تبیان، دستیار زندگی

 

 

استقبال

با نزدیک شدن ماه مبارک رمضان، مسلمانان این کشور نسبت به اجرای دستورات اسلامی، دقت بیشتری پیدا می‏کنند. آنان با این آمادگی به استقبال این ماه مبارک می‏روند.

استهلال

اگرچه به علت هوای همیشه ابری و بارانی سوئد، امكان استهلال سنتی برای مسلمانان این کشور وجود ندارد اما مراکز نجومی   و دولتی این کشور، حلول ماه های جدید را رصد و اعلام می‏كنند. برخی مسلمانان مهاجر هم ـ   بسته به مذهب یا ملیتشان ـ از محاسبات نجومی كشورهای عربستان، ایران و مصر تبعیت می‏نمایند.

روزه‏ی 20 ساعته

همه ما شنیده‏ایم که در قطب، شش ماه شب است و شش ماه روز. یکی از مشکلات مسلمانان ساکن در کشورهای نزدیک به قطب همین مسأله است.

امسال به علت تقارن ماه مبارک رمضان با فصل تابستان، روزها در سوئد به 20 ساعت می‏رسد که هر چه به طرف شمال (قطب) حرکت کنیم روزها طولانی تر می‏شود. این امر گرفتن رو.زه را طاقت‏فرسا می‏کند. البته در زمستان هم روزها تنها 4 ساعت است که تلافی این را درمی‏آورد!

مناطق بدون غروب

در بعضی از مناطق، روزهای بدون غروب هم وجود دارد. در باره نماز و روزه و اوقات شرعی این مناطق، دو نظر فقهی وجود دارد: 1. مطابق نظر برخی علمای شیعه، ساکنان این مناطق باید با توجه به افق نزدیک‏ترین منطقه‏ی دارای غروب، روزه‏ی خود را بگیرند و نماز خود را به جای آورند.   2. مطابق نظر گروه دیگری از علماء، مسلمانان این مناطق باید مطابق افق شهرهای متعارفی که شب و روز تقریبا مساوی دارند (مانند مکه و مدینه) عمل نمایند.

زمان افطار و سحر

در سوئد، دانستن زمان دقیق سحر و مغرب به دلیل نوسان زیاد اوقات شرعی بین دو روز سخت و لازم است. مسلمانان سوئد به چند طریق را تشخیص می‏دهند:

1. با استفاده از شبکه‏ جهانی جام جم.

2. با استفاده از برنامه شبکه‏های ماهواره‏ای عربی.

3. با استفاده از تعداد محدودی رادیوی فارسی یا عرب‏زبان   که فقط در این ماه اقدام به پخش اذان می‏کنند.

4. با استفاده از برگه اوقات شرعی که هر ماه توسط مساجد اسلامی برای تعداد کثیری از افراد پست می‏شود.

تغذیه

در ماه مبارک رمضان، غذاهای عربی فروش ویژه‏ای پیدا میکنند و مسلمانان سوئد از ملیت‏های مختلف، از غذاهای مخصوص عرب‏ها برای این ماه استفاده میکنند. در هنگام افطار، غذاهای لذیذ و كلوچه‏های خوشمزه به همراه نوعی سوپ سبزیجات در رستوران‏های عربی مشتریان فراوانای دارد.

برنامه‏های مرکز اسلامی

مرکز اسلامی امام علی (ع) در شهر استکهلم، نقطه تمرکز مراسم و تجمع شیعیان این کشور است. این مرکز در طول ماه مبارک رمضان هر شب برنامه‏های ویژه‏ای ـ از جمله قرائت قرآن، سخنرانی، و قراعت دعای افتتاح ـ دارد.

یکی از برنامه‏های آینده این مرکز، همکاری رسانه‏ای است. با توجه به آزادی و امکان پخش برنامه‏های اسلامی از طریق تلویزیون‏های خصوصی و دولتی، مركز اسلامی سوئد درصدد است تا برنامه‏های متنوع اسلامی تولید و از این شبكه ها پخش نماید.

شب قدر

مساجد مسلمانان در شب قدر بسیار پررونق است. مسجد شیعیان استکهلم و مرکز امام علی (ع) در این شب‏ها، میزبان حدود 4 هزار نفر از   مسلمان است که برای دعا و عبادت گرد هم می‏ایند.

اهل تسنن سوئد هم شب 27 ماه مبارک رمضان را شب قدر می‏گیرند.

مجالس خانگی

به غیر از استهلم، شیعیان و مسلمانان شهرهای دیگر هم مراسم شب قدر را برپا می‏کنند. اگر در آن شهر مسجد نباشد گاهی یکی از افراد بانی می‏شود و مراسم   را در منزلش برگزار می‏نماید.

رمضان مسیحیان سوئدی‏

برخی از مسیحیان سوئد هم روزه می‏گیرند! مطابق این سنت، آنها در یک ماه از سال، اقدام به نخوردن گوشت می‏کنند و معتقدند که این امر به سلامتی بدنشان کمک می‏کند.       

عید فطر

حدود 5 هزار نفر از شیعیان سوئد برای اقامه‏ی نماز عید فطر به مسجد امام علی (ع) در استکهلم می‏روند و یکی از باشکوه‏ترین نمازهای سال بر پا می‏شود؛ تا جایی که موجب حیرت کلیساهای اطراف آن می‏گردد. اهل‏سنت هم نماز عید را در مراکز خود اقامه می‏کنند.

 

 

 

 

استقبال

مسلمانان روسیه از فرصت ماه مبارك رمضان برای تثبیت عقاید دینی خود كمال بهره را می‌برند و آن را زمانی برای تنفیذ شعائر اسلامی در قلوب مسلمانان روسی می‌دانند.

ورود اسلام به روسیه

اسلام از طریق فتوحات اسلامی به روسیه راه پیدا نكرد؛ بلكه از راه گسترش معاملات تجاری مسلمانان با ساكنان آن مناطق گسترش یافت. اسلام قبل از ورود به روسیه، از طریق فتوحات به كشورهای نزدیك روسیه رفته بود؛ سپس مسلمانان این مناطق بودند كه دین مبین اسلام را به روسیه نیز تسری دادند.

فرصتی برای تقویت باورها

در روسیه اقوام بسیاری هستند كه خود را به اسلام منتسب می‌كنند. مانند چچنی‌ها و یا اقوام ساكن داغستان. بنابراین این ماه مبارك فرصت مغتنمی است تا آن دسته از مسلمانانی كه از اسلام تنها نام آن را با خود حمل می‌كنند، به تقویت باورها و شعائر دینی خود پرداخته، به طریقه صحیح اسلامی برگردند.

مساجد

مسلمانان روسیه منطقه علاقه زیادی به برگزاری نماز جماعت در مساجد دارند. از سویی نیز چند مسجد اصلی و جامع در روسیه وجود دارد كه اقدام به برگزاری فرائت و ختم قرآن كریم در ماه مبارك می‌كنند كه با استقبال بسیار خوبی مواجه می‌شوند. به طور كلی آنها سی روز رمضان را مانند اعیاد و جشن‌های اسلامی گرامی می‌دارند.

افطار

افطاری دادن هم از محبوب‌ترین شعائر اسلامی در رمضان‌های روسیه است. جالب است بدانید كه ایام رمضان برای غیرمسلمانان روس نیز جالب توجه است. آنها ماه رمضان را از برگزاری مراسم افطار جمعی مسلمانان در شهرهای روسیه می‌شناسند.

یكی از فرهنگ‌های زیبایی كه در ایام رمضان در روسیه وجود دارد، ‌سخنرانی كوتاه و مفید یك روحانی برای میهمانان در سفره افطار و در هنگام تناول غذاست كه معمولا از نكات ضروری و كاربردی برای جوانان با استناد به آیات قرآن اقامه می‌شود. این رسم شبیه آن چیزی است كه در مصر به آن "موائد الرحمن"(سفره‌های رحمانی) گفته می‌شود.

تأثیرات دیگران

از آنجا كه مسلمانان روسیه در جوامع غیراسلامی زندگی می‌كنند، این كاملا طبیعی است كه برخی آداب و رسوم آنها برگرفته و تقلید از غیرمسلمانان به‌خصوص مسیحیان ارتدوكس باشد. با این حال آنها به مسلمان بودن خود افتخار كرده و آن را از كسی پنهان نمی‌كنند.

همچنین در ایام رمضان در روسیه،‌ غیرمسلمانان نیز به آداب و رسوم مسلمانان احترام زیادی می‌گذارند؛ ‌به طور مثال در این ماه بسیاری از برنامه‌های غیراخلاقی تلویزیون موفتاً پخش نمی‌شوند؛ یا مراكز توزیع مشروبات الكلی در روز فعالیت زیادی ندارند و شب‌ها مغازه‌های خود را باز می‌كنند.

 

 

 

 

استقبال

ماه مبارک رمضان، برای مردم اندونزی ماه جشن و شادی است. شادمانی‌های شبانه، تفریحات، بازی‌های مختلف و غذاهای متنوع، همه جزئی از فرهنگ مردم اندونزی در این ماه عزیز است.

استهلال

پس از رؤیت هلال ماه رمضان در اندونزی، تعدادی از افراد تا صبح در مسجد می‏مانند و طبل می زنند و به این نحو آغاز ماه مبارک را به دیگران اعلام کی‏کنند.

تغذیه

از معروف‏ترین غذاهای رمضانی اندونزی "ابهم" است که نوعی شیرینی شبیه کیک است. از خوردنی‏های مطلوب آنها می‏توان به غذاهای دریایی، برنج و سبزیجات نیز اشاره کرد. کباب مرغ هم برای افطار در بازار رمضان رونق دارد.

پس از غروب آفتاب، باشگاه‏ها و مكان‌های سرگرمی باز می‌شود،   كافه‌ها و رستوران‌ها از انبوه مشتریان سرازیر شده و رستوران چینی‌ها نیز تا که زمان افطار بسته هستند به پذیرایی مردم مشغول می‏شوند.

جشنواره غذاها

امسال شهرداری کل جاکارتا، به منظور تکریم این ماه مبارک جشنواره غذاهای مخصوص این ماه را در میدان بانتنگ برپا کرده است.در این جشنواره بیش از 200 غرفه از هنگام سحر تا زمان افطار به ارائه و نمایش بیش از 44 نوع غذای محلی امخصوص ماه مبارک رمضان می‏پردازند.

افطار در مساجد

از دیگر آداب مسلمانان اندونزیایی، رفتن به مسجد قبل از نماز مغرب و خوردن افطار دسته‏جمعی است. آنها سپس به خواندن نماز مشغول می‏شوند.

شب نزول قرآن

یک شب و روز در اندونزی، به عنوان "شب نزول قرآن" و "روز نزول قرآن" شناخته می‏شود. اندونزیایی‏ها به این روز بسیار ارج می‏نهند و آن را گرامی می‏دارند. مراسم ویژه‏ای هم به این مناسبت در قصر ریاست جمهوری اندونزی برگزار می‏گردد.

رسانه‏ها

مراسم احیاء، عبادت و آداب شب و روز نزول قرآن از رادیو و تلویزیون این کشور پخش می‏شود. اما رسانه‏ها در ایام دیگر مورد شکایت علما و متدینین هستند. آنها از دولت اندونزی می‏خواهند که در ایام ماه مبارک رمضان نظارت ویژه‏ای به تلویزیون و رسانه‏ها داشته باشد تا شؤونات این ماه رعایت گردد.

مراکز فساد ؛ مشکل مردم

کشورهای جنوب شرق آسیا به عنوان یکی از نقاط هدف توریست‏های ثروتمندی است که ـ غیر از گردشگری ـ با اهداف خاصی به این کشورها سفر می‏کنند. این مسأله به مشکلی برای مردم متدین این کشورها تبدیل شده است.

در واکنش به این امر، دفتر شورای علمای اندونزی از سازمان‏ها، نهادهای مسؤول و مدیریت اجرایی جزایر باتام، تانجونگ ، کاریمون، بینتان، لینگا، ناتونا و آنامباس خواست تا این مراکز تفریحی را به طور کامل در طول ماه مبارک رمضان تعطیل کنند. در این حال، تنها منطقه "باتام" با تعطیلی کامل موافقت نکرده و این مراکز را تنها به مدت چهار روز (روز اول ماه، روز نزول قرآن و دو روز به مناسبت عید فطر) تعطیل می‌کند. این امر به دلیل علت ترس از کاهش درآمد کارکنان بخش گردشگری است! مقامات این منطقه استدلال کرده‌اند که باید کارگرانی را که درآمد آنها به این مراکز بستگی دارد نیز درنظر بگیریم!!

در قسمت غربی شهر جاكارتا هزار و یك كلوپ شبانه وجود دارد كه به احترام ماه رمضان تا زمان افطار بسته می‌مانند. رستوران‌ها هم در طی ماه مبارك رمضان از عرضه مشربات الكلی خودداری می‌كنند.

شب قدر

مسلمانان اندونزی 10 شب آخر ماه را به شب زنده داری و عبادت می گذرانند و معتقدند یکی از این شب‏ها شب قدر است.

مراسم ایرانیان

ایرانیان مقیم اندونزی نیز همچون دیگر هموطنان خود در جنوب شرقی آسیا رمضان را گرامی می‏دارند. آنان در لیالی قدر، با برپایی آیین‌های ویژه‌ای در سوگ اولین امام شیعیان می‏نشینند و آیین احیاء شب‏های احیاء هم با حضور ده‏ها تن از ایرانیان مقیم و خانواده‌های آنها در محل اقامتگاه سفیر ایران در جاكارتا برگزار می‏شود.

عید فطر

پایان‏بخش جشن رمضان مسلمانان اندونزی، عید فطر است. در این روز مردمی که یک ماه را با روزه‏داری سر کرده‏اند لباس‏های نو و رنگارنگ خود را می‏پوشند و مراسم وذهبی خاص این روز را به جای می‏آورند.

 

 

 

 

استقبال

مردم مسلمان چین، قبل از ورود ماه مبارک رمضان خانه را تمیز می‏کنند. مسجد را تمیز می‏کنند   و در مسجد جمع می‏شوند و امام جماعت راجع به اعمال این ماه و وظایف روزه داران صحبت می‏کند. آموزش زبان عربی، عقاید و احکام به علاوه نماز طراویح از جمله برنامه‏هایی است که در این ماه اضافه می‏شود.

تلویزیون

تلویزیون برنامه‏ای که خاص این ماه باشد، ندارد . فقط شروع ماه مبارک رمضان را اعلام می‏کند و از فواید این ماه صحبت می‏کند، به همین دلیل ماه مبارک رمضان برای بیشتر مردم چین، شناخته شده است، الته تلویزیون نمی‏گوید مسلمان‏ها در این ماه چه می‏کنند و چه برنامه‏ای دارند.

تغذیه

فقط تغذیه مردم بیشتر می‏شود، اما غذای خاصی نداریم.

تشخیص اوقات شرعی

مسجد اعلام می‏کند، در هر محله‏ای یک مسجد هست که قبل از اذان، قرآن و دعا پخش می‏کند و مردم با همان صدا بیدار می‏ ‎ شوند. افطار هم همین طور.

افطار

علاوه بر جوانها اکثر پیرمردها به مسجد می‏ ‎ روند و همانجا افطار می‏کنند در طول ماه مبارک مسجد افطاری می‏دهد. معمولاً مسلمانان اول افطار می‏کنند؛ با چای، نان و یا خرما. بعد ازنماز هم شام می‏خوردند.

کتاب فروشی

در کنار هر مسجد، کتاب فروشی هم هست. در ماه مبارک کتاب‏های حدیثی درباره ماه رمضان می‏فروشند. شاید در کل چین یک مفاتیح پیدا نشود. شاید حتی ترجمه هم نشده باشد.

ضریب امنیت

درباره ضریب امنیت هم باید بگویم در ماه مبارک رمضان ، ضریب امنیت بالاتر می‏رود.

اندر اعتقادات مردم

برخی مسلمانان آنجا می‏گویند هرکس روز چهاردهم و بیست و هفتم این ماره را روزه نگیرد، کور می‏شود. که مراد   کوری چشم دل است، اما بعضی‏ها فکر می‏کنند کوری چشم سر مراد است. برخی مسلمانان هم در برخی مناطق چین هستندکه در ماه مبارک رمضان گوشت خوک نمی‏خورند، و همین نخوردن گوشت خوک را روزه گرفتن می‏دانند.

شب قدر

بعضی مسلمان‏ها، شب بیست و هفتم ماه مبارک را تا صبح در مساجد مشغول عبادت هستند.

عید فطر

مسلمانان لباس نو می‏پوشند، غسل می‏کنند، برخی عطر می‏زنند و   به مسجد می‏روند. بعد از نماز هم به قبرستان می‏روند و برای مردگان طلب مغفرت می‏کنند. در این روز زنان در خانه غذایی می‏پزند که به چینی «یوشاسنجزگواتز» می‏گویند. نوعی حلوا و یا کیک است. از روز عید فطر تا سه روز بعدش هم مردم به دیدار یکدیگر می‏روند. لااقل در منطقه ما اینطوری است.

 

 

 

با وجودی که بیش از نیمی از مردم کشور مالزی را مسلمانان تشکیل می دهند، اما غیر‌مسلمانان نیز در این کشور بسیار هستند و در ایام رمضان سعی می کنند ضمن نگهداشتن حرمت مسلمانان و پرهیز از خوردن در اماکن عمومی، آنها را همراهی کنند. مالزی از کشورهایی است که بیشتر جمعیت آن را مسلمانان تشکیل می دهند، یعنی 60 درصد از جمعیت این کشور مسلمان هستند. از این رو سعی می کنند تا شعائر دینی و آداب و رسوم خود را در ماه مبارک رمضان به جا آورند. مسلمانان مالزی پیش از فرا رسیدن ماه مبارک رمضان خود را برای این ماه آماه کرده و به نظافت مساجد و منازل اقدام می کنند . حتی زنان این کشور نیز به خرید لوازم منزل پیش از فرا رسیدن ماه رمضان اقدام می کنند .
در شب 29 ماه شعبان برخی از افراد به منظور رؤیت هلال ماه رمضان از خانه خارج می شوند و پس از اینکه ماه رمضان از طریق رسانه های گروهی اعلام شد، مسلمانان شاد و خوشحال می شوند و به یکدیگر تبریک می گویند و روزه گرفتن را آغاز می کنند . در این میان زنان، مردان، کودکان و جوانان به مساجد می روند و نماز تراویح را به صورت جماعت می خوانند، سپس به خانه های خود بازمی گردند و سحری می خورند .
با آغاز ماه مبارک رمضان خیابانهای اصلی شهر با ریسه ها و چراغهای رنگی برقی مزین می شوند و در محله های تجاری پرچمهایی برافراشته می شود که در آن آغاز ماه مبارک رمضان را تبریک می گویند. تمام مساجد این کشور در طول شب چراغانی است و طنین آغاز ماه مبارک رمضان از مساجد این کشور شنیده می شود .
در روستاها نیز مسلمانان در مساجد جمع می شوند و به یکدیگر تبریک می گویند و بر طبلهای بزرگ می نوازند. مساجد مالزی در طول شبها و روزهای ماه مبارک رمضان باز هستند و بر خلاف دیگر ایام سال که ممکن است در آنها بسته شود، اصلا بسته نمی شوند .
با نزدیک شدن به اذان مغرب همه مردم از کوچک و بزرگ در مساجد نزدیک خانه های خود جمع می شوند و زنان نیز برای افطار غذاهایی را مهیا می کنند. پس از اینکه مردان در مساجد نوشیدنی و خرما خوردند و نماز مغرب را ادا کردند، به خانه های خود باز می گردند تا به همراه خانواده خود افطار کنند. سپس برای ادای نماز عشا و تراویح مجددا به مساجد می آیند. پس از ادای نماز به خواندن قرآن به صورت گروهی یا انفرادی اقدام می کنند و هنگام استراحت میوه و حلوا می خورند. پس از اینکه نماز تراویح به پایان رسید، مجالس ختم قرآن و دروس شرعی برگزار می شود که تا نیمه های شب ادامه دارد .

خانواده های مالزی قرآن را در ماه مبارک رمضان ختم می کنند و در این ماه لباس محلی خود را پوشیده و بر سرشان نیز کلاههای مخصوص مستطیل شکلی قرار می دهند. زنان نیز لباسهای خاصی بر تن می کنند و بر سرشان نیز روسری می گذارند. خانواده های مالزی در ماه مبارک رمضان هدایا، غذاها و شیرینهایی به یکدیگر می دهند که منجر به افزایش محبت، انس و الفت میان آنها می شود .
رادیوهای مالزی در ماه مبارک رمضان برنامه های خاصی دارند که محور آنها سیره نبوی، احکام فقه، تفسیر، تلاوت قرآن و برگزاری مسابقات رمضانی است .

در تمام ماه مبارک رمضان مساجد مالزی مملو از نمازگزاران است که پس از نماز صبح دورس دینی و موعظه های اسلامی را گوش می دهند و این دروس تا چند ساعت ادامه دارد، سپس بر سر کارهای خود می روند . در واقع آنها پس از سحری نمی خوابند و فعالیتهای خود را ادامه می دهند .
غذاهای مسلمانان مالزی در ماه مبارک رمضان برنج به همراه گوشت یا مرغ است. آنها با غذای سحری نوشیدنی خاصی به نام "کولاک" را می نوشند که عطش را برطرف می کند و به آنها توانایی و قوت خاصی می دهد .
سحرگو نیز از افرادی است که هنوز هم در روستاها و شهرهای مالزی همزمان با ماه مبارک رمضان پیدا می شود که مردم را برای خوردن سحری از خواب بیدار می کند .
با توجه به اینکه در این کشور غیر مسلمانانی هم زندگی می کنند، اما آنها حرمت مسلمانان را نگاه می دارند و در این ایام در اماکن عمومی از خوردن پرهیز کرده و حتی در برخی از فعالیتهای دینی و تفریحی آنها شرکت می کنند .
با نزدیک شدن به عید سعید فطر برخی از فارغ التحصیلان مدارس و آموزشگاههای دینی به منظور جمع آوری زکات به مساجد می آیند و آنها را میان نیازمندان و فقرا تقسیم می کنند، برخی از خیرین لباسهای جدیدی می خرند و حلواهای عید و اموالی به فقرا و نیازمندان می دهند تا جوی حاکی از ایمان و برادری را ارائه کنند تا به واسطه آن همبستگی و اتحاد میان مسلماان ایجاد شود .

 

 

 

 

 

مسلمانان هند همچون دیگر مسلمانان، از اواخر ماه شعبان به استقبال ماه رمضان می روند تا بتوانند با بهره‌گیری از قانون آزادی عبادت در این ایام، شعائر دینی خود را انجام داده و در کسب فضایل از یکدیگر پیشی گیرند.

اسلام حدود 11 قرن پیش به هند وارد شد و اینک تعداد مسلمانان هند حدود 150 میلیون نفر است که بیش از 10 درصد از ساکنان این کشور را در بر می گیرند . مسلمانان هند در مسائل اجتماعی و شخصی مانند مرگ و میر، ازدواج و مسائل دینی   عبادی بدون اجبار فعالیت می کنند. به گونه ای که تعامل دولت هند در ماه مبارک رمضان به منظور فراهم آوردن تسهیلات در ادای شعائر دینی و مناسک رمضان   افزایش می یابد .

مسلمانان هند از آغاز ماه شعبان احساس خوشحالی و سرور   کرده و خود را برای این ماه پرفیض و برکت آماده می کنند. آنها مانند مسلمانان کشورهای دیگر با   رؤیت   هلال ماه   ضمن تبریک به یکدیگر، به روزه داری و عبادت اقدام می‌کنند .

آنها مساجد و گلدسته ها را با چراغ تزئین می کنند و در آنها   کلاسهای قرآنی برگزار می کنند. در این ایام   مساجد   مملو از نمازگزار   می شود. مسلمانان هند نمازهای یومیه و نماز تراویح را در مساجد اقامه می کنند و در آنجا از سخنرانیهای دینی و دروس اسلامی بهره مند می شود. اما زنان مسلمان به مسجد نمی آیند، آنها مدرسه یا مرکز دینی را بر می گزینند و در آنجا علاوه بر ادای نماز، قرآن را نیز ختم می کنند .

 

 

رستورانهایی که مسلمانان آنها را اداره می کنند، در طول روزهای ماه مبارک رمضان بسته است . رادیو و تلویزیون برنامه های مختلف رمضانی مانند خطبه های اسلامی را پخش کرده و روزنامه ها و مجلات به مناسبت ماه مبارک رمضان مقالات و مطالبی را منتشر می کنند . کمیته اسلامی فعالیتهای رمضانی مختلفی مانند برگزاری مسابقات علمی و همایشهای فرهنگی نیز برگزار می کند .

مسلمانان هند هنگامی که خرما نباشد با آب افطار می کنند، برخی نیز با نمک افطار می کنند. این عادتی است که تنها در هند رواج دارد. برنج و نان از غذاهای اصلی مسلمانان هند به شمار می رود که با مواد دیگر طبخ می شود. سفره های افطار مسلمانان این   کشور   شامل " عدس پخته"، " حلیم" و "هریس" که از گندم، گوشت و بادمجان تهیه شده است که البته با فلفل زیاد خورده می شود .

 

سفره های افطار و سحر مسلمانان هند با غذاهای خاصی به نام" غنجی " همراه است که از برنج، گوشت، آب و مواد دیگر درست می شود که موقع افطار نیز   آن را می خورند. برخی از آنها نیز در زمان افطار علاوه بر خرما میوه هایی چون پرتقال و انگور می خورند. نوشیدنیهای خاص ماه رمضان آب لیمو و شیر مخلوط با آب است که معتقدند این نوشیدنی انرژی روزه دار را برای عبادت شبانه افزایش می دهد .

سحرخوان نیز در هند نقش برجسته ای دارد که پیش از نماز صبح مردم را از خواب بیدار و با به پایان رسیدن ماه رمضان از آنها هدیه دریافت می کند .

مسلمانان هند در دهه آخر ماه رمضان سنت اعتکاف را برگزار و بر شب قدر تأکید بسیاری می کنند. آنها در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان برای فاتحه خواندن اموات به قبرستان می روند و برای آنها قرآن می خوانند. در شب قدر عده ای از جوانان به کوچه ها و خیابانها می روند و درهای خانه ها را   زده و آنها را برای احیای ماه مبارک رمضان صدا می کنند و قداست این ماه را یاد آور می شوند. بسیاری ازغیر مسلمانان که حرمت این ایام را می دانند، از مسلمانان حمایت   کرده، این فرصت را   مغتنم شمرده   و به عبادت می پردازند .

مسلمانان هند در جمعه آخر ماه مبارک رمضان که "جمعه وداع" گفته می شود به بزرگترین مسجد شهر حیدرآباد که مسجد مکه نامیده می شود، می روند . وجه تسمیه آن به این است که پادشاهی مسلمان، حدود 500 سال پیش قصد حج کرد و در هنگام بازگشت سنگی را از مکه با خود آورد و به وسیله آن سنگ بنای این مسجد را نهاد، از آن پس به این مسجد "مسجد مکه" می گویند. مسلمانان در این مسجد جمع شده، عبادت   کرده، قرآن را ختم می کنند و تا صبح به عبادت مشغول می شوند .

 

هدیه از بزرگ‌تر‌ها

در استان مازندران روزه‌دارانی که تازه به سن بلوغ رسیده‌اند و اولین رمضان دوران تکلیف خود را می‌گذرانند در نخستین روز‌ماه مبارک تا زمانی که از سوی بزرگ‌ترها به‌عنوان روزه‌سری هدیه‌ای نگیرند، افطار نمی‌کنند.

معمولاً این هدایا شامل چادر نماز و طلاجات برای دختران و پول و انواع نقره‌جات برای پسران است.در مازندران افرادی که حاجتی داشته باشند برای برآورده‌شدن آن نذر ختم انعام می‌کنند و برای این کار از کسانی که در قرائت قرآن تبحر دارند دعوت می‌کنند و به هنگام خواندن قرآن مقداری نمک، چند قرص نان و چند ظرف آب در سینی بزرگی می‌گذارند و در مجلس قرار می‌دهند.

پس از خواندن سوره انعام افراد روزه خود را با غذاهایی که در سینی قرار دارد باز می‌کنند و نان‌های باقیمانده را به‌عنوان تبرک در سفره نان قرار می‌دهند تا برکت پیدا کند و در ادامه صاحب مجلس سفره افطار را پهن می‌کند.

طبل زدن

در گذشته در روستاهای استان سمنان چند نفر از اهالی با به صدا در آوردن طبل در کوچه می‌گشتند و مردم را برای سحر بیدار می‌کردند.

در صورتی که پس از بیدارباش عمومی، صاحبخانه‌ای با روشن کردن چراغ، بیدار بودن خود را اعلام نمی‌کرد روز بعد به پرس و جو می‌پرداختند و چنانچه مشکلی وجود داشت به یاری او می‌رفتند که این روح همدلی را بین مومنان تقویت می‌کرد.

کلوک اندازون

شیرازی‌ها آخرین جمعه قبل از‌ماه مبارک رمضان را کلوک اندازون می‌گویند.

در این روز رسم است که اگر‌ماه رمضان در تابستان افتاده باشد مردم دسته‌دسته به گردشگاه‌های اطراف شهر مثل باغ‌های سرسبز قصردشت و مکان‌های دیدنی شیراز می‌روند و آن روز را به خوبی و خوشی به شام می‌رسانند.

در روزهای‌ماه مبارک رمضان بعضی نذر دارند و افطاری می‌دهند و به‌طور کلی مهمانی‌ها در این‌ماه به شکل افطاری برگزار می‌شود.

خانواده‌هایی که دختر خود را به خانه بخت فرستاده باشند در نخستین‌ماه مبارک رمضان پس از عروسی پدر و مادر دختر موظف هستند یک افطاری کامل تهیه دیده همراه با هدایایی به خانه داماد بفرستند؛ به این افطاری در شیراز روز والون می‌گویند.

خوراکی‌های ویژه‌ماه مبارک رمضان در شیراز رنگینک‌، ترحلوا‌، کوفته هلو‌، کشمش پلو و قنبر پلو است.

دوست دوست

مراسمی تحت عنوان «دوست دوست» در استان یزد در شب بیست‌و‌هفتم‌ماه مبارک رمضان برگزار می‌شود.

در این مراسم عده زیادی از پسربچه‌ها پس از اذان مغرب و عشا، با مراجعه به منازل محل خود اشعاری را در مدح حضرت علی(ع) با شعار «دوست‌دوست علی دوست» می‌خوانند و تقاضای هدیه می‌کنند.

کلوخ‌اندازان ازجمله آداب و رسومی است که مردمان مومن یزد با انجام آن به استقبال‌ماه مبارک رمضان می‌روند.

همچنین در قدیم مردم یزد برای رویت هلال اول‌ماه رمضان‌، غروب روز آخر شعبان بالای پشت بام و مناره‌های مسجد رفته و با نگاه عمیق به آسمان‌ماه را جست‌وجو می‌کردند و درصورت مشاهده‌، تکبیر فرستاده و اعمال مخصوص شب اول‌ماه رمضان را بجا می‌آوردند.

اگر به‌علت ابری بودن آسمان رویت هلال اول‌ماه ممکن نبود افرادی را به آبادی‌ها و شهرهای نزدیک که افق‌شان با شهرها یکی باشد می‌فرستادند که در اصطلاح به این عمل «قاصد درکردن» می‌گفتند‌.

بیدار کردن اهالی

بیدار کردن اهالی هنگام سحر در روزگاری که رسانه‌های جمعی به این گستردگی فعالیت نمی‌کردند یکی از آیین‌های همگانی در بخش‌های مختلف کشورمان بود که در هر منطقه به شکلی خاص صورت می‌گرفت.

در یکی از روستاهای قدیمی شهرستان بیرجند به‌نام رامنگان یکی از ریش‌سفیدان و افراد مسن روستا حدود یک ساعت قبل از اذان صبح بیدار می‌شد و با دعا و مناجات به درگاه خدا و سپس با صدای بلند اهالی روستا را بیدار می‌کرد.

سحرخوانی

در سیستان و بلوچستان به‌عنوان استان جنوب شرقی کشور‌، از سال‌های پیش «سحرخوانی و رمضان خوانی» رواج داشته است.

این آیین در‌ماه مبارک رمضان و در ساعت‌های نزدیک به اذان صبح برگزار می‌شود تا روزه‌دارانی که هنوز بیدار نشده‌اند فرصت باقیمانده را برای صرف سحری از دست ندهند.

یکی دیگر از سنت‌های جامعه مسلمان شیعه و سنی این استان افطاری به نیازمندان است. آیین رمضان خوانی نیز از هشتم تا چهاردهم‌ماه رمضان در سیستان مرسوم است.

در این آیین که شب هنگام اجرا می‌شود، جمع زیادی از نوجوانان و جوانان هر محله در مقابل منازل سایر مردم اجتماع کرده و اشعار محلی را با صدای رسا می‌خوانند.اهل سنت نیز از بیستم‌ماه رمضان، نماز قیام را برپا می‌کنند که این نماز از ساعت 12شب آغاز و پیش از سحر به پایان می‌رسد.

در نماز قیام هر شب نمازگزار باید سه جز قرآن را در نماز تلاوت کند یا به امام جماعت که تلاوت می‌کند گوش فرا دهد.

سحر شده خواب نمانید

استان گیلان یکی از شمالی‌ترین استان‌های کشور است. این استان این روز‌ها میزبان مسافران تابستانی است و آنها می‌توانند با سنت‌ماه رمضان این منطقه آشنا شوند.یکی از این سنت‌ها «سحر شده خواب نمانید» است.

این سنت به این شکل است که چند دقیقه قبل از اذان صبح از گلدسته‌ مساجد و بام برخی خانه‌ها، هنگام سحر این جمله اعلام می‌شود تا کسی خواب نماند.در بعضی نقاط استان گیلان هم مردم در سالیان گذشته هنگام سحر گوش به بانگ خروس سفید می‌دادند و با نخستین آواز خروس از جا برمی‌خاستند.

از دیگر سنت‌های قدیمی استان گیلان در این‌ماه افطاری دادن به‌عنوان نذری است. دعوت از خویشاوندان عروس یا داماد، به‌ویژه در دوران نامزدی تقریبا در تمام نقاط استان گیلان در‌ماه مبارک رمضان معمول است.

دیدار از دوستان

یکی از مراسم مخصوص‌ماه مبارک رمضان در قزوین ‌که در گذشته رونق بیشتری داشته ولی امروزه هم کم و بیش اجرا می‌شود، دیدار دوستان و آشنایان بعد از افطار است.

در این مجالس، افراد فامیل یا دوستان دور هم جمع می‌شوند و ضمن تناول شب چره با خواندن ابیاتی از دیوان سعدی یا حافظ و داستان‌گویی به شب‌نشینی می‌پردازند.

پیشباز ‌ماه رمضان

مردم استان همدان همانند دیگر مناطق کشور چند روز مانده به آغاز‌ماه رمضان به استقبال این‌ماه می‌روند که این استقبال آیین «پیشباز» از ‌ماه رمضان نامیده می‌شود.

آیین استقبال به این شکل است که مردم برای آمادگی هر چه بیشتر برای روزه گرفتن در‌ماه مبارک رمضان، روزهای اول، پانزدهم و آخر‌ماه شعبان را روزه می‌گیرند.

یکی دیگر از سنت‌های قدیمی‌ماه رمضان در همدان، مراسم کیسه برکت است. فرستادن افطاری از سوی داماد به خانه عروس از دیگر سنت‌های این منطقه است.

مطابق این سنت دیرینه در‌ماه رمضان دامادی که نوعروس خود را نامزد کرده حداقل یک شب افطاری نامزدش را به خانه پدر عروس می‌فرستد.

این افطاری شامل چند قرص نان، برنج، روغن حیوانی، یک عددمرغ یا ماهی، سیب سرخ، شیرینی انگشت پیچ و میوه‌های فصل است.

اطعام نیازمندان

از سنت‌های قدیم مردم قم که همانند مردم استان‌های دیگر است در ماه مبارک رمضان پختن غذا از سوی افراد نیکوکار و تقسیم بین نیازمندان است.

نیکوکاران معمولا غذاهایی که اغلب نیازمندان، توانایی طبخ آن را ندارند تهیه می‌کنند.

دم‌دم سحر

استان بوشهر به‌عنوان یکی از استان‌های جنوبی کشور سنت‌های گوناگونی دارد که یکی از این سنت‌ها «دم‌دم سحری» است. دم‌دم، نوعی دهل است که در بوشهر رایج است.

در بخش‌هایی از حومه‌های شهر بوشهر به آن گم‌گم سحری هم می‌گویند. این نامگذاری به‌دلیل صدای حاصل از دم‌دم زنی است که صدایی شبیه به تلفظ واژه گم، ‌گم یا دم، دم از آن به گوش می‌رسد و خبر از وقت اذان صبح می‌دهد.

گرگیعان

«گرگیعان» یکی از رسم‌هایی است که در شب پانزدهم‌ماه مبارک رمضان مصادف با ولادت کریم اهل‌بیت امام‌حسن‌مجتبی(ع) در خوزستان برپا می‌شود.

این مراسم معمولا بعد از نماز مغرب و عشا از سوی پسران و دختران هفت تا 15ساله با پوشیدن لباس‌های سفید و سبز شکل می‌گیرد.

آنها با کوبیدن بر قوطی‌های حلبی و کف زدن و سردادن شعار از روزه‌داران یا صاحبخانه می‌خواهند که با دادن شیرینی، کام آنها را شیرین کنند.

ختم قرآن

جنوبی‌ترین استان کشور استان هرمزگان است که مردم این استان شب بیست‌ویکم رمضان آیین‌های ختم قرآن و فاتحه خوانی برای اموات را برگزار می‌کنند.

این برنامه از این قرار است که هرمزگانی‌ها عصر هر روز چند قاری معروف را به منزل خود دعوت می‌کنند تا هرکدام یک جزء قرآن را به نیت شادی روح اموات دعوت‌کننده، تلاوت کنند.

این رسم سابقه دیرینه نزد هرمزگانی‌ها دارد و آنها معتقدند که اموات در‌ماه رمضان چشم انتظار هستند. از آنجاکه ساکنان این استان در بیشتر فصول سال ‌ماه رمضان را در هوای گرم سپری می‌کنند، در سفره سحری آنان شربت خاکشیر و آبلیمو بسیار رایج است.

منبع: همشهری، شماره 5736، صفحه 12

رمضان

شاعر : عالمخان عصمتی

شب رفت و نسیم سحر آهسته روان شد
«از خواب گران خیز»، که گلبانگ اذان شد

با خویش جهاد آورم،المنت و لی الله
یاران خدا،ماه شریف رمضان شد

در ماه شریفم،به خدا ،از خودم آزاد
از چون و چرا رسته و از درد و غم آزاد

چندیست، که در فکر دل خود شده ام من
دور از همه هنگامه ز فکر شکم آزاد

این نفس خداداه بود سنجش ایمان
هان، تا نکنی یک سر مو لغزش ایمان

گر پنج خواس من و تو روزه نگیرد
یک روزه ی تن نیز بود کاهش ایمان

ای آنکه نهان روزه و ایمان بشکستی
یک لحظه به چشم دل خود بین که که هستی؟

تو مستی خودی،مست خدا نه،چه بگویم
در جام دلت باده ی مهرش نپرستی

ای پیر خدا ترس،روی شب به تراویح
انگشت تو هر دم بکشد دانه ی تسبیح

هر دانه تسبیح تو در ذکر خدا است
جز ذکر خدا نیست تو را کار دیگر به

هر گه به نماز آیی و محراب و سجودت
ریزد همه گرد گنه از مغز وجودت

از نام خداوند کریم، ای رمضانی
آیند ملائک ز فلک ها به درودت

القصه، که چندی که در این غمکده باشیم
بایست خداگاه به خود آمده باشیم

آن روز مبادا نشناسیم خدا را
آن روز مبادا، که شریعتزده باشیم

 

ماه مبارک

شاعر : ارباب قربان

نوروز دل مومن ،ماه رمضان آمد
آن شوق ز جان رفته برگشته به جان آمد

آریم دمی تا یاد از فصل خزان خود
این ماه بهارستان هنگام خزان آمد

چون سیلی آگاهی بر گوش گران ما
این ماه دل آگاهی چون بانگ اذان آمد

تا عقل به کار آرد، تا عشق به بار آرد
گویا که چو «بسم الله» از دل به زبان آمد

شیرینی ناتکرار دارد همه اوقاتش
این ساعت ناتکرار تکرار چه سان آمد

پیغام خدا آید از بهر پیمبرها
پیغام خدا این دم بهر همگان آمد

 

 

از آنجا که در گستره ادب پارسی از ماه مبارک رمضان سخن بسیار گفته شده است ، پس به اجمال از هر شاعری به بیتی در این مضمون اکتفا خواهیم کرد و به استقبال " رمضان " خواهیم شتافت و این که این ماه در ذهن شاعران خیالپرداز ومومن چگونه نقش بسته است :

 

شاه نعمت الله ولی :

رمضان آمد و روان بگذشت

بود ماهی به یک زمان بگذشت

شب قدری به عارفان بنمود

این معانی از آن بیان بگذشت ...

 

حکیم خاقانی شروانی :

جاهش ز دهر چون مه عید از صف بخوم

ذاتش زخلق چون شب قدر از مه صیام

 

سوزنی سمر قندی :

گر در مه صیام شود خوانده این مدیح

بر تو بخیر باد مدیح و مه صیام

 

نزاری قهستانی :

خجسته باد و مبارک قدوم ماه صیام

براولیا و احبای شهریار انام

 

عباس خوش عمل :

رمضانا تو بهترین ماهی

چون که ماه ضیافت اللهی

خوش عمل هر که بود در رمضان

ترک منکر نمود در رمضان

 

شیخ اجل سعدی شیرازی :

کسان که در رمضان چنگ می شکستندی

نسیم گل بشنیدند و توبه بشکستند

 

شاطر عباس صبوحی :

روزه دارم من و افطارم از آن لعل لب است

آری افطار رطب در رمضان مستحب است

 

---

 منابع این هشت مطلب :

1- قرآن کریم 100/1 و 2

2- همان

3- مستفاد است از مضمون آیه: شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن 2/185

منابع و مؤاخذ:

1- قرآن کریم

2- حافظ، خواجه شمس الدین محمد، دیوان، به اهتمام محمد قزوینی و دکتر قاسم غنی، کتابفروشی زوار

3- خاقانی شروانی، افضل الدین، دیوان، به کوشش دکتر ضیاء الدین سجادی، چاپ سوم، انتشارات زوار، 1368

4- خاقانی، شرح قصیده ترسائیه، به قلم ولادیمیر مینورسکی، ترجمه و تعلیقات عبد الحسین زرین کوب، مؤسسه انتشارات سروش تبریز

5- دهخدا، تالیف علی اکبر دهخدا، زیر نظر دکتر معین، چاپخانه دانشگاه تهران، فروردین 1346

6- سجادی، سید جعفر، فرهنگ لغات و اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، کتابخانه ظهوری، تهران، 1350

7- سعدی، متن کامل دیوان، گلستان و بوستان، به کوشش دکتر مظاهر مصفا، نشر کانون معرفت

8- شاطر عباس صبوحی، چهار دیوان، به کوشش تیمور گرگین

9- شهریار، سید محمد حسین شهریار، دیوان، ج 2، چاپ نهم، انتشارات زرین، نگاه، تهران

10- فردوسی، شاهنامه، انتشارات دانش، شعبه ادبیات خاور

11- مولوی، جلال الدین محمد، کلیات شمس، با تصحیحات و حواشی بدیع الزمان

فروزانفر، چاپ دانشگاه تهران

12- ناصر خسرو، دیوان، به تصحیح مجتبی مینوی، مهدی محقق، چاپ دوم انتشارات دانشگاه تهران