دمای بدن توسط سوختوساز خوراکیها ایجاد میشود. برای اینكه دمای بدن همیشه در حد تقریباً ثابت قرار گیرد بدن حرارت اضافی را به چهار روش تنفس، تعریق، تشعشع و هدایت دفع میكند. دمای بدن تقریباً همشه روی 2/37 درجه سانتیگراد بوده و مركز تنظیم دما در مغز بهوسیله روشهای بالا مانع از بالا یا پایین رفتن شدید حرارت بدن میشود.
هرگاه فرد در برابر گرما قرار گیرد بدن بهوسیله افزایش مزان تعریق و تنفس و همچنین فرستادن خون بیشتر به پوست سعی در خنك كردن بدن میكند. آسیبهای حاصل از گرما به تناسب شدت آن، به سه گروه تقسیم میشوند :
1-گرمازدگی خفف، 2-گرمازدگی متوسط، 3-گرمازدگی شدید.
گرمازدگی خفیف:
این حالت وقتی پیش میآید كه فرد به مدت طولانی در معرض حرارت نسبتاً بالا قرار گیرد. نشانههای آن اغلب به صورت گرفتگی ماهیچه ها، خستگی مفرط و گاه سرگیجه و غش میباشد.
كمكهای اولیه:
1 -مصدوم را به جای خنك منتقل سازید.
2- به آسیب دیده محلول ORS یا محلول آب و نمك و شكر (یک قاشق چایخوری نمك با 8 قاشق چایخوری شكر در یك لیتر آب) بدهید.
3 -ماهیچه های گرفته و گرمازده را ماساژ دهید.
4-حوله نمدار روی پیشانی و عضلات گرفتار مصدوم قرار دهد.
5- اگر نشانه ها بهبود نیافت یا وخیمتر شد بیمار را به مركز درمانی منتقل كنید.
گرمازدگی متوسط:
این حالت بهدلیل قرارگرفتن فرد در معرض گرمای زیاد و فعالیت بدنی شدید در محیط مانند ملوانان، كشاورزان و آتشنشانها پیش میآید. علائم آن به صورت سرگیجه و عدم هوشیاری است و بهدنبال آن پوست رنگ پریده میشود. دیگر نشانهها به صورت تنفس سریع و سطحی، نبض ضعیف، ضعف و تعریق بدن میباشد.
كمكهای نخستین:
1- نخست مصدوم را به محل خنك و سردی منتقل كنید.
2 –آسیبدیده را وادار به دراز كشیدن كرده و پاهای او را بالا بیاورید.
3- بهوسیله پارچه نمدار و بادبزن و یا هر وسیله دیگر مصدوم را خنك كنید.
4 -به مصدوم ORS (محلول آب و نمك و شكر) بدهید، مشروط به اینكه هشیار بوده و استفراغ نكند.
5-اگر لازم شد به بیمار تنفس مصنوعی بدهید.
6- در صورت بهبود نیافتن، مصدوم را سریعاً به مركز درمانی منتقل سازید.
گرمازدگی شدید:
این حالت بسیار خطرناك است و بیشتر در روزهای گرم و مرطوب اتفاق میافتد. قیافه بیمارگرمازده تبدار بوده، پوست گرم و خشك، تنفس سطحی و نبض ضعیف میشود. درجه دمای بدن مصدوم افزایش یافته، عدم هوشیاری و احتمالاً اغما و تشنج نیز جزو دیگر نشانهها میباشد.
كمكهای نخستین:
1- همه پوشاک مصدوم را درآورده و او را در حوله یا پارچه مرطوب قرار دهید. میتوان آسیبدیده را داخل وان یا لگن آب سرد قرار داد. مواظب باشید مصدوم غرق نشود. همچنین میتوان از قرار دادن كیسههای یخ در كشاله ران، زیر بغل، زانو، مچ دست و پا نیز استفاده كرد.
2- اگر بیمار دچار شوك است شوك را درمان كنید.
گرمازدگی در مسافرت:
در هنگام مسافرت به دلیل آن كه افراد به مدت طولانی در معرض تابش نور خورشید و هوای گرم قرار دارند بیشتر از دیگر مواقع دچار تعریق و تشنگی میشوند. در چنین شرایطی كودكان و سالمندان بیش از افراد جوان و میانسال نیاز به مراقبت دارند. بنابراین بهترین كار در هنگام مسافرت این است كه تشنگی كودكان و سالمندان را از طریق خوراكی (محلول آب و شكر و نمك) جبران كنیم.
البته بهترین روش آن است که علاوه بر نوشیدن آب، در هنگام سفر چند عدد خیار و نمك در اختیار كودكان قرار دهیم تا از طریق آن تشنگی و كمبود آب و نمک بدن خود را جبران كنند. این اقدام باعث میشود تا پایان سفر هچ عارضهای برای كودكان و سالمندان پیدا نشود. لازم به یادآوری است كسانی كه دچار بیمارهای عصبی و قلبی هستند نیز به هنگام مسافرت یا قرار گرفتن در محیطهای گرم از روشهای بالا بهره ببرند. چون این افراد نیز مستعد بروز گرمازدگی هستند.
نظر فراموش نشود! با سپاس فراوان حمیدرضا