تبیان، دستیار زندگی

شب نوزدهم:

اولین شب از شب‌های قدر است و شب قدر همان شبی است که در تمام سال شبی به خوبی و فضیلت آن نمی‌رسد و عمل در آن بهتر است از عمل در هزار ماه و در آن شب تقدیر امور سال رقم می‌خورد و ملائکه و روح که اعظم ملائکه است در آن شب به اذن پروردگار به زمین نازل می‌شوند و به خدمت امام زمان علیه‌السلام مشرف می‌شوند و آنچه برای هر کس مقدر شده است بر امام علیه السلام عرض می‌کنند.

اعمال شب قدر بر دو نوع است: یکی آن که در هر سه شب انجام می‌شود و دیگر آن که مخصوص هر شبی است. 

اعمالی که در هر سه شب مشترک است:

1- غسل. (مقارن غروب آفتاب، که بهتر است نماز عشاء را با غسل خواند.)

2- دو رکعت نماز وارد شده است که در هر رکعت بعد از حمد، هفت مرتبه توحید بخواند و بعد از فراغ هفتاد مرتبه اَستَغفُرِاللهَ وَ اَتوبُ اِلَیهِ و در روایتی است که از جای خود برنخیزد تا حق تعالی او و پدر و مادرش را بیامرزد.

3- قرآن مجید را بگشاید و بگذارد در مقابل خود و بگوید: اَللّهُمَّ اِنّی اَسئَلُِکَ بِکِتابِکَ المُنزَلِ وَ ما فیهِ اسمُکَ الاَکبَرُ و اَسماؤُکَ الحُسنی وَ ما یُخافُ وَ یُرجی اَن تَجعَلَنی مِن عُتَقائِکَ مِنَ النّار. پس هر حاجت که دارد بخواهد.

4- مصحف شریف را بگیرد و بر سر بگذارد و بگوید:

اَللّهمَّ بِحَقِّ هذاالقُرآنِ وَ بِحَقِّ مَن اَرسَلتَه بِه وَ بِحَقِ کُلِّ مومنٍ مَدَحتَه ُ فیهِ وَ بِحَقِّکَ عَلَیهِم فلا اَحَدَ اَعرَفُبِ بِحَقِّکَ مِنکَ.

ده مرتبه بگوید: بِکَ یا الله

ده مرتبه: بِمُحَمَّدٍ

ده مرتبه: بِعلیٍّ

ده مرتبه: بِفاطِمَةَ

ده مرتبه: بِالحَسَنِ

ده مرتبه: بِالحُسَین ِ

ده مرتبه: بِعلیّ بنِ الحُسین

ده مرتبه: بِمُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ

ده مرتبه: بِجَعفَر بنِ مُحَمَّدٍ

ده مرتبه: بِموُسی بنِ جَعفَر ٍ

ده مرتبه: بِعلیِّ بنِ مُوسی

ده مرتبه: بِمُحَمَّدِ بنِ عَلِیٍّ

ده مرتبه: بِعَلِیِّ بنِ مُحَمَّدٍ

ده مرتبه: بِالحَسَنِ بنِ عَلِیٍّ

ده مرتبه: بِالحُجَّةِ.

پس از این عمل هر حاجتی که داری طلب کن.

5- زیارت امام حسین علیه السلام است؛ که در روایت آمده است که چون شب قدر می‌شود منادی از آسمان هفتم ندا می‌کند که حق تعالی آمرزید هر کسی را که به زیارت قبر امام حسین علیه السلام آمده است.

6- احیا داشتن این شب‌ها. در روایت آمده هر کس احیا کند شب قدر را گناهان او آمرزیده شود هر چند به عدد ستارگان آسمان و سنگینی کوه‌ها و وزن دریاها باشد.

7- صد رکعت نماز بخواند که فضیلت بسیار دارد، و افضل آنست که در هر رکعت بعد از حمد ده مرتبه توحید بخواند.

8- این دعا خوانده شود: اَللّهُمَّ اِنّی اَمسَیتُ لَکَ عَبدًا داخِرًا لا اَملِکُ لِنَفسی وَ اَعتَرِفُ...

اعمال مخصوص هر شب قدر

شب نوزدهم:

1- صد مرتبه "اَستَغفُرِاللهَ رَبی وَ اَتوبُ اِلَیه".

2- صد مرتبه " اَللّهُمَّ العَن قَتَلَةَ اَمیرَالمومنینَ".

3- دعای "یا ذَالَّذی کانَ..." خوانده شود .

4- دعای " اَللّهَمَّ اجعَل فیما تَقضی وَ..." خوانده شود. 

شب بیست و یکم:

فضیلتش زیادتر از شب نوزدهم است، و باید اعمال آن شب را از غسل و احیاء و زیارت و نماز، هفت قل هو الله و قرآن بر سر گرفتن و صد رکعت نماز و دعای جوشن کبیر و غیره در این شب به عمل آورد، در روایات تاکید شده در غسل و احیاء و جدّ و جهد در عبادت در این شب و شب بیست و سوم.

التماس دعا برای ما هم دعا کنید زیاد.

یا علی مدد.

شب قدر است در جانب چرا قدرش نمی دانى

 شب قدر را پوشیده داشته اند و یافتن آن را جز به نشانه ها میسر نساخته اند . و همین مستوری این شب است که خیال شاعرانه شاعران را برانگیخته تا درباره آن بسرایند و زیبایی ها را بدان تشبیه کنند .

«شب قدر در مقام توصیف»

این گروه از اشعار با وجود آنکه از شب قدر چون اسبابی برای توصیف بهره گرفته اند ، در عین حال از لابه لای اشعارشان پیداست که بر بزرگی شب قدر واقف بوده اند . نمونه هایی از این اشعار را در زیر می آوریم :

- اوحد الدین محمد انوری شب قدر را به وعده دیدار یا وعده رسیدن به وصال مانند کرده است.

"هم به قدر تو که کوتاه نخواهم کردن 
تا ببینم که دهى تا شب قدرم دیدار "

- خاقانی شروانی برای نشان دادن ارج و مقام بلند فردی از شب قدر به عنوان صفتی در خور نام می برد.

حبل الله است معتکفان را دو زلف او 
هم روز عید و هم شب قدر اندر او نهان

همچنین در مرثیه ى شیخ الاسلام زمان خویش می گوید:

" جاهش ز دهر چون مه عید از صف نجوم 
ذاتش ز خلق چون شب قدر از مه صیام"

- خواجوی کرمانی ، اما با بیانی لطیفتر به همان شیوه خاقانی رفته و در شعری با عنوان " اى صبح صادقان رخ زیباى مصطفی " در بیتی نبی مکرم اسلام را چنین مدح گفته است :

" معراج انبیا و شب قدر اصفیا 
گیسوى روز پوش قمرساى مصطفى "

خواجو شعری دیگر نیز دارد که طره گیسوی یار را شاید از سیاهی یا مشک بویی به شب قدر مانند کرده است :

اى شب قدر بیدلان طره ى دلرباى تو 
مطلع صبح صادقان طلعت دلگشاى تو

- مولانا اشعار برجسته ای در ارزش و مقام والای شب قدر دارد ، ولی این امر سبب نشده است که از شب بزرگی چون شب قدر در توصیف نیز بهره نگیرد. در اشعار مولانا ابیاتی را می توان یافت که زلف دلبر را به شب قدر تشبیه کرده است.

" زلف تو شب قدر و رخ تو همه نوروز 
ما واسطه روز و شبش چون سحر آییم "

و یا بیتی دیگر :

" اى مه عید روى تو ، اى شب قدر موى تو 
چون برسم بجوى تو پاک شود پلید من"

«قدرشناسی شب قدر»

این شاعران از منظری دیگر نیز به شب قدر نگریسته اند و از اشعارشان هویداست که قدر و منزلت شب قدر را به درستی می شناسند . در این اشعار توصیه به شب زنده داری در این شب ها ، دوری از ریاکاری و توجه به خلوت گزینی توصیه شده است ، که نشان از تاکید این بزرگان بر عبادت و راز و نیاز در این شب دارد.

- اوحدی مراغه ای شب قدر را به شب وصال یار که باید تا سحر بیدار بود مانند می کند و می گوید :

"چنین شب گر مجال افتد که با دلدار بنشینى 
شب قدرست و شبهاى چنین بیدار خوش باشد "

- سنایی در خلال مدح یکی از بزرگان هم عصر خویش بیان می کند که شادی جهان از رحمت حق است و نشان این رحمت را در روز عید و شب قدر می یابد :

از آنکه هست نشاط جهان ز رحمت حق 
چو روز عید و شب قدر شد صباح و مساش

- ناصرخسرو قبادیانی در قصیده ای با زنهار دادن از ریاکاری و زهد فروشی توصیه می کند :

قندیل فروزى به شب قدر به مسجد 
مسجد شده چون روز و دلت چون شب یلدا 
قندیل میفروز بیاموز که قندیل 
بیرون نبرد از دل بر جهل تو ظلما

ناصرخسرو همچنین در قصیده ای طولانی بیان می دارد که قدر انسان در شب قدر نهفته است و برای دست یابی به آن باید در این شب از مصحف شریف آیاتی خواند تا روشنی بخش راه باشد :

..حرمت تو سخت بزرگ است ازآنک 
در تو دعا را بگشایند باب 
اى که ندانى تو همى قدر شب 
سوره ى واللیل بخوان از کتاب 
قدر شب اندر شب قدر است و بس 
برخوان آن سوره و معنى بیاب

- سعدی در شعری درمقام پند واندرز توصیه می کند که برای رسیدن به بارگاه دوست باید روزهای تنعم را روزه داشت و شب ها را چون شب قدر بیدار بود :

اى دوست روزهاى تنعم به روزه باش 
باشد که در افتد شب قدر وصال دوست

سعدی در باب دوم از بوستان ( باب احسان ) در پایان داستان جوانی که پیری را به اندک متاعی بهره مند کرده بود ، به نیکوکاران و خیرین توصیه می کند که در بخشش راه رسول اکرم را پیش گیرند " که بخشایش و خیر دفع بلاست " و در آخرین بیت از این داستان با اشاره به گمنامی نیکوکاران می گوید :

تو را قدر اگر کس نداند چه غم؟ 
شب قدر را می ندانند هم

با این سخن سعدی بازمی نماید که قدر و منزلت شب قدر هیچگاه به درستی شناخته نشده است و هر که به همت خویش از این شب بهره می برد.

- خواجوی کرمانی در قصیده ای " یار" ی را به شب زنده داری در شب قدر دعوت می کند ولی با می و باده و بی اعتنایی به شیخ و شاب:

امشب اى یار قصد خواب مکن 
مرو و کار ما خراب مکن 
شب درازست و عمر ما کوتاه 
قصه کوته کن و شتاب مکن 
شب قدرست قدر شب دریاب 
وز مى و مجلس اجتناب مکن 
سخن جام گوى و باده ى ناب 
صفت ابر و آفتاب مکن 
و گرت شیخ و شاب طعنه زنند 
التفاتى بشیخ و شاب مکن ...

- حافظ خداوندگار غزل نیز از کنار شب قدر بی اعتنا نگذشته است چرا که خود با پی بردن به راز شب قدر به اوجی دست یافته است :

" دوش وقت سحر از غصه نجاتم دادند 
واندر آن ظلمت شب آب حیاتم دادند 
بیخود از شعشعه پرتو ذاتم کردند 
باده از جام تجلى صفاتم دادند 
چه مبارک سحرى بود و چه فرخنده شبى 
آن شب قدر که این تازه براتم دادند "

شعر رندانه حافظ که اعتراضی به جامعه زهد زده زمان اوست ، بر زاهدان ریایی و عابدان دغل باز می تازد و گاه شوخ طبعانه از می و صهبا در شب قدر سخن می گوید :

بر در شاهم گدایى نکته اى در کار کرد 
گفت بر هر خوان که بنشستم خدا رزاق بود 
رشته تسبیح اگر بگسست معذورم بدار 
دستم اندر دامن ساقى سیمین ساق بود 
در شب قدر ار صبوحى کرده ام عیبم مکن 
سرخوش آمد یار و جامى بر کنار طاق بود

امشب شب قدر آمد خامش شو و خدمت کن

- بیشترین و دلکش ترین اشعار در ثنای رمضان و روزه را در شعر مولانا می توان یافت . به همان قیاس بیشترین اشعاری که در آن ذکری از شب قدر رفته است نیز در سخن مولانا جلال الدین محمد بلخی نهفته است . مولانا در غزلی با ردیف " زنهار مخسب امشب " مخاطب خویش را به بیداری تا سحر در شب قدر فرا می خواند :

مهمان توام اى جان زنهار مخسب امشب 
اى جان و دل مهمان زنهار مخسب امشب 
روى تو چو بدر آمد امشب شب قدر آمد 
اى شاه همه خوبان زنهار مخسب امشب 
اى سرو دو صد بستان آرام دل مستان 
بردى دل و جان بستان زنهار مخسب امشب 
اى باغ خوش خندان بی تو دو جهان زندان 
آنى تو و صد چندان زنهار مخسب امشب

و در غزلی دیگر باز هم به بیداری می خواند و راه بار یافتن به کوی دوست را در همین شب قدر می داند:

امشب عجبست اى جان گر خواب رهى یابد 
وان چشم کجا خسپد کو چون تو شهى یابد 
اى عاشق خوش مذهب زنهار مخسب امشب 
کان یار بهانه جو بر تو گنهى یابد 
من بنده آن عاشق کو نر بود و صادق 
کز چستى و شبخیزى از مه کلهى یابد 
در خدمت شه باشد شب همره مه باشد 
تا از ملاء اعلا چون مه سپهى یابد 
بر زلف شب آن غازى چون دلو رسن بازى 
آموخت که یوسف را در قعر چهى یابد 
آن اشتر بیچاره نومید شدست از جو 
می گردد در خرمن تا مشت کهى یابد 
بالش چو نمی یابد از اطلس روى تو 
باشد ز شب قدرت سال سی هى یابد 
زان نعل تو در آتش کردند در این سودا 
تا هر دل سودایى در خود شرهى یابد 
امشب شب قدر آمد خامش شو و خدمت کن 
تا هر دل اللهى ز الله ولى یابد 
اندر پى خورشیدش شب رو پى امیدش 
تا ماه بلند تو با مه شبهى یابد

مولانا در غزلی دیگر با مطلع :

براى عاشق و دزدست شب فراخ و دراز 
هلا بیا شب لولى و کار هر دو بساز

با اشاره به شب قدر، روایی حاجات هر مسلمان را در این شب میسر می داند و این اعجاز شب قدر را شمه ای از نور رخ حضرت دوست می داند و می گوید :

روا شود همه حاجات خلق در شب قدر 
که قدر ، از چو تو بدرى بیافت آن اعزاز 
همه تویى و وراى همه دگر چه بود 
که تا خیال درآید کسى تو را انباز...

مولانا در غزلی با مطلع :

مى بسازد جان و دل را بس عجایب کان صیام 
گر تو خواهى تا عجب گردى عجایب دان صیام

یک به یک صفات و عجایب ماه مبارک رمضان را می ستاید تا به شب قدر می رسد و در ادامه می سراید :

گر چه ایمان هست مبنى بر بناى پنج رکن 
لیک والله هست از آن ها اعظم الارکان صیام 
لیک در هر پنج پنهان کرده قدر صوم را 
چون شب قدر مبارک هست خود پنهان صیام

مولوی با شگرد همیشگی خویش و با بهره گیری از داستان های عامیانه نکات نغز و عرفانی را در خلال آن باز می گوید با اشاره به داستان کردی که شتر خود را در بیابان گم می کند و شب هنگام به مدد نور ماه آن را می یابد می گوید :

... خداوندا در این منزل برافروز از کرم نورى 
که تا گم کرده خود را بیابد عقل انسانى 
شب قدر است در جانب چرا قدرش نمی دانى 
تو را می شورد او هر دم چرا او را نشورانى 
تو را دیوانه کرده ست او قرار جانت برده ست او 
غم جان تو خورده ست او چرا در جانش ننشانى 
چو او آب است و تو جویى چرا خود را نمی جویى 
چو او مشک است و تو بویى چرا خود را نیفشانى

و باز در شعری دیگر به بیداری در شب قدر توصیه می کند و می گوید :

اى یار یگانه چند خسبى 
وى شاه زمانه چند خسبى.. 
درده قدح شراب و چون شمع 
بنشین به میانه چند خسبى 
بشتاب مها که این شب قدر 
آمد به کرانه چند خسبى

مولوی در دفتر دوم مثنوی پنهان بودن شب قدر را چنین دلیل می آورد که این پنهانی برای آن است که جوینده، شبهای بسیاری را به عبادت به صبح برساند و از این راه به چشمه حقیقت دست یابد :

حق شب قدرست در شبها نهان 
تا کند جان هر شبى را امتحان 
نه همه شبها بود قدر اى جوان 
نه همه شبها بود خالى از آن

- شیخ بهایی در قصیده ای در فواید عزلت و گوشه نشینی بیان می دارد که گوشه نشینی و روی از مردمان پوشیدن می تواند جان را نورانی سازد همچنانکه شب قدر به دلیل پوشیدگی و مستوری، نورانی و آسمانی است .

هر که را توفیق حق آمد دلیل 
عزلتى بگزید و رست از قال و قیل 
عزت اندر عزلت آمد اى فلان 
تو چه خواهى ز اختلاط این و آن؟ 
پا مکش از دامن عزلت به در 
چند گردى چون گدایان در به در؟ 
گر ز دیو نفس می جویى امان 
رو نهان شو! چون پرى از مردمان 
از حقیقت بر تو نگشاید درى 
زین مجازى مردمان تا نگذرى 
گر تو خواهى عزت دنیا و دین 
عزلتى از مردم دنیا گزین 
گنج خواهی؟ کنج عزلت کن مقام 
واستتر واستخف عن کل الانام 
چون شب قدر از همه مستور شد 
لاجرم از پاى تا سر نور شد 
اسم اعظم چون که کس نشناسدش 
سرورى بر کل اسما باشدش 
تا تو نیز از خلق پنهانى همى 
لیلةالقدرى و اسم اعظمى 
رو به عزلت آر اى فرزانه مرد 
وز جمیع ماسوى الله باش فرد .. 
زهد و علم ار مجتمع نبود به هم 
کى توان زد در ره عزلت قدم؟ 
علم چبود؟ از همه پرداختن 
جمله را در داو اول باختن 
این هوسها از سرت بیرون کند 
خوف و خشیت در دلت افزون کند 
"خشیة الله" را نشان علم دان 
" انما یخشی" تو در قرآن بخوان 
سینه را از علم حق آباد کن 

در اینکه چرا این شب «شب قدر» نامیده شده است؟ مفسران نظریه های متعددی را بیان داشته اند از جمله:

۱ -  قدر : شرف و منزلت:

 مرحوم طبرسی می گوید: «از آن رو به این شب، «قدر» گفته اند كه داراى شرافت و شانى عظیم است.» [1]چنان چه قرآن مى فرماید:

«ما قدروا الله حق قدره»[2]

یعنى عظمت و شان خدا را آن گونه كه باید به جا نیاوردند.

2 _ قدر: تنگی و ضیق:

بعضی دیگر گفته‏اند: كلمه «قدر» به معناى ضیق و تنگى است، و «شب قدر » را بدان جهت «قدر » خوانده‏اند كه زمین در آن شب، به واسطه کثرت فرود فرشتگان، تنگ مى‏شود. [3] مانند:

«و من قدر علیه رزقه»[4].

3 _ قدر: تقدیر و اندازه گیری:

اکثر  مفسران بر این باورند که:  شب قدر، به این جهت «قدر» نامیده شده که جمیع مقدرات بندگان در تمام سال، در آن شب تعیین می شود. شاهد این معنی  آیات 3 و 4 سوره «دخان» است که می فرماید:

«انا انزلناه فی لیلة مبارکة انا کنا منذرین، فیها یفرق کل امر حکیم»[5]

ما این کتاب مبین را در شبی پر برکت نازل کردیم، و ما همواره انذار کننده بوده ایم، در آن شب که هر امری بر طبق حکمت خداوند تنظیم و تعیین می گردد.

روایات متعددی این معنای سوم را تایید می کند. از جمله از حضرت امام رضا (ع) نقل شده است که فرمودند:

«...یقدر فیها ما یكون فى السنة من خیر او شر او مضرة او منفعة او رزق او اجل و لذلك سمیت لیلة القدر»[6]

این شب را  «لیلة القدر» نامیده اند، چون آنچه مربوط به سال است، از قبیل خوبى، بدى، زیان، سود، روزى (معیشت) و سرآمد عمرها در آن شب اندازه گیرى مى شود.

 ویژگی های شب قدر:

شب قدر دارای ویژگی های است که به بخشی از آنها اشاره می شود:

الف:  نزول قرآن:

یکی از ویژگی ها و امتیازات شب قدر اینست که قرآن، کتاب هدایت و راهنمای بشر و معجزه جاوید پیامبر اعظم(ص) در این شب نازل شده است. که سه آیه از قرآن کریم این مطلب را تایید می کنند:

نخست: آیه اول سوره «قدر»:

«انا انزلناه فی لیله القدر»؛

دوم: آیه سوم سوره «دخان»:

«انا انزلناه فی لیلة مباركة»

و سوم: آیه صد و هشتاد و پنج سوره «بقره»:

«شهر رمضان الذی انزل فیه القرآن».

از روایات اسلامی استفاده می شود که نه تنها قرآن، بلکه همه کتابهای آسمانی در ماه مبارک رمضان نازل شده اند.

عن ابی عبدالله(ع) قال: نزلت التوراة فی ست مضین من شهر رمضان، و نزل الانجیل فی اثنتی عشرة مضت من شهر رمضان، و نزل الزبور فی ثمانی عشرة مضت من شهر رمضان، و نزل الفرقان فی لیلة القدر.[7]

حضرت امام جعفر صادق (ع) فرمودند:

تورات در ششم ماه مبارک رمضان و انجیل در دوازدهم و زبور در هیجدهم و قرآن مجید در شب قدر نازل گردیده است.

ب: رقم خوردن سرنوشت:

یکی دیگر از ویژگی ها و خصوصیات شب قدر اینست که در این شب مقدرات و سرنوشت انسان ها از قبیل مرگ و زندگی، وسعت یا تنگی روزی، خیر و شر و....  به مدت یک سال تعیین می گردد.

 سئل اباجعفر(ع) عن قول الله عزوجل: «انا انزلناه فی لیلة مبارکة» قال: نعم لیلة القدر و هی فی کل سنة فی شهر رمضان فی العشر الاواخر فلم ینزل القران الا فی لیلة القدر قال الله عزوجل: «فیها یفرق کل امر حکیم». قال: یقدر فی لیلة القدر کل شی یکون فی تلک السنة الی مثلها من قابل خیر و شر و طاعة و معصیة و مولود و اجل او رزق فما قدر فی تلک السنة و قضی فهو المحتوم و لله عزوجل فیه المشیئة.[8]

از حضرت امام باقر(ع) از معناى آیه"انا انزلناه فى لیلة مباركة"سؤال شد، حضرت فرمود: بله شب قدر كه همه ‏ساله در ماه رمضان در دهه آخرش تجدید مى‏شود شبى است كه قرآن جز در آن شب نازل نشده، و آن شبى است كه خداى تعالى در باره‏اش فرموده: "فیها یفرق كل امر حكیم".  آنگاه فرمود: در آن شب هر حادثه‏اى كه باید در طول آن سال واقع گردد تقدیر مى‏شود، چه خیر و چه شر، چه طاعت و چه معصیت، و چه فرزندى كه قرار است متولد شود، و یا اجلى كه بنا است فرا رسد، و یا رزقى كه قرار است برسد، پس آنچه در این شب مقدر شود، و قضایش رانده شود قضایى است‏حتمى، ولى در عین حال مشیت‏خداى تعالى در آنها محفوظ است.

ج:  نزول ملائک:

از ویژگی های دیگری شب قدر  نزول ملائک و فرشتگان است. بر اساس آیه شریفه «تنزل الملائکة و الروح فیها باذن ربهم من کل امر»[9] فرشتگان و روح در آن شب به اذن پروردگار شان برای تقدیر هر کار نازل می شوند.

در اینکه منظور از روح کیست؟ بعضی گفته اند: «جبرئیل امین» است که «روح الامین» نیز نامیده می شود. بعضی «روح » را به معنی «وحی» تفسیر کرده اند. به قرینه آیه 52 سوره شوری «و کذلک َ اوحینا الیک روحا من امرنا» «همان گونه که بر پیامبران پیش وحی فرستادیم، بر تو نیز «وحی» را به فرمان خود وحی کردیم». برخی دیگر روح را مخلوق عظیمی مافوق فرشتگان دانسته اند . چنانکه شخصی از امام صادق(ع) سوال کرد: آیا روح همان جبرئیل است؟ حضرت در پاسخ فرمود:

«ان جبرئیل من الملائکة و  ان الروح  هو  خلق اعظم من الملائکة ا لیس یقول الله تبارک و تعالی: تنزل الملائکة و الروح؟[10]

جبرئیل از ملائکه است و روح اعظم از ملائکه است. مگر خداوند متعال نمی فرماید: ملائکه و روح نازل می شوند.»[11]

اما فرشتگان به چه منظور نازل می شوند؟ در این رابطه مفسران نظرات متعددی را اظهار داشته اند:

امین الاسلام طبرسی در این زمینه می گوید:

«تنزل الملائکه و الروح یعنی جبرائیل فی لیلة القدر الی الارض لیسمعوا الثناء علی الله و قراءة القران و غیرها من الاذکار » فرشتگان در شب قدر نازل می شوند تا مدح و ثنای خداوند و قرائت قرآن و سایر اذکار را بشنوند.[12]

عده ای دیگر معقتقدند که فرشتگان به منظور سلام نمودن بر مومنین نازل می شوند.[13]

قرآن هدف از نزول فرشتگان را این چنین بیان می فرماید:

«تنزل الملائکة و الروح فیها باذن ربهم من کل امر»[14]

«فرشتگان برای تقدیر و تعیین سرنوشت ها و آوردن هر خیر و برکتی در آن شب نازل می شوند، و هدف از نزول آنها انجام این امور است.»[15]

اما میزبان فرشتگان در زمین کیست؟ از آنجای که باید بین مهمان و میزبان سنخیت وجود داشته باشد، باید میزبان فرشتگان، اشرف خلایق و برترین بندگان خداوند در روی زمین یعنی امامان معصوم(ع) باشند.[16] روایات فراوانی گواه بر این مدعاست از جمله:

عن ابی جعفر الثانی عن آبائه عن امیر المومنین (ع) قال: قال رسول الله(ص): امنوا بلیلة القدر فانه ینزل فیها امر السنة و ان لذلک الامر ولاة من بعدی علی بن ابی ابیطالب واحد عشر من ولده.[17]

حضرت امام جواد (ع)، از پدران خود از امیرالمؤمنین (ع) از پیامبر اکرم(ص) نقل کرده است:  شب قدر را باور بدارید، در این شب، تقدیر امور سال فرستاده می‏شود. این شب را، پس از من نیز صاحبانی است، صاحبان این شب پس از من، علی (ع) و یازده فرزند او هستند.

با توجه به اینکه شب قدر تا قیامت تداوم دارد از این روایت استفاده می شود که باید در هر عصری از اعصار، حجت خدا در روی زمین وجود داشته باشد تا محل نزول ملائک، در شب قدر باشد. و امروز میزبان فرشتگان، قطب عالم امکان حضرت بقیة الله الاعظم (عجل الله تعالی فرجه الشریف) است.

د:  از هزار ماه برتر است:

بعضی از ایام سال هستند که در نزد خداوند ارزش و جایگاه والایی دارند، که شاخص ترین آنها شب قدر است. شبی که به اندازه یک عمر  ارزش دارد. شبی که قرآن در توصیف آن می فرماید:

«لیلة القدر خیر ألف شهر»

شب قدر از هزار ماه برتر است.

از امام صادق(ع) سوال شد که چگونه شب قدر از هزار ماه بهتر است؟ حضرت در پاسخ فرمودند:

«العمل فیها خیر من العمل فی الف شهر لیس فیها لیلة القدر.»[18]

عبادت در شب قدر بهتر است از عبادت در هزار ماهى كه در آن شب قدر نباشد.

در همین راستا علامه طباطبائی(ره) در ذیل آیه سوم سوره مبارکه قدر می فرماید: منظور از بهتر بودن (شب قدر) از هزار ماه به طورى كه مفسرین تفسیر كرده‏اند، بهتر بودنش از حیث فضیلت عبادت است، و مناسب با غرض قرآن هم همین معنا است، چون همه عنایت قرآن در این است كه مردم را به سوى خدا نزدیك کند، زنده‏دارى آن شب با عبادت، بهتر است از عبادت هزار ماه.[19]

شب قدر کدام شب است؟

از جمع بندی آیات قرآن کریم چنین استفاده می شود که «شب قدر» یکی از شبهای ماه مبارک رمضان است.  زیرا از یک سو، قرآن می فرماید: «شهر رمضان الذی انزل فیه القران»[20] قرآن در ماه مبارک رمضان نازل شده است. و از سوی دیگر، آیه نخست سوره مبارکه قدر «انا انزلناه فی لیلة القدر» بیانگر آنست که قرآن، در شب قدر نازل شده است. بنابراین از جمع این دو آیه شریفه، به روشنی دانسته می شود که شب قدر  در ماه مبارک رمضان واقع شده است. اما  اینکه کدام شب از شب های ماه مبارک رمضان است، به روشنی معلوم نیست.

روایات که در این زمینه وجود دارند شب قدر را مردد بین این شبها دانسته اند:

شب اول، شب هفدهم، شب نوزدهم،  شب بیست و یکم، شب بیست و سوم، شب بیست و هفتم و شب بیست و نهم.[21]

بعضی از روایات بر این مطلب تاکید دارند که شب قدر در دهه آخر ماه مبارک رمضان و یکی از شبهای بیست و یکم یا بیست و سوم است.

عن زراره عن ابی جعفر (ع) قال: سالته عن لیلة القدر قال: هی لیلة احدی و عشرین، او ثلاث و عشرین.[22]

از امام باقر(ع) راجع به شب قدر سوال شد که حضرت فرمودند: شب قدر شب بیست و یکم یا بیست و سوم است.

عن القسم بن محمد عن علی قال: کنت عند ابی عبدالله(ع) فقال له ابو بصیر: اللیلة التی یرجی فیها ما یرجی؟ فقال فی احدی و عشرین او ثلاث و عشرین.[23]

از امام صادق (ع) راجع به شب قدر سوال شد که حضرت فرمود: شب قدر یکی از شبهای بیست و یکم یا بیست و سوم است.

بعضی از روایات تصریح نموده اند که شب قدر شب بیست و سوم ماه مبارک رمضان  است.[24]

علی رغم اینکه شب قدر در هاله ای از ابهام قرار دارد و معلوم نیست که کدام شب است؟ اما  علامت های دارد که در بعضی از روایات به آن اشاره شده است. چنانکه از امام معصوم(ع) راجع به علامت شب قدر سوال کردند که فرمود:

«علامتها ان تطیب ریحها و ان کانت فی برد دفئت و ان کانت فی حر بردت فطابت»[25]

آن نسیم ملایم كه به شما بوزد، معلوم می شود شب قدر را درك كرده اید . اگر زمستان باشد ، احساس سرما نمی كنید . و اگر تابستان گرم باشد، احساس گرما نمی كنید. این نسیم قدر است . علامت دیگر اینكه : اگر بُوی خوبی به مشام شما رسید، این نشانه قدر است.

نتیجه گیری:

در ایام سال، روزها و ماه های وجود دارند که از قداست و ارزش والایی برخوردارند که شاخص ترین آنها شب قدر است. شبی که ویژگی ها و خصوصیات منحصر به فرد دارد. همچون:

1 _ همه امور به مدت یک سال در آن شب، تعیین می گردد.

2 _ قرآن، یگانه معجزه جاوید پیامبر اعظم(ص) در آن شب نازل شده است.

3 _ از هزار ماه برتر است.

4 _ فرشتگان برای تقدیر امور، در آن شب نازل می شوند.

علی رغم اینکه شب قدر از ارزش و جایگاه ویژه ای برخوردار است، اما در هاله ای از ابهام قرار دارد و معلوم نیست که کدام شب، شب قدر است. اما بیشتر روایات بر این مطلب تاکید دارند که شب قدر، شب بیست و یکم یا بیست و سوم ماه مبارک رمضان است.

[1] . امین الاسلام ابی علی الفضل بن الحسن الطبرسی، مجمع البیان، ج 10،ص 405، موسسة الاعلمی للمطبوعات،  الطبعة الاولی ،  1415 ه ق.

[2] حج، 74.

[3] . امین الاسلام ابی علی الفضل بن الحسن الطبرسی، پیشین.

[4]  طلاق، 7.

7. آیة الله مکارم شیرازی، تفسیر نمونه، ج 27، ص 210، دار الکتب الاسلامیة، چاپ سی و ششم، 1386.

[6] . الشیخ عبد علی بن جمعه العروسی الحویزی، تفسیر نور الثقلین، ج 5، ص 626، موسسة اسماعیلیان، الطبعة الرابعة، 1412 ه ق.

[7] . شیخ حر عاملی، وسائل الشیعه، ج 10، باب 18، ح 16، ص 311، موسسة آل البیت، الطبعة الثانیة، 1414 ه ق.

[8] .کلینی، الکافی، ج 4، ص 158، ح 6، دار الکتب الاسلامیة الطبعة الثالثة 1367 .

[9] . قدر، 4.

[10] .الکلینی ، پیشین، ج 1، ص 386..

[11] . آیة الله مکارم شیرازی، پیشین، ص 207.

[12] . امین الاسلام ابی علی الفضل بن الحسن الطبرسی، پیشین، ج 10، ص 409 _ 410.

[13]  محمد بن جریر الطبری، جامع البیان، ج 30 ، ص 330، دار الفکر، 1415.

[14] .قدر، 4.

[15] . آیة الله مکارم شیرازی، پیشین، ص 207 _ 208.

[16] . ماهنامه پاسدار اسلام، شماره 249.

[17] . حسن بن المطهر الحلی، الارشاد، ص 236، مکتبة آیة الله العظمی المرعشی النجفی، 1406 .

[18] . الکلینی ، پیشین، ج 4، ص 157.

[19] . طباطبائی، تفسیر المیزان، ج 20، ص 332، موسسة النشر الاسلامی.

[20] . بقره، 185.

[21] . امین الاسلام ابی علی الفضل بن الحسن الطبرسی، پیشین، ص 406 _ 408.

[22] .الشیخ الطوسی، تهذیب الاحکام، ج 3، ص 58، دار الکتب الاسلامیة، الطبعة الرابعة، 1365 ش.

[23] .همان .

25. الکلینی ، پیشین، ص 157.

[24] . امین الاسلام ابی علی الفضل بن الحسن الطبرسی،پیشین، ص 406.

اوّل رمضان

1. ولایتعهدی امام رضا علیه السلام 2. مرگ مروان 3.جنگ تبوک 4.وفات حضرت نفیسه سلام الله علیها

سوّم رمضان

1. شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها

چهارم رمضان

1. مرگ زیاد بن ابیه

ششم رمضان

1. ضرب سکه به نام امام رضا علیه السلام

دهم رمضان

1. آمدن نامه های اهل کوفه برای امام حسین علیه السلام 2. وفات حضرت خدیجه سلام الله علیها

دوازدهم رمضان

1. مراسم عقد اخوت

سیزدهم رمضان

1. مرگ حجاج ثقفی

چهاردهم رمضان

1. شهادت مختار

پانزدهم رمضان

1. ولادت امام حسن مجتبی علیه السلام 2.حرکت حضرت مسلم علیه السلام به سمت کوفه

شانزدهم رمضان

1. ورود محمد بن ابی بکر به مصر

هفدهم رمضان

1. معراج پیامبر صلی الله علیه و آله 2. جنگ بدر 3. قتل عایشه

نوزدهم رمضان

1. ضربت خوردن امیرالمومنین علیه السلام

بیستم رمضان

1. فتح مکه

بیست ویکم رمضان

1. شهادت امیرالمومنین علیه السلام 2. بیعت با امام مجتبی علیه السلام 3. قتل ابن ملجم

بیست وسوّم رمضان

1. نزول قرآن

بیست و چهارم رمضان

1. مرگ ابولهب

تتمۀ رمضان

1. بدعت نماز تراویج توسط عمر لعنةالله 2.دعای باران توسط پیامبر صلی الله علیه و آله

روز اوّل ماه رمضان:

در شب اول ماه مبارک رمضان غسل و زیارت امام حسین علیه السلام وارد شده است.1

1.ولایتعهدی امام رضاعلیه السلام

در 7 رجب سال 200 مأمون عباسی نامه به امام رضا علیه السلام نوشت ، و آن بزرگوار را برای ولایتعهدی خویش به مرو فراخواند.2در روز اول ماه رمضان سال 201ه مردم با حضرت رضا علیه السلام به ولایتعهدی بیعت کردند ، 3و بعضی ششم این ماه نقل کرده اند.

2. مرگ مروان

در این روز درسال 65 ه مروان بن حکم در سن 81 سالگی در دمشق به درکات جحیم شتافت و مدت خلافت او 9 ماه بود.4

مروان پسر حکم بن ابی العاص بود و به "وزغ بن وزغ " ملقب گردیده بود.او و پدرش مورد لعن پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم واقع شدند، حتی عایشه به مروان گفت:شهادت می دهم که پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم پدرت را لعن کرد در حالی که تو در صلب او بودی.

مروان در عداوت با خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم و اهل بیت علیهم السلام از زمان خود تا آخر ایام خود بسیار کوشید.بعد از آنکه عثمان او و پدرش را از طائف بر خلاف امر پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم به مدینه بازگردانید،خمس افریقیه را به مروان داد و فدک را هم به او واگذار کرد و او را وزیر و کاتب خود قرار داد.

او در ایام خلافت عثمان فتنه ها بپاکرد.در جنگ جمل تیری زد و طلحه را کشت و بعد از فتح هنگامی که اسیر شد حسنین علیهما السلام را شفیع قرار داد و امیر المؤمنین علیه السلام او را رها کرد.به حضرت عرض کردند:از او بیعت بگیر.فرمود:همانا دست او دست یهودی است ، چه اینکه یهود به مکر و حیله معروفند.

بعد از آنکه مروان به معاویه پیوست هرگاه حکومت شهری به او داده می شد،در ترویج سب امیر المؤمنین علیه السلام مجد و مصر بود.او در هر جمعه بر منبر پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم بالا میرفت و در حضور مهاجرین وانصار امیرالمؤمنین علیه السلام را سب می کرد.مروان بعد از هلاک شدن یزید جای وی نشست،و همسر او را به عقد خود در آورد و نه ماه خلافت کرد.همسر یزید زهری در غذای او ریخت که لال شد و آخر الامر متکا بر دهان او گذاشت ،و با کنیزان روی او نشستند تا اینکه در اول ماه رمضان به درک واصل شد.5

3. جنگ تبوک

در اول ماه رمضان سال 9ه جنگ تبوک به وقوع پیوست.6این جنگ را فاضحه نیز می گویند، زیرا منافقین مدینه و کسانی که قصد کشتن پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم را در عقبه داشتند رسوا و مفتضح شدند.

به لشکری که در این جنگ شرکت کردند"جیش العسرة" می گویند زیرا در سختی و زحمت فروان، با اینکه ایام جمع آوری محصول بود به جنگ رفتند.حرکت لشکر در ماه رجب بود که 30 هزار نفر حرکت کردند و فقط هزار نفر سواره بودند.پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم فرمودند:"کفش فراوان با خود بیاورید"، و در مسیر هر دو نفر به یک خرما سد جوع می کردند و آب هم کمیاب بود.در این جنگ عده ای از زنها نیز همراه حضرت حرکت کردند.

از سوی دیگر 82 نفر از منافقین مدینه با عذر تراشی به جنگ نرفتند و در مدینه ماندند تا در غیاب آن حضرت خانه آن حضرت را غارت کنند و خانواده ایشان را از مدینه بیرون نمایند.پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم امیرالمؤمنین علیه السلام را به جای خود در مدینه خلیفه قرار داد و منافقین کلماتی گفتند که خاطر مبارک امیر المؤمنین علیه السلام آزردند.پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم به آن حضرت فرمود:"أما تَرضی أن تکونَ منی بِمنزلَة هارونََ من موسی اِلا أَنَهُ اِلا أَنهُ لا نبیَُ بعدی...؟"

در بازگشت از تبوک چهل نفر ا منافقین که همراه حضرت بودند، تصمیم گرفتند وقتی شتر حضرت بالای گردنه می رسد کدوها را پر از ریگ نمایند و به زیر دست و پای شتر حضرت رها کنند تا شتر رم کند و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم از شتر افتاده و به قتل برسد.هنگام اجرای توطئه شتر حضرت قدم از قدم برنداشت و مکر منافقین شکست خورد و خداوند وجود مقدس پیامبر را حفظ کرد.7

از سوی دیگر منافقینی که در مدینه مانده بودند قصد جان امیر المؤمنین علیه السلام را نمودند و حفره ای طولانی در مسیر راه مدینه حفر کردند و روی آن را با حصیر پوشاندند تا هنگامی که امیر المؤمنین علیه السلام به استقبال پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم می آید هنگام مراجعت میان آن حفره بیفتد و آنان بر سرش بریزند و او را به قتل برسانند. ولی هنگام مراجعت اسب آن حضرت از روی حصیر و گودال عبور ننمودند و بار دیگر حیله منافقین باطل گردید.8

در تبوک جنگی صورت نگرفت و آن حضرت با لشکر به مدینه بازگشتند.9وقوع این جنگ در رجب هم نقل شده است.10

4.وفات حضرت نفیسه سلام الله علیها

در این روز در سال 208 ه زاهده عابده حضرت نفیسه خاتون سلام الله علیها دختر حسن بن زید بن حسن بن علی بن ابی طالب علیهم السلام در مصر وفات کرد.11

شوهر آن حضرت اسحاق مؤتمن پسر حضرت صادق علیه السلام بوده، و از طرف مادر منتسب به آقا قمر بنی هاشم علیه السلام است.12

حضرت نفیسه سلام الله علیها برای خود قبری کنده بود و پیوسته در آن قبر نماز می خواند و ختم قرآن می نمود.

آن حضرت در اول ماه رجب بیمار شد، و نامه ای به شوهرش که در مدینه بود نوشت و او را از احوال خود با خبر کرد. در شب اول ماه رمضان بیماری شدت پیدا کرد و فردای آن روز در حالتی که روزه بود طبیب آوردند و او امر به افطار کرد. آن حضرت فرمود:"وا عجبا! سی سال است از خداوند مسئلت دارم با حالت روزه از دنیا بروم، و اکنون که روزه هستم افطار کنم؟"پس خواندن سوره انعام را شروع کرد، و چون به آیه مبارکه"لَهُم دارُ السلامِ عند ربهم"رسید وفات کرد.

شوهر آن حضرت زمانی رسد که ایشان وفات کرده بود. او می خواست آن حضرت را به مدینه ببرد و در بقیع نزد اجداد طاهرینش دفن کند،ولی مردم مصر با التماس و در خواست او را نگه داشتند.اسحاق مؤتمن پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم را در خواب دید که فرمودند:"با اهل مصر در این ماجرا مخالفت نکنی، که به خاطر نفیسه خداوند رحمت و برکاتش را را نازل می کند."جناب اسحاق بدن آن حضرت را در محل فعلی دفن کردند و معروف است که دعا کنار قبر آن حضرت مستجاب است.13

1. مسار الشیعه:ص4-5

2. قلائد النحور:ج رجب ،ص63.

3. فیض العلام :ص 24.بحار الانوار :ج49ص11،221،303.

4.تتمة المنتهی:ص83.بحار الانوار:ج45ص385.

5.شفاء الصدور:ج 1ص323.تتمه المنتهی:ص78-84.

6.وقایع الشهور:ص158.

7.منتخب التواریخ:ص61.منتهی الآمال:ج1ص91-93.

8.منتخب التواریخ:ص60.

9.منتهی الآمال:ج1ص91.

10.بحار الانوار :ج21ص245.الموسوعه الکبری فی غزوات النبی الاعظم صلی الله علیه و آله و سلم:ج5ص334-335.

11.زندگانی سیده نفیسه سلام الله علیها:ص43-45.

12.وقایع الشهور:ص 187.

13 .تتمه المنتهی:ص 289.منتخب التواریخ:ص195_196.

روز سوّم ماه رمضان:

1.شهادت حضرت زهرا سلام الله علیها

به قولی شهادت حضرت صدیقه طاهره زهرای مرضیه سلام الله علیها در این روز است.1

1. بحار الانوار :ج22ص 176،ج43ص189-214.

روز چهارم ماه رمضان:

1.مرگ زیاد بن ابیه

زیاد بن ابیه در سال 53ه در کوفه به هلاکت رسید.1او مشهور به زیاد بن ایبه ،زیاد بن امه، زیاد بن عبید، و زیاد بن سمیه است؛ و چون پدر زیاد از کثرت معلوم نبود به او زیاد بن ابیه می گفتند.

هنگامی که به معاویه پیوست به او زیادبن ابی سفیان گفتند و برادر معاویه شد و زنای مادر خود را قبول کرد.سمیه کنیز حارث بن کلده طبیب بود.حارث او را به چراندن گوسفندان وادار کرده بود ولی طبع زشت و شهوانی سمیه آنقدر در صحرا ننگ به بار آورد که حارث او را از خود راند.از آن پس سمیه اسما خود را به عبید چوپان ثقفی چسباند و رسما جزء فواحش طائف درآمد و حیثیت خاندان عبید را هم لکه دار کرد.

برادری او با معاویه یکی از راههایی بود که معاویه برای جلب زیاد به طرف خود به کار گرفت.او مجلسی ترتیب داد و عده ای به عنوان شاهد در آنجا استفاده کرد که از جمله ابو مریم مشروب فروش طائف بود.او برخاست و به زیاد گفت:شبی ابوسفیان به طائف آمد و از من فاحشه ای خواست. در آن شب کسی جز سمیه نبود.صبر کردیم تا رفت و آمد ها کم شد.سمیه را برای او فرستادم. زیاد زنای مادر خود را قبول کرد و برادر معاویه شد.! معاویه هم برای باوراندن این نسبت به او خواهرش را به خانه او فرستاد و دستور داد چادر از سر بردارد که محرم اوست.2

زیاد بعد از برادری با معاویه برائت از حضرت امیرالمؤمنین علیه السلام و قتل شیعیان علی بن ابیطالب علیه السلام و غارت اموال آنان را شروع کردو دست بریدن، شکم پاره کردن، به دار آویختن،زنده به گور کردن،میل سرخ شده به چشمان شیعیان کشیدن، فرزندان را سر بریدن، خانه خراب کردن و آتش زدن از جمله کارهای او بود.عبدالرحمن بن حسان را به جرم محبت علی بن ابطالب علیه السلام زنده در گور کرد.3

در بصره و کوفه سیزده هزار نفر را به جرم شیعه بودن یا به احتمال شیعه بودن کشت، و بعد به معاویه نوشت: من تا به این حد خواسته تو را انجام دادم و این کارها با دست چپم بود.اگر حکومت حجاز به من واگذار شود با دست راستم که بیکار است همین عمل را انجام می دهم،و تصمیم دارم از مردم عراق در مسجد بخواهم که برائت از علی علیه السلام و مدح خاندان امیه را علنی نمایند.هرکس قبول نکند او را بکشم و خانه او را خراب کنم.چون این خبر منتشر شد،امام حسن علیه السلام و شیعیان نفرین کردند و بعضی امیرالمؤمنین علیه السلام را در خواب دیدند که او را نفرین کرد،و آن ملعون قبل از عملی کردن تصمیمش به مرض طاعون مبتلا شد و به درکات جحیم

1. نفائح العلام:ص114.الوقایع الحوادث:ج1ص74.فیض العلام:ص23.شفاء الصدور:ج1ص310.

2.شرح ابن ابی الحدید:ج16ص187.الوقایع الحوادث:ج رمضان ص75.شفاء الصدور:ج1ص312.تتمة المنتهی:ص87.

3.شفاء الصدور:ج1ص315، به نقل از ابن خلکان و ابن اثیر.

4. شفاء الصدور:ج1ص316..شرح ابن ابی الحدید:ج16ص187.الوقایع الحوادث:ج رمضان ص79.

روز ششم ماه رمضان:

1.ضرب سکه به نام امام رضا علیه السلام

در این روز در سال 201 هجری سکه طلا به نام مبارک حضرت رضا علیه السلام زدند.

بنابر قولی این روز روز ولایت عهدی اجباری آن حضرت بوده است(1) .، و مردم با آن حضرت به ولایت عهدی بیعت نمودند. (2)

1. تتمة المنتهی: ص 278 . مستدرک سفینة البحار: ج 4 ص 195

2. مسار الشیعة: ص 6 نفائح العلام : ص 115 .

روز دهم ماه رمضان:

1. آمدن نامه های اهل کوفه برای امام حسین علیه السلام

در سال 60ه جمعیاز کوفیان نامه های مردم کوفه را برای امام حسین علیه السلام آوردند.1که از جمله نام سلیمان بن صرد و مسیب بن نجبة و رفاعةبن شداد بجلی و حبیب بن مظاهر و جمعی از شیعیان آن حضرت در آنها بود، که توسط عبد الله بن مسمع همدانی و عبدالله بن وال خدمت امام علیه السلام آورده شد.

2.وفات حضرت خدیجه سلام الله علیها

در این روز حضرت خدیجه کبری سلام الله علیه ا ز دنیا رحلت فرمودند.2 این قول بنابر نقل 45 روز بعد از رحلت جناب ابوطالب علیه السلام است.3اقوال دیگر در رحلت آن حضرت چنین است:23 رجب،27 رجب، آخر رجب، اول ماه رمضان، 12ماه رمضان .آن حضرت بعد از حضرت ابوطالب علیه السلام به سه روز فاصله و به قولی یک ماه و به قولی 45 روز و به قولی50روز وفات کرده است.4

آن حضرت نخستین همسر پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم بود، و تا تا خدیجه زنده بود نبی گرامی اسلام همسری اختیلر نفرمودند.سبقت به اسلام و خدمت او به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلمزیاده از آن است که ذکر شود.در فضیلت آن حضرت همین بس که والده مکرمه حضرت صدیقه طاهره سلام الله علیها است، و همه ذراری پپامبر صلی الله علیه و آله وسلم به ایشان منتهی می شوند.5

آن حضرت هنگام رحلت چند وصیت به پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم نمودند، و با آن همه فداکاری و انفاق مال ، به پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم عرض کردند:"یا رسول الله مرا ببخشید که در حق شما کوتاهی کردم ". پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم فرمودن:"حاشا و کلا!من از شما تقصیری ندیدم<بلکه منتهی سعی و کوشش خود را در حق من نمودی.شما در خانه من زحمات زیادی متحمل شدی. اموالت را در راه خدا بذل و بخشش نمودی"

آنگاه خدیجه عرض کرد: یا رسول الله شما را وصیت می کنم به این دختر-و به حضرت فاطمه اشاره نمود-این دختر بعد از من یتیم و غریب است.کسی از زنهای قریش او را اذیت نکند.کسی به صورت او لطمه ای نزند، به روی او داد نزند و مکروهی نبیند.6

آن حضرت اولین زنی است که پیامبر را تصدیق نمود، و اول زنی است که در مکه با رسول خدا نماز جماعت خواند،و اول زنی است که ایمان خود را در مکه در میان مشرکین اظهار نمود و تمام اموال خود را به پیامبر بخشید، و اول زنی است که ایمانش با قبول ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام به درجه کمال رسید.

روزی پیامبر خدیجه را خواست و در کنار خود نشانید و فرمود:این جبرئیل است و می گوید:برای اسلام شروطی است که عبارتند از: اقرا به یگانگی خداوند متعال، اقرار به رسالت رسولان،اقرار به معاد و اصول این شریعت و احکام آن، اطاعت از اولی الامر و ائمه طاهرین از فرزندان او یکی بعد از دیگری با برائت از دشمنان ایشان.

خدیجه سلام الله علیها به همۀ آنها اقرار نمود و ائمه طاهرین به خصوص امیرالمؤمنین علیه السلام را تصدیق کرد. پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلم فرمود: «هو مولاک و مولی المؤمنین و امامهم بعدی»: یعنی «علی مولای تو و مولای مؤمنان بعد از من و امام ایشان است». آنگاه از خدیجه سلام الله علیها در قبول ولایت امیرالمؤمنین علیه السلام عهد مؤکد گرفت. سپس رسول خدا صلّی الله علیه وآله وسلم یک یک از اصول و فروع دین حتی آداب وضو و نماز و روزه و حج و جهاد و صلۀ رحم و واجبات و محرمات را بیان فرمود.

سپس پیامبر صلّی الله علیه وآله وسلم دست خود را بالای دست امیرالمؤمنین علیه السلام نهاد و خدیجه علیها السلام دست خود را بالای دست رسول خدا صلّی الله علیه وآله وسلم نهاد و به این ترتیب با امیرالمؤمنین علیه السلام بیعت نمود.7

1.الوقایع والحوادث: ج1 ص112 . بحارالانوار: ج44 ص333 .

2.الوقایع والحوادث: ج1 ص127؛ فیض العلام: ص27 غ مسارالشیعة: ص6-7 ؛ نفائح العلام:ص 15-191 .

3.نفائح العلام:ص158؛ تقویم المحسنین: ص11.

4.نفائح العلام:ص191، منتخب التواریخ: ص43 ؛ بحارالانوار:ج19 ص25 ؛ توضیح المقاصد:ص22.

5.فیض العلام:ص27.

6.شجره طوبی: ج2 ص234-235.

7.بحارالانوار: ج18 ص232 ، ج65 ص392.

روز دوازدهم ماه رمضان:

1. مراسم عقد اخوت

در این روز در سال اول هجرت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم بین اصحاب خود عقد اخوت بست، و امیر المؤمنین علیه السلام را برادر خود گردانید.1

1.الوقایع و الحوادث:ج1ص112.فیض العلام:ص31.مسار الشیعة:ص7.تقویم المحسنین:ص14.منتخب التواریخ:ص46.

روز سیزدهم ماه رمضان:

1. مرگ حجاج ثقفی

در سال 95ه در چنین روزی ظالم سفاک پلید حجاج بن یوسف ثقفی به هلاکت رسید.او در زمان ولید بن عبدالملک در شهر واسط _که خودش بنا کرده بود _با مرض آکله در شکمش به درک واصل شد.1اقوال دیگر در روز مرگ او 21،23،25،27ماه رمضان است.

مادر او قارحه نامی بود که قبل از همسری با یوسف بن عقیل پدر حجاج، در منزل حارث بن کلده طبیب بود. هنگامی که حجاج به دنیا آمد سوراخ مقعد نداشت، و طبیب برای او سوراخی قرار داد. همچنین او شیر نمی خورد تا اینکه بز سیاهی کشتند و از خونش بر پستان مادر و به صورت حجاج مالیدند و او از روز چهارم پستان قبول کرد.به این سبب حجاج خونخوار شد و می گفت: بیشترین لذت من در ریختن خون است.این صفت از کسی که مدت حمل او دو سال و نیم بوده و بیش از دو سال ونیم پس از مرگ پدرش به دنیا آمده بعید نیست.!!2

تعداد کشته شدگان به دست او بجز جنگ ها ،یکصد و بیست هزار نفر نوشته اند.هنگامی که هلاک شد، در زندان او پنجاه هزار مرد و سی هزار زن بودند که 16 هزار از آنها برهنه و عریان بودند، و قاعده آن ملعون این بود که زن و مرد و اطفال را با هم زندانی می کرد، زندان او سقف نداشت.

عده زیادی از دوستان و شیعیان امیرالمؤمنین علیه السلام را شهید کرد،از جمله کمیل بن زیاد نخعی3،قنبر غلام امیرالمؤمنین علیه السلام4، عبد الرحمن بن ابی لیلی انصاری، که آن قدر او را تازیانه زد که امیر المؤمنین علیه السلام را سب کند و او مناقب آن ححضرت را می گفت، تا حجاج دستور داد او را شهید کردند.دست وپای یکی از حواریین امام زین العابدین علیه السلام به نام یحیی بن ام طویل را برید تا شهید شد.همچنین سعید بن جبیر را به شهادت رسانید که 15 روز بعد از قتل او حجاج به درک واصل شد.

حجاج به مرض آکله مبتلا شد، و طبیب تکه گوشتی را به نخی بست تا آن ملعون بلعید. طبیب آخر نخ را کشید و دید چیزی نمانده است، و معلوم شد که به زودی جان به مالک جهنم خواهد سپرد.5قبر او را در شهر واسط مخفی کردند و آب روی آن رها کردند ولی در زمان سفاح قبر او را پیدا کردند، آنچه مانده بود سوزانده و بر باد دادند.6ا و بیست سال در عراق حکومت کرد و عمر نحسش 53 سال بود.

1.نفائح العلام:ص471.

2.روضات الجنات:ج7ص259.

3.مراقد المعارف:ج2ص219.

4.مراقد المعارف:ج2ص202.

5.تتمة المنتهی:ص96-108.

روز چهاردهم ماه رمضان:

1. شهادت مختار

در سال 67ه در چنین روزی مختار بن ابی عبیده ثقفی به شهادت رسید، و مزار او کنار حضرت مسلم علیه السلام در انتهای مسجد کوفه است.1

مصعب بعد از به شهادت رساندن مختار، دستور داد همسر او را دستگیر کنند.او زنی مؤمنه به نام عمره دختر نعمان بن بشیر انصاری بود.مصعب گفت:برائت بجوی از شوهرت.او گفت:چگونه برائت بجویم از کسی که روزها روزه و شبها به نماز مشغول بود، و خون خود را برای خدا و پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم نثار کرد و خونخواهی فرزند پیامبر صلی الله علیه و آله وسلم نمود؟مصعب در حالتی که شمشیرش را از غلاف بیرون کشیده بود،گفت:پس تو را به شوهرت ملحق می کنم.همسر مختار جواب داد:پس از این مرگ بهشت است و به خدا قسم هیچ چیزی را بر محبتم به علی بن ابیطالب علیه السلام ترجیح نمی دهم.

در گرمای هوا در صحرایی بین حیره و کوفه دست و پای او را بستند و بعد گردن او را زدند و سر از بدنش جدا کردند. این زن مؤمنه اولین زن شهیدی است که در محبت امیر المؤمنین علیه السلام با شکنجه کشته شد.2

1.تتمة المنتهی:91-92. الوقایع الحوادث:ج1ص157.فیض العلام:ص33.بحارالانوار:ج45ص386،مستدرک سفینة البحار:ج5ص215..

2.المختار الثقفی:ص40.

روز پانزدهم ماه رمضان:

1. ولادت امام حسن مجتبی علیه السلام

شب نیمه ماه رمضان سال سوم ه دومین امام شیعیان حضرت ابو محمد حسن بن علی بن ابی طالب علیه السلام در شهر مدینه به دنیا آمدند.1

القاب آن حضرت: سید،سبط، امین ، حجت، بر، نقی ، زکی، مجتبی ، زاهد.

رنگ مبارکش سرخ وسفید ، دیدگان مبارکش گشاده و چشمانش مشکی بود.گونه مبارکش هموار و محاسنش انبوه و موی سرش مجعد بود.گردن مبارک در نور و صفا مانند صیقل زده ، میانه بالا و شانه هایی گشاده داشت و از همه مردم خوشروتر بود.خضاب بسیار می کرد.و بدن شریفش در نهایت لطافت بود.2

در روز هفتم ولادت آن حضرت، مادرش فاطمه زهرا سلام الله علیها آن مولود مبارک را در پارچه حریری که جبرئیل علیه السلام آن را برای پیامبرصلی الله علیه و آله وسلم از بهشت آورده بود،پیچید و خدمت رسول گرامی اسلام صلی الله علیه و آله وسلم آورد، و آن حضرت نام مبارکش را حسن نهاد و گوسفندی برای حضرتش عقیقه نمود.3

2. حرکت حضرت مسلم علیه السلام به سمت کوفه

در این روز در سال 60 ه حضرت ابا عبد الله علیه السلام جناب مسلم بن عقیل علیه السلام را به کوفه روانه کرد. همراه او پاسخ نامه های کوفیان را داده بود که مضمون آن چنین بود:"به سوی شما برادر و پسر عمویم ،موثق اهل بیت خویش،مسلم بن عقیل را فرستادم.اگر او بنویسد برای من که رأی دانایان و بزرگان و شما متفق شده و برآنچه در نامه ها درج کرده اید،به زودی به سوی شما خواهم آمد،انشاءالله"4

1. ارشاد:ج2ص5.فیض العلام:ص34.بحار الانوار:ج43ص250،ج95ص192.اعلام الوری :ج1ص402.کشف الغمة:ج1ص514.مسار الشیعة:ص7.کافی ج2ص480.مصباح کفعمی :ج2ص559.اعدد القویة:ص28.تقویم المحسنین :ص11.تاریخ الخلفاء :ص188.

2. منتهی الآمال :ج1ص219-220.

3. ارشاد:ج2ص5.فیض العلام:ص34.بحار الانوار:ج43ص250،ج95ص192.اعلام الوری :ج1ص402.کشف الغمة:ج1ص514.مسار الشیعة:ص7.کافی ج2ص480.مصباح کفعمی :ج2ص559.اعدد القویة:ص28.تقویم المحسنین :ص11.تاریخ الخلفاء :ص188.

4. فیض العلام:ص35.

روز شانزدهم ماه رمضان:

1.ورود محمد بن ابی بکر به مصر

در این روز در سال 37 – 38 هجری جناب محمد بن ابی بکر به عنوان استاندار از طرف امیر المؤمنین علیه السلام وارد مصر شد.(1)

1. الوقایع و الحوادث : ج 1 ص 190 . مستدرک سفینة البحار: ج 5 ص 213 .

روز هفدهم ماه رمضان:

1.معراج پیامبر صلی الله علیه و اله وسلم

معراج پیامبر صلی الله علیه و اله پنج سال بعد از بعثت در چنین روزی واقع شده (1)

، وآیۀ "سُبحانَ الَّذی أسری بِعَبدِهِ لَیلاً مِنَ المَسجِدِ الحَرامِ اِلَی المَسجِدِ الأقصی..."(2) ، در این باره نازل شده است . معراج پیامبر صلی الله علیه واله در 21 رمضان نیز نقل شده است.(3)

معراج از جمله ضروریات اسلام است( 4)، و از آیات کریمه و احادیث متواتره ثابت شده است که خداوند متعال حضرت رسول صلی الله علیه واله را در یک شب از مکه معظمه تا مسجد الاقصی و از آنجا به آسمانها تا سدرة المنتهی و عرش اعلی برد ، و عجایب آفرینش آسمانها را به حضرت نمایاند و رازهای نهانی و معارف نامتناهی را به آن حضرت القا فرمود و آن حضرت در بیت المعمور تحت عرش به عبادت حق تعالی قیام فرمود و با انبیاء علیهم السلام ملاقات نمود و داخل بهشت شد و منازل بهشت و احوال کسانی که در عذاب بودند را مشاهده فرمود.

احادیث متواتر دلالت دارد که عروج آن حضرت به بدن بوده و نه به روح ، و در بیداری بوده نه در خواب. (5)

اقوال دیگر در تعیین روز معراج چنین است: 17 ماه رمضان سال 12 قبل از هجرت ، 17ربیع الاول قبل از هجرت ، 17 رجب قبل از هجرت ، 17 ماه رمضان 5 سال قبل از بعثت ، 27 ماه رمضان ، 21 ماه رمضان.

دربارۀ مکانی که آغاز حرکت پیامبر صلی الله علیه واله به سوی معراج بوده نیز چند قول است: از منزل خدیجه علیها السلام ، منزل ام هانی خواهر امیر المؤمنین علیه السلام ، از شعب ابی طالب علیه السلام.(6)

امام صادق علیه السلام فرمودند: حقتعالی حضرت رسول صلی الله علیه واله را صد و بیست و چهار مرتبه به آسمان برد ، و در هر مرتبه به آن حضرت دربارۀ ولایت و امامت امیرالمؤمنین علیه السلام و دیگر ائمه طاهرین علیهم السلام زیاده از سایر فرایض تأکید و توصیه نمود.(7)

2 . جنگ بدر

در روز جمعه در سال دوم هجرت جنگ بدر کبری به وقوع پیوست .(8) 18 یا 19 این ماه هم ذکر شده است .

تعداد مسلمانان 313 نفر و تعداد شهدای آنان 9 تا 14 نفر ، و تعداد کفار 950 نفر بود . مقتولین کفار 70 نفر بودند و 70 نفر را هم مسلمانان اسیر گرفتند. 35 نفر از 70 نفر کشته های کفار به دست امیرالمؤمنین علیه السلام به قتل رسیدند. (9)

در این جنگ ابوجهل نیز کشته شد. (10) ابوجهل هشام بن مخزومی از دشمنان سرسخت پیامبر صلی الله علیه واله بود. او با اینکه نامش هشام بود ولی از فرط بدجنسی و زشت سیرتی به أبی جهل مکنی شد. ابوجهل کسی بود که در مکه آزار و اذیت بسیار به رسول اکرم صلی اله علیه واله نمود. بچه دان شتر بر سر مبارک حضرت ریخت . خاکستر و خاک بر سر مبارک ریخت . سنگ به دندان مبارکش زد ، نسبت کذب و جنون به آن حضرت داد. مادر عمار یاسر جناب سمیه را بعد از شکنجۀ بسیار با نیزه ای که به ران او زد شهید کرد.

در جنگ بدر دو برادر انصاری ( معاذ و معوذ ) – به خاطر سابقه ای که از او در اذیت پیامبر صلی الله علیه واله شنیده بودند – تصمیم به کشتن او گرفتند. به هر صورت او را ضربه هایی زدند و یکی از دو برادر دستش قطع شد و به پوست آویزان گردید ، ولی چون دید دستش مزاحم جنگ با ابوجهل و هواداران اوست ، زیر پایش گذاشت و دفعتاً آن را از بدنش جدا کرد ، وسپس ابو جهل را نقش زمین کردند.

بعد از جنگ ، پیامبر صلی الله علیه واله فرمود: کسی خبر از ابوجهل بیاورد. عبدالله بن مسعود رفت و پا روی سینه او گذاشت . ابوجهل به هوش آمد و گفت: بر جای بلندی پای گذاشته ای ، کاش قاتل من دهقان نبود ( که کنایه ای به انصار بود ). عبدالله بن مسعود سر او را از بدن جدا کرد و نزد پیامبر صلی الله علیه واله آورد و جلوی پای آن حضرت انداخت . پیامبر صلی الله علیه واله شکر الهی بجا آورد(11)، و خداوند نصرت خود را بر پیامبر صلی الله علیه واله نازل نود ، و آن حضرت فرمود: امروز روز عید است و باید شکر خدا را بر نعمتی که به اهل ایمان عطا فرموده به جای آورد.(12)

3. قتل عایشه

در شب 17 رمضان در سال 58 هجری در مدینه ، عایشه دختر ابوبکر به دست معاویه کشته شد ، و به سزای اعمالش رسید.(13) دو قول دیگر در این باره 29 رجب و آخر ذی الحجه است .

پیامبر صلی الله علیه واله دوست داشت تا زنده است مرگ و دفن عایشه را ببیند.(14)

ابن ابی الحدید می گوید: اگر خلیفۀ دوم به جای علی علیه السلام بود هر آینه عایشه را قطعه قطعه می کرد.(15)

معاویه چون می خواست برای پسرش یزید از مردم بیعت بگیرد ، عایشه انکار آن کرد و معاویه را تهدید کرد و گفت: برادرم محمد را کشتی ، و برای یزید بیعت می گیری؟ معاویه ترسید که مبادا او ایجاد فتنه کند . لذا در خانۀ خود چاهی کند و آن را پر از آهک کرد و فرشی قیمتی بر روی آن پهن نمود و تختی بر آن نهاد و عایشه را وقت نماز عشا به خانۀ خود خواند . وقتی عایشه وارد شد ، معاویه او را به نشستن بر آن تخت تعارف کرد . همین که روی آن نشست ،فرو رفت و به چاه افتاد و هلاک شد . معاویه در چاه چندین نیزۀ مسموم تعبیه کرده بود و هنگامی که عایشه در چاه افتاد فوراً کار او ساخته شد.

عایشه در زمان حیات پیامبر صلی الله علیه واله با آن حضرت رفتار نامناسبی داشت؟ با امیرالمؤمنین علیه السلام و حضرت صدیقه علیها السلام و همسران پیامبر رفتارهای زشت و کینه توزانه ای روا داشت ؟ واقعۀ جمل و کشته شدن حدود بیست هزار نفر از مسلمین به خاطر فتنۀ او از کارهای معروف اوست.(16)

وقتی حضرت زهرا علیها السلام به شهادت رسید ، همسران رسول خدا صلی الله علیه واله برای سر سلامتی امیرالمؤمنین آمدند جز عایشه که اظهار مریضی کرد و سخنی گفت که دلالت بر خوشحالی او داشت.(17)

از مشخص ترین نشانه های بغض و کینه او نسبت به امیرالمؤمنین علیه السلام این بود که غلامش را " عبدالرحمن " نام نهاد و گفت: این نام گذاری را به خاطر محبتم به قاتل علی بن ابی طالب یعنی عبدالرحمن بن ملجم انجام دادم.(18)

1.منتخب التواریخ : ص 52 . الوقایع و الحوادث : ج 1 ص 194 . توضیح المقاصد: ص 24 . العدد القویة : ص 234 .مصباح کفعمی : ج 2 ص 599 . بحار الانوار : ج 18 ص 380 ، ج 97 ص 168 .

2. سورۀ اسراء : آیۀ 1

3. توضیح المقاصد : ص 24 . العدد القویة: ص 234 . مصباح کفعمی : ج 2 ص 599 . بحار الانوار: ج 97 ص 168 ، ج95 ص 196 .

4.حق الیقین : ص 30 . منتهی الآمال : ج 1 ص 51 .

5.بحار الانوار: ج 18 ص 289 . حق الیقین: ص 30 .

6. بحار الانوار: ج 18 ص 302 – 319 .

7. بحار الانوار: ج 18 ص 302 – 319 . حق الیقین: ص 30 .

8.بحار الانوار: ج 19 ص 325 ، ج 97 ص 168 ، ج 18 ص 380 . الموسوعة الکبری فی غزوات النبی الاعظم صلی الله علیه و اله: ج 1 ص 138 . الوقایع و الحوادث: ج 1 ص 215 – 216 .

9.منتخب التواریخ: ص 48 – 49 . الوقایع و الحوادث: ج 1 ص 215 – 216 .

10.نفائح العلام: ص 288 . فیض العلام: ص 37 – 38 .

11. منتخب التواریخ: ص 47 – 49 . الوقایع و الحوادث : ج 1 ص 215 – 216

12.مصباح کفعمی: ج 2 ص 599 . بحار الانوار: ج 97 ص 383 .

13. فیض العلام: ص 36 . نفائح العلام: ص 275 . مستدرک سفینة البحار : ج 5 ص 214 – 215 ( سال 58 و 68هجری

14.سبعة من السلف: ص 268.

15. شرح ابن ابی الحدید: ج 17 ص 254 .

16. مسند احمد ، صحیح بخاری ، صحیح نسائی ، السیرة الحلبیه ، صحیح مسلم باب الغیرة من کتاب العشرة.

17. شرح ابن ابی الحدید: ج 9 ص 198 . ریاحین الشریعة : ج 2 ص 357 .

18. ریاحین الشریعة: ج 2 ص 357 . سفینة البحار: ج 3 ص 741 . بحار النوار : ج 28 ص 194 ، ج 32 ص 341 .

روز نوزدهم ماه رمضان:

1.ضربت خوردن امیرالمؤمنین علیه السلام

در 19 ماه رمضان سال 40 هجری در نماز صبح در مسجد کوفه با شمشیری مسموم به دست ناپاک ابن ملجم منافق بر فرق مبارک امیرالمؤمنین علیه السلام ضربت وارد شد.

در 13 ماه رمضان سال 40 هجری حضرت مولی الموحدین علی بن ابی طالب امیرالمؤمنین علیه السلام بعد از فارق شدن از جنگ نهروان از شهادت خود خبر دادند. (1) در آن روز حضرت بر فراز منبر بعد از بیان کلماتی دُرربار در حقایق اسلام ، در آخر بیانات شریف خود ، به فرزندشان امام حسن مجتبی علیه السلام فرمودند: تا امروز چند روز از ماه مبارک رمضان می گذرد؟ امام مجتبی علیه السلام فرمود: 13 روز گذشته است. از امام حسین علیه السلام پرسیدند: چند روز باقی مانده است ؟ امام حسین علیه السلام فرمود: 17 روز باقی مانده است. در این هنگام امیرالمؤمنین علیه السلام دست به محاسن مبارک گرفتند و فرمودند:نزدیک است این موی من به خون سرم خضاب شود .

درشب 16 ماه رمضان سال 40 هجری امیرالمؤمنین علیه السلام در خواب پیامبر صلی الله علیه واله را دیدند ، و آن حضرت به نزدیک شدن ملاقاتشان در بهشت به امیرالمؤمنین علیه السلام بشارت دادند ، و امیرالمؤمنین علیه السلام به دخترشان ام کلثوم علیها السلام خبر دادند. (2)

در شب نوزدهم امیرالمؤمنین علیه السلام روزه را در منزل ام کلثوم علیها السلام افطار نمودند.( 3)

در شب 19 ماه رمضان سال 40 هجری وردان و شبیب که با ابن ملجم در شهادت امیرالمؤمنین علیه السلام همراه بودند ، در حین درگیری کشته شدند.(4.)

در سال چهلم گروهی از خوارج در مکه جمع شدند و بر کشتگان نهروان گریستند. سه نفر از آنان با هم پیمان بستند که در یک شب امیرالمؤمنین علیه السلام و عمروعاص و معاویه را بکشند.

ابن ملجم کشتن امیرالمؤمنین علیه السلام را بر عهده گرفت و وارد کوفه شد و با کمک قطام بنت اخضر که ابن ملجم قصد ازدواج با او را داشت ، و با همدستی شبیب بن بجره و وردان بن مجاله تصمیم خود را عملی کرد .

در صبح روز نوزدهم بعد از اذان صبح ، امیرالمؤمنین علیه السلام وارد مسجد شد و صدای نازنین ایشان به "یا ایها الناس ، الصلاة " بلند شد .

سپس آن حضرت مشغول نماز شد. هنگامی که در رکعت اول سر از سجده برداشت شبیب بر آن حضرت حمله ور شد ، ولی شمشیرش خطا کرد. بلافاصله ابن ملجم لعنة الله علیه حمله کرد و شمشیر او فرق مبارک آن حضرت را شکافت و محاسن شریفش به خون فرق مبارکش خضاب شد ، و صدای مبارکش بلند شد: " بِسمِ اللهِ وَ بِاللّهِ وَ عَلی مِلَّةِ رَسولِ الله ، فُزتُ وَ رَبَّ الکَعبَةِ".

صدای جبرئیل بلند شد :

"تَهَدَّمَت وَاللهِ اَرکانُ الهُدی وَ انطَمَسَت اَعلامُ التُّقی وَانفَصَمَت العُروَةُ الوُثقی ، قُتِلَ ابنُ عَمَّ المُصطَفی ، قُتِلَ الوَصیُّ المُجتَبی ، قُتِلَ عَلیٌ المُرتَضی ، قَتَلَهُ اَشقَی الاَشقیاء".

1.الوقایع و الحوادث: ج 1 ص 139 . مستدرک سفینة البحار: ج 5 ص 213 .

2. ارشاد: ج 2 ص 15 . الوقایع . الحوادث: ج 1 ص 242 .

3.الوقایع و الحوادث: ج 1 ص 242 .

4. نفائح العلام: ص 41.

روز بیستم ماه رمضان:

1. فتح مکه

در سال 8 هجری فتح مکه واقع شد. در این فتح بزرگ تعداد مسلمانان 12 هزار نفر و شهدا 2 نفر بودند. علت شهادت آن دو این بود که همراه لشگر نبودند و از آخر مکه وارد شده بودند و لذا مورد هجوم قرار گرفته و شهید شدند1

در این روز امیرالمومنین علیه السلام به امر مبارک خاتم الانبیاء صلی الله علیه و آله برای شکستن بتهایی که در کعبه بود پای مبارک خود را بر کتف شریف اشرف مخلوقات نهاد2

مجلسی رحمه الله علیه از تاریخ طبری نقل میفرماید: هنگامی که پیامبر صلی الله علیه و آله نظر مبارکش بر این قرار گرفت که به طرف مکه حرکت کندعمر را طلبید و به او فرمود:به مکه برو و اشراف قریش را از حال ما با خبر کن. عمر گفت: من بر جانم از اشراف قریش میترسم3

هنگامی که مسلمانان وارد مکه شدند شعار میدادند : الیوم یوم الملحمه: امروز روز در هم کوبیدن است. پیامبر فرمودند: شعار را عوض کنید و بگویید: الیوم یوم المرحمه: امروز روز رحمت است

بعد فرمود: ابوسفیان و خانه اش در امانند, و هرکس داخل خانه او رفت در امان است.همچنین فرمود: همه در امانند جز یک نفر به نام "هبار بن اسود" و بعضی معاویه را نیز ذکر کرده اند4. حضرت فرمودند: اگر هبار چسبیده به پرده کعبه هم بود او را بکشید

علت این برخورد شدید با هبار آن بود که در یکی از جنگهای مسلمین با کفار قریش عده ای اسیر از کفار گرفتند و داخل اسرا داماد بزرگ پیامبر صلی الله علیه و آله شوهر زینب دخترشان بود. حضرت فرمودند: هر کس فدیه بفرستد اسیر او را آزاد میکنیم . بین آنچه از مکه به عنوان فدیه فرستاده بودند گردنبند حضرت خدیجه سلام الله علیها به چشم میخورد که به دخترش زینب داده بود. هنگامی که پیامبر صلی اله علیه وآله آن گردنبند را دیدند به یاد جناب خدیجه سلام الله علیها افتادند و گریستند. آنگاه از مسلمین خواستند آن فدیه را که یادگار خدیجه سلام الله علیها است به آن حضرت ببخشند و آنان قبول کردند. سپس قرار شد اسرا را آزاد کنند, در مقابل این که هر یک از زنان مسلمان که در مکه اسلام پذیرفته اگر خواست بیاید آزاد باشد

قرار بر این شد که امیرالمومنین علیه السلام بروند و هودج فواطم را بیاورند. آن حضرت به تنهایی رفتند و زینب دختر پیامبر صلی الله علیه و آله و دیگر هاشمیات را آوردند, همینکه مقداری از مکه بیرون آمدند ابوسفیان لعنت الله علیه گفت: پسر عمویش محمد صلی الله علیه وآله جوانهای شما را گمراه کرد و مسلمان شدند. حال این جوان یعنی علی علیه السلام در روز روشن آمده و بستگانش را میبر. جلوی او را بگیرید

آنها آمدند تا مانع حضرت شوند. امیرالمومنین علیه السلام دفاع فرمودند. بعضی زخمی و بعضی به درک واصل شدند, در این اثنا هبار بن اسود به هودج هاشمات حمله کرد و نیزه ای حواله هودج زینب دختر پیامبر صلی الله علیه و آله نمود

امیرالمومنین علیه السلام حمله ای به هبار کرد و او را فراری داد. زینب در این حمله ترسید و چون ششماهه حامله بود هنکامیکه وارد مدینه شدند بعد از زمانی بچه سقط شده و از دنیا رحلت کرد

پیامبر صلی الله علیه وآله فرمود: خون هبار بن اسود مهدور است, و هرکس هر جا او را دید بکشد

ابن ابی الحدید به استادش میگوید: پیامبر صلی الله علیه و آله به خاطر ترساندن زینب و سقط جنین او ریختن خون هبار را جایز دانست . اگر پیامبر صلی الله علیه و آله زنده بود ایا ریختن خون ان کس را که فاطمه سلام الله علیها را ترسانید جایز نمیدانست؟5

1.مسارالشیعه: ص9. العددالقویه: ص218. مصباح کفعمی: ج2 ص599. بحارالانوار: ج20 ص111_143, ج21 ص143,ج97 ص168. سیره ابن هشام: ج4 ص80. تقویم المحسنین: ص12.

2.توضیح المقاصد: ص23. مصباح کفعمی: ج2 ص599. بحارالانوار: ج97 ص384. فیض العلام: ص42

3.بحارالانوار: ج35 ص287

4.احقاق الحق: ص265. التعجب: ص106. نهج الحق و کشف الصدق: ص310

5.بیت الاحزان: ص153. شرح ابن ابی الحدید : ج14 ص193

روز بیست ویکم ماه رمضان:

1. شهادت امیرالمومنین علیه السلام

امام المتقین امیرالمومنین علیه السلام در شب بیست و یکم ماه رمضان مقارن طلوع فجر به شهادت رسید, در حالی که از سن مبارک حضرتش 63 سال گذشته بود1. در بیستم ماه رمضان اثرات سم در پاهای مبارک امیرالمومنین علیه السلام ظاهر شد و پاهای مبارک ورم کرد 2. در شب بیست و یکم اثر زهر بر بدن مبارک امیرالمومنین علیه السلام بسیار شد.حضرت فرزندان و اهل بیت خود ر ا جمع کرد و با آنها وداع نمود و وصیتهای خود را فرمود. در آن شب هرچه خوردنی و آشامیدنی آوردند تناول نفرمود و لبهای مبارکش به ذکر خدا حرکت میکرد و مانند مروارید عرق از پیشانی نازنینش میریخت و با دست مبارک خود آنرا برطرف مینمود

به امام مجتبی علیه السلام فرمود: تو را به برادرت حسین علیه السلام وصیت میکنم.به فرزندان دیگر که از فاطمه زهرا سلام الله علیها نبودند فرمود: شما را وصیت میکنم به اطاعت از حسن و حسین. سپس فرمودند: خداوند شما را صبر نیکو کرامت فرماید. امشب از میان شما میروم و به حبیب خود محمد مصطفی صلی الله علیه و آله ملحق میشومچنانکه مرا وعده داده است. صدای گریه از اهل بیت بلند شد. آنگاه دستوراتی در مورد غسل, کفن, نماز و محل دفن به امام مجتبی علیه السلام فرمودند و با امام حسین علیه السلام و حضرت زینب سلام الله علیها کلماتی از کربلاء فرمودند

بعد از وداع با همگان دست و پای مبارک را به طرف قبله کشیدند و فرمودند: اشهد ان لا اله الا الله وحده لا شریک له و اشهد ان محمدا عبده و رسوله , و چشمان مبارک را بستند و بهشت را به قدوم خویش مبارک فرمودند

صدای شیون و گریه از خانه آن حضرت بلند شد. اهل کوفه که با خبر شدند صدای شیون و ناله از تمتمی شهر برخواست مانند روزی که پیامبر صلی الله علیه وآله از دنیا رفتند.در آن شب آفاق آسمان متغیر گشت و زمین لرزید و صدای تسبیح و تقدیس فرشتگان از هوا شنیده شد

سپس مشغول غسل آن حضرت شدند. بعد از غسل و کفن, امام حسن و امام حسین علیهما السلام پشت سر تابوت را همانطور که حضرت فرموده بودند برداشته , جلوی تابوت خودش حرکت میکرد تا در مکانی فرود آمد

بعد از نماز بر آن حضرت توسط امام مجتبی علیه السلام مقداری از زیر تابوت را کندند و قبری آماده یافتند که داخل آن لوحی مسی و سفالی بود و بر آن نوشته شده بود: بسم الله الرحمن الرحیم, این قبری است که نوح پیامبر برای بنده صالح خدا علی بن ابی طالب حفر نموده است. بدن مطهر آن حضرت را دفن نمودند و حسب وصیت آن حضرت قبر مطهرش را مخفی نمودند تا در زمان هارون بر همگان معلوم شد

فرزندان آن حضرت از همسران مختلف 28 دختر و پسرند3. پنج نفر آنها اولاد حضرت صدیقه طاهره فاطمه زهرا سلام الله علیها هستند که عبارتند از امام حسن امام حسین و حضرت زینب کبری و ام کلثوم  وحضرت محسن علیهم السلام که در دوران حمل در شش ماهگی توسط منافقین در ماجرای هجوم به خانه امیرالمومنین علیه السلام به شهادت رسید.حضرت عباس عللیه السلام و جعفر و عثمان و عبدالله در کربلا به شهادت رسیدند که مادرشان ام البنین است. بقیه اولاد حضرت از همسران دیگر هستند

وقتی خبر شهادت امیرالمومنین علیه السلام به چنان خوشحال شد که بی اختیار شعری خواند و سپس گفت: چه کسی علی را کشت؟ جواب دادند: ابن ملجم. گفت: خاک بر دهانش مباد (کنایه از این که خوب کاری کرد)4

در شب بیست و یک ماه رمضان حضرت عیسی بن مریم علیه السلام به آسمان برده شد5 و در همین شب حضرت موسی بن عمران و یوشع بن نون علیهما السلام رحلت نمودند6

2. بیعت با امام مجتبی علیه السلام

در این روز مردم پس از شهادت امیرالمومنین علیه السلام با امام حسن علیه السلام بیعت کردند7

3. قتل ابن ملجم

در این روز ابن ملجم با یک ضربت شمشیر به جهنم فرستاده شد. بعد از کشته شدن ابن ملجم مردم به سوی قطام ملعونه فاسقه هجوم آوردند و او را با شمشیر به درک فرستادند و جثه اش را بیرون کوفه سوزانیدند8

ابن بطوطه متوفی سال 779 هجری گفته است: هنگامی که به کوفه مسافرت کردم در غربی جبانه کوفه در زمینی سفید زمینی بسیار سیاه دیدم و علت را پرسیدم. گفتند: اینجا قبر ابن ملجم است. عادت اهل کوفه این است که هر سال هیزم زیادی می آوردند و 7 روز در این مکان میسوزانند9

1.کافی: ج2 ص465. منتهی الآمال: ج1 ص183. ارشاد: ج1 ص19. اعلام الوری: ج1 ص309. کشف الغمه: ج1ص436. مناقب خوارزمی: ص284. العددالقویه: ص235. ذخایرالعقبی: ص115. مسارالشیعه: ص10. توضیح المقاصد: ص24.مصباح کفعمی: ج2 ص599. تاریخ الخلفا: ص 166_175

2.الوقایع و الحوادث: ج1 ص265, 271_294

3.ارشاد مفید: ج1 ص354_355. اعلام الوری: ج1 ص395

4.تذکره الخواص ابن جوزی: ص165

5.بحارالانوار: ج13 ص376. مصباح کفعمی: ج2 ص599

6.بحارالانوار: ج13 ص376. مصباح کفعمی: ج2 ص599

7.کشف الغمه: ج1 ص538

8.نفائح العلام: ص410

9.نفائح العلام: ص409

روز بیست وسوّم ماه رمضان:

1. نزول قرآن

شب نزول قرآن است1 و به قولی در شب 24 ماه رمضان بوده است2

1.مسارالشیعه: ص10. بحارالانوار: ج88 ص7

2.بحارالانوار: ج95 ص196

روز بیست و چهارم ماه رمضان:

1. مرگ ابولهب

در این روز و به قولی در 25 ماه رمضان ابولهب به درک واصل شد1

1.نفائح العلام: ص463

تتمۀ ماه رمضان:

1. بدعت نماز تراویج توسط عمر

در این ماه در سال 14 هجری عمر نماز نافله به جماعت خواندن را بدعت گذارد سپس مردی را برای مردها و مردی را برای زنها به عنوان امام جماعت قرار داد1

2. دعای باران توسط پیامبر صلی الله علیه وآله وسلم

در ماه رمضان سال ششم هجری قحطی شدیدی در مدینه رخ داد که پیامبر صلی الله علیه و آله و سلم طلب باران کردند و باران آمد2

1.بحارالانوار: ج95 ص196

2.بحارالانوار: ج20 ص376

ماه رمضان نهمین ماه از ماههی قمری و بهترین ماه سال است. واژه رمضان از ریشه «رمض» و به معنی شدت تابش خورشید بر سنگریزه است. 
می‌گویند چون به هنگام نامگذاری ماه هی عربی، ین ماه در فصل گرمی تابستان قرار داشت، ماه «رمضان» نامیده شد، ولی از سوی دیگر، «رمضان» از اسماء الهی است. ین ماه ماه نزول قرآن و ماه خداوند است و شب‌هی قدر در آن قرار دارد. فضیلت ماه رمضان بسیار زیاد و نامحدود است. 
به برخی از حوادث و رویدادهی مهم ین ماه اشاره می‌شود: 
وفات حضرت خدیجه در دهم رمضان سال دهم بعثت. 
ولادت امام حسن مجتبی علیه السلام نیمه رمضان سال دوم هجرت. 
جنگ بدر در سال دوم هجرت. 
فتح مکه در سال هشتم هجرت. 
مراسم عقد اخوت و پیمان برادری میان مسلمان، و یجاد اخوت اسلامی بین پیامبر و امام علی علیه السلام. 
بیعت مردم به ولیت‌عهدی امام رضا علیه السلام در سال 201 قمری. 
 

منابع : 
هدیة الانام الی وقیع الیام، محدث قمی، ص 21

فضیلت ماه رمضان:

ماه رمضان ماه خداوند، ماه نزول قرآن و از شریف‌ترین ماه‌هی سال است. در ین ماه درهی آسمان و بهشت گشوده و درهی جهنم بسته می‌شود، و عبادت در یکی از شب‌هی آن ( شب قدر ) بهتر از عبادت هزار ماه است. 
رسول خدا صلی الله علیه و آله و سلم در خطبه شعبانیه خود درباره فضیلت و عظمت ماه رمضان فرموده است: «ی بندگان خدا! ماه خدا با برکت و رحمت و آمرزش به سوی شما روی آورده است؛ ماهی که نزد خداوند بهترین ماه‌ها است؛ روزهیش بهترین روزها، شب‌هیش بهترین شب‌ها و ساعاتش بهترین ساعات است. 
بر مهمانی خداوند فرا خوانده شدید و از جمله اهل کرامت قرار گرفتید. در ین ماه، نفس‌هی شما تسبیح، خواب شما عبادت، عمل‌هیتان مقبول و دعاهیتان مستجاب است. 
پس با نیت‌ی درست و دلی پاکیزه،‌ پروردگارتان را بخوانید تا شما را بری روزه داشتن و تلاوت قرآن توفیق دهد. بدبخت کسی است که از آمرزش خدا در ین ماه عظیم محروم گردد. با گرسنگی و تشنگی در ین ماه، به یاد گرسنگی و تشنگی قیامت باشید.» 
آن گاه پیامبر اکرم وظیفه روزه‌داران را برشمرد و از صدقه بر فقیران، احترام به سالخوردگان، ترحم به کودکان، صله ارحام، حفظ زبان و چشم و گوش از حرام، مهربانی به یتیمان و نیز عبادت و سجده هی طولانی، نماز، توبه، صلوات، تلاوت قرآن و فضیلت اطعام در ین ماه سخن گفت. 
 

منابع : 
مفاتیح الجنان،‌ تفسیر نمونه، ‌ج 1، ص 634؛ المیزان، ‌ج 2، ص 15

به گفته بنیانگذار اپل، موفقیت اپل از زمانی در روندی صعودی قرار گرفت که برنامه‌ریزی‌های استراتژیک خود را تغییر داد.

اپل حالا بر اساس نیاز کاربران و تقاضای موجود در بازار برنامه‌ریزی نمی‌کند بلکه برای کاربران جهان نیازهای جدید تعریف می‌کند.

به گفته استیو جابز - بنیانگذار اپل - استراتژی‌های اپل و "سس محرمانه‌یی" که کمپانی بر اساس آن اداره می‌شود، از عوامل اصلی این موفقیت فزاینده‌اند.

"سس محرمانه" همان منشاء طراحی‌های بی‌نظیر و هوش‌ربای محصولات اپل است که استیو جابز از آن با عنوان "هنر و تکنولوژی لیبرال" یاد می‌کند.

آی‌فون، گوشی هوشمند این کمپانی و آی‌پد، تبلت جادویی استیو جابز که پیش‌بینی می‌شود فروش آن تا پایان سال 2011 به 44 میلیون دستگاه برسد، نشان داد که چگونه این کمپانی می‌تواند محصولاتی انقلابی به جهان عرضه کند و در چشم‌ برهم‌زدنی همه دنیا را وسوسه کند که یکی از آن‌ها را تهیه کنند.

گذشته از این، آن‌طور که برایان مارشال، تحلیلگر اقتصاد تکنولوژی، به خبرگزاری آسوشیتد پرس گفته است: "اپل سودی به سرمایه‌گذاران خود می‌دهد که پیش از این هرگز دیده نشده بود."

اما چرا رقابت با اپل تقریبا غیرممکن است؟ بن باجارین، تحلیلگر دنیای فن‌آوری در مجله تایم می‌نویسد:«اپل در واقع متشکل از چهار کمپانی مستقل است: بخش نرم‌افزار، بخش سخت‌افزار، بخش خدماتی و بخش خرده‌فروشی از طریق اپل استور. اکثر کمپانی‌های تکنولوژیک حداکثر می‌توانند در یک یا دو بخش از آن‌ها موفق عمل کنند، در حالی که در اپل هر چهار بخش به‌طور هارمونیک مشغول کارند.»

رشد اپل با رشد کمپانی‌های نفتی قابل مقایسه نیست؛ اپل مانند اگزون موبیل وابسته به بهای نفت و اکتشاف میادین جدید نفتی نیست. آن‌چه این کمپانی را به این‌جا رسانده، فقط و فقط نوآوری‌های تکنولوژیک است و ساخت ابزارهایی که مردم برای داشتنش به هر دری می‌زنند؛ فارغ از این‌که جهان گرفتار رکود اقتصادی باشد یا نه، اپل مشتری‌های خاص خود را در سراسر جهان خواهد داشت. مشتری‌هایی چنان پر و پا قرص که اپل را به جایگاه «ثروتمندترین کمپانی موجود در جهان» رسانده‌اند.

اما چه باید کرد؟ نکاتی هستند که رعایت کردن آنها به کاربران کمک می‌کند تا سرعت گوشی‌های نوکیای خود را بالا ببرند؛ مخصوصا گوشی‌های سری N:

1- ارسال پیام
بهتر است سعی شود پیام‌ها در کارت حافظه ذخیره شوند، نه در حافظه تلفن همراه.

2- تصاویر پس‌زمینه زنده
ممکن است این تصاویر زیبا به نظر برسند، اما قدرت پردازشگر را تضعیف می‌کنند.

3- حذف برنامه‌های غیرضروری
اگر از همه برنامه‌های نصب شده در تلفن همراه استفاده نمی‌شود و مانند گردوغبار تلفن همراه را پوشانده‌اند، بهتر است حذف شوند، زیرا تنها حافظه با ارزش تلفن همراه را اشغال می‌کنند.

4- انتقال تصاویر و ویدئوهای قدیمی
کاربران ممکن است تصاویر یا ویدئوهای زیادی را در گوشی خود ذخیره کنند؛ حتی بدون اینکه آنها را بشناسند. می‌توان آنها را در یک حافظه خارجی یا اکسترنال و یا در حافظه لپ‌تاپ ذخیره کرد؛ مهم‌تر از همه در شبکه‌های اجتماعی با دیگران به اشتراک گذاشت.

5- مدیریت قابلیت چندوظیفگی
چندوظیفگی یا اجرای چند برنامه با هم قابلیت بسیار سودمندی در تلفن همراه است، اما ممکن است باعث کند شدن گوشی و روند اجرای برنامه‌ها شود.

6- چک کردن حافظه مخفی یا Cashe به طور مرتب
یکی از نکات مفید پاک کردن حافظه Cashe مرورگر به صورت مرتب است. به جای این کار می‌توان از برنامه‌هایی نظیر NetQin Mobile Guard v3.0 نیز استفاده کرد. این برنامه به کاربر امکان می‌دهد تا فایل‌های به‌دردنخور حذف شوند و گوشی از بدافزارها در امان بماند.

7- نظارت بر ایمیل‌ها
کاربران همیشه ایمیل‌هایشان را چک می‌کنند، اما برای پاک کردن آنها فرصت کافی ندارند. بهتر است در قمست تنظیمات ایمیل، تعداد ایمیل‌ها محدود شوند.

8- کاهش سرعت بیتی
این تغییر اگر چه کم است، اما می‌تواند سرعت گوشی را ارتقا دهد. با استفاده از یک برنامه می‌توان سرعت بیتی MP3 را به کم یا متوسط کاهش داد تا فضای بیشتری ذخیره شود.

با عمل به این نکات و ترفندها فضای بیشتری در گوشی ذخیره می‌شود و سرعت آن افزایش پیدا می‌کند.