و آنان را با وعده‌هاى پوچ و توخالى سرگرم نمى‌کنم تا از من اطاعت کنند، و گرایش به خوراک ساده صحرانشینان نکرده و مثل آن غذا نمى‌خورم تا از این طریق ریاست و امارت مؤمنین را بدست گیرم.

باید توجه کرد که این جمله را کسى مى‌گوید که ساده‌ترین طعام‌ها را میل کرده، سخت‌ترین و دشوارترین شرائط را براى خود در زندگى انتخاب کرده بود، اما در عین حال مى‌فرماید: من به خاطر حکومت، ریاکارى و تظاهر نمى‌نمایم و این مسأله براى ما، خیلى مهم است و باید از آن درس بگیریم که هدف و نیت ما خالص و الهى باشد و هر کار که انجام مى‌دهیم، از متن شرع فقط براى خدا باشد.

پی نوشت:

1- تحف العقول؛ صفحه 175

منبع : خبرگزاری دانشجو