تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : اينكه توانسته ايد مشكل خود را بيابيد و به فكر درمان آن باشيد بسيار جاي خوشوقتي است . زيرا شناخت درد نيمي از درمان است . آن گاه خطر بسيار بزرگ است كه آدمي به دردي مبتلا باشد ولي از آن غافل باشد و خود را كاملاً سالم بپندارد .حال آنگونه كه از نامه شما برمي آيد شما در گفتار خود گاهي مبالغه كرده و موضوع را غير از آنچه كه هست نشان مي دهيد .اين نحوه رفتار ريشه هايي در درون شما دارد ممكن است بنا به گفته روان شناس ناشي از كم ديدن خود باشد و ممكن است نيز علل ديگري در كار باشد كه پرداختن به آن از اين مجال خارج است . ولي يك چيز مسلم است و آن اينكه اين رفتار رفتار مناسبي نيست و بايد علاج شود .حال بايد ديد راه درمان چيست ؟ قدم اول : باور كردن اين حقيقت است كه شما قادر خواهيد بود با اين خصلت مبارزه كرده و آن را مهار كنيد .بزرگترين خطر در راه رشد و كمال آدمي ياس و نااميدي است . چرا شما بايد از اصلاح خود مايوس باشيد؟ آيا خداوند راه هاي توبه و بازگشتن را بسته است چرا فكر مي كنيد قابل اصلاح نيستيد .اگر قابل اصلاح نبوديد كه به فكر اصلاح نمي افتاديد .بنابراين ( ( لاتياسوا من روح الله ... ؛ از روح الهي و آنچه كه مايه زنده شدن است مايوس نباشيد ) ) . پس در گام اول بايد بدانيد كه نه خداوند از شما روي گردانده است و نه اينكه خود ناتوان از اصلاحيد .چه شرايطي براي بازگشت بهتر از شرايط شماست . آيا جواني بهترين دوران براي خودسازي و روي آوردن به خداوند نيست ؟ آيا خداوند توبه جوان را نمي پذيرد؟ سعي كنيد موهومات را از ذهن خود برانيد .خواستن توانستن است زكوشش به هر چيز خواهي رسيد .شيطان را از خود برانيد كه او آدمي را از رحمت پروردگار و قدم گذاردن در مسير كمال مايوس مي سازد .قدم دوم : اينكه بدانيد دروغ و خلاف واقع گفتن چه آثار شومي بر شخصيت انسان و نيز در ذهن افراد ديگر دارد از يكسو گناهي بزرگ است كه اصرار بر آن چه بسا آدمي را براي هميشه از رحمت خداوند دور سازد و از سوي ديگر منزلت و شخصيت آدمي را در نزد ديگران پايين مي آورد .در اين مورد مطالعه كتابهاي اخلاقي مانند : ( ( معراج السعاد ) ) و ( ( گامهاي عملي در اخلاق ) ) را مطالعه كنيد .قدم سوم : برنامه ريزي براي كنترل زبان است . شما يك برنامه سه ماهه به صورت هفتگي براي كنترل زبان طراحي كنيد .يعني در 12 برگ روزهاي هفته را نوشته و در مقابل آن جايي براي علامت زدن و يا نوشتن بگذاريد .هر شب قبل از خوابيدن برنامه را در برابر خود قرار دهيد و تعداد دفعاتي كه احياناً برخلاف تصميم خود حرفي خارج از ضوابط زده ايد يادداشت كنيد .همين برنامه را در طول هفته ادامه دهيد و هر شب سعي كنيد پيشرفت خود را در برنامه كنترل كنيد و در پايان هفته نيز نتيجه كلي را ملاحظه نماييد .اگر پيشرفت كرده و تعداد دفعات پايين آمده است به سجده رفته و خدا را شكر كنيد ولي اگر نتيجه مطلوب نبود در مرحله اول با تنبيه سبك خود را مجازات كنيد : مثلاً اگر روزي ديديد كه تعداد دفعات تخلف فزوني يافته است روز بعد خود را از سخن گفتن براي چند ساعت محروم كنيد و اگر تخلف تكرار شد روزه بگيريد .مي دانيم كه با عمل به اين برنامه حتماً در كنترل خود موفق خواهيد بود ان شاالله . ;

پاسخ : حالتي كه در شما پديدار گشته حالتي مطلوب و حركت برانگيز است ؛ زيرا اگر آدمي درون خود را بهتر از برون خويش ديد ممكن است دچار غرور و انحراف شود .پس همان بهتر كه انسان خود را در نزد خويش مقصر بداند و سعي كند با تلاش بيشتر رو به كمال صعود نمايد .البته نبايستي اين حالت را با نفاق اشتباه كرد .نفاق آن است كه فرد به چيزي اساساً معتقد نيست ولي در ظاهر ابراز ايمان مي كند؛ اما حالت شما كشمكش بين خود واقعي و خودظاهري است . اين كشمكش مي تواند براي همسوسازي دو طرف مورد بهره برداري قرار گيرد .از امام سجاد 7 در دعاي مكارم الاخلاق چنين آمده : ( ( اللهم لاترفعني في الناس ... ؛ خدايا! مرا در چشم مردم درجه اي بالا مبر جز آنكه در نفس خودم مرا خوارتر و حقيرتر سازي ) ) . ;

پاسخ : روحيه موجود در شما نشانگر بيداري فطرت و سلامت روح شماست . كسي كه بر رنج ديگران تاسفي نخورد و ترحمي در دل او نباشد انسان نيست : توكز محنت ديگران بي غمي نشايد كه نامت نهند آدمي از ارزشمندترين گوهرهاي وجود همين احساسات انسان دوستانه و ترحم بر بيچارگان و گريستن بر حال آنهاست . مگر اين كتاب خدا نيست كه مي فرمايد : ( ( فلا اقتحم العتب ... ؛ از گردنه عبور نكرد و تو چه مي داني كه گردنه چيست . آزاد ساختن گردن ها ( بردگان ) و يا در روز سختي و گرسنگي به ديگران اطعام كردن ؛ يتيمي خويشاوند و يا خاك نشيني مستمند ) ) . ( سوره بلد ) اين احساسات لطيف ترين احساسات انساني است كه بايد آن را ارج گذاشت و با روش هاي مناسب آن را تقويت كرد .گريه نيز جلوه اي از همين درياي خروشان احساسات است . گريه فوايد بسياري دارد حتي اگر علامت ضعف باشد .از بين گريه ها بهترين آنها گريه از خوف خداوند و شوق به درگاه اوست و در مراتب بعد گريه بر مصايب اهل بيت : . ولي چه بايد كرد تا اشك انسان خشك نشود و دل آمادگي گريستن داشته باشد؟ براي نيل به اين مقصود توصيه هاي زير راهگشاست : 1- پرهيز از گناه. 2- دل نبستن به دنيا و پيشه كردن زهد در آن. 3- بيداري سحر و تلاوت قرآن . 4- روزه گرفتن و پرهيز از پرخوري و پرخوابي. 5- شركت در مجالس موعظه و نصيحت . 6- تفكر و تامل در آفرينش و عظمت پروردگار و حقارت و كوچكي انسان و راه سختي كه در پيش دارد .7- توجه به محتواي ادعيه رسيده از معصومين : مانند دعاي كميل دعاي ابوحمزه ثمالي و ... 0 ;

پاسخ : برخلاف آنچه نوشته ايد شما نه ضعيف النفس هستيد و نه داراي اراده اي ضعيف . شما كه قادر بوده ايد چهل شب قبل از اذان صبح بيدار شويد چگونه قادر نخواهيد بود كه خود را كنترل كنيد؟ البته انتظار اينكه شيطان و وسوسه هاي نفس اماره دست از سر انسان بردارد بيهوده است ؛ ولي مهم آن صراط مستقيمي است كه آدمي در آن حركت مي كند؛ هر چند كه گاهي از اطراف بخواهند او را به جانب خود بكشند .ميل به جلب توجه غريزه اي نيرومند در دوشيزگان است و طبيعي است كه گاه انسان را در دام خود گرفتار سازد ولي همين حالت توجه شما و نارضايتي از آن عمل غريزي نشان از آن دارد كه شما بر نفس خود كنترل داريد و قادريد بر آن فايق آييد .بر خدا توكل نموده و با زبان و قلب او را بسيار ياد كنيد .اميد است خداوند شما را در راه تقوا به پيش ببرد .( ( والذين جاهدوا فينالنهدينهم سبلنا ؛ آنان كه در راه ما كوشش كنند راه هايمان را به آنها نشان خواهيم داد ) ) . ( عنكبوت 69 ) ;

پاسخ : براي اين كه شخص خوش اخلاق باشيد، موارد زير را رعايت كنيد : 1- كمتر راجع به مشكلات گذشته تان فكر كنيد، 2- كم توقع باشيد، 3- در هر پيشامد بدي احتمال اين كه خير دنيا يا آخرت شما در آن باشد را فراموش نكنيد، 4-به خدا توكل داشته باشيد، 5- در كارها خيلي خود را خسته نكنيد، 6- ازخواب و خوراك به اندازه كافي استفاده كنيد، 7- ورزش كنيد، حتي اگرنيم ساعت در روز به صورت نرمش باشد، 8- برنامه اي براي تفريح تنظيم كنيد ( سعي كنيد تفريحتان در فضاي سبز باشد ) ، 9- به هيچ وجه در ذهن خود مشكلات كوچك را بزرگ كنيد، 10- عطر استفاده كنيد و ازغذاهاي خوش بو بيشتر استفاده نماييد .;

پاسخ : سوال شما، پرسشي است بسيار عميق و اساسي ؛ چراكه پاسخ اين پرسش همانند قطب نمايي است كه جهت حركت وجودآدمي را تعيين مي كند و نقش بسيار اساسي در زندگي او دارد .به راستي ( از ديدگاه اسلام ) كمال چيست و چگونه مي توان به آن رسيد؟ در اين جايك اصل مورد وفاق است و آن ( ( حركت به سوي كمال ) ) است . گويي اين حقيقت در فطرت همه آدميان نهاده شده و همگان براي نيل به اين كمال در حركتند؛ گرچه در انتخاب هدف و مسير دچار خطا و لغزش هاي فراواني مي گردند .اما كمال آدمي چيست ؟ كمال انسان گسترش وجودي او در دو عرصه معرفت و عمل است . هر مقدار در اين دو عرصه كوشاترباشد، به كمال نزديك تر شده است . در بينش اسلام ، برترين حقيقت براي شناختن وجود حق است ؛ چرا كه او مبدا و منتهاي هستي است وگويا همه اجزاي هستي پيكان هايي هستند كه به طرف معرفت خداوندجهت گرفته اند، تا او به وحدانيت و احديت شناخته شود و رتبه او درهستي معلوم گردد .روشن است كه اين معرفت ، اقتضاياتي را در عمل ايجاب مي كند .خداوندي كه به حكمت و علم شناخته شد، روشن است كه بندگان خود را بدون هدايت نيافريده است ؛ بلكه همه اسباب را براي راه يابي او فراهم ساخته و آنچه كه بايسته است ، از زبان پيامبران الهي و به واسطه وحي بيان كرده است . پس راه كمال ( ( علم و عمل ) ) است ؛ شناخت آنچه كه بايد عمل كرد و عمل به آنچه كه شناخته مي شود : ( ( والعصر ان الانسان لفي خسر الا الذين امنوا و عملوالصالحات ... ) ) . خلاصه آن كه دستورهاي قرآن و پيامبر، روشن ترين راه براي كمال آدمي است ؛ حركت در بستر عبوديت خداوند و تلاش براي كسب فضايل اخلاقي و پرهيز ازرذايل و آنچه كه موجب آلودگي جسم و روح انسان مي شود و ...چرا كه : ( ( ان الله يحب التوابين و يحب المتطهرين ؛ خداوند بازگشت كنندگان به سوي او و پاكان را دوست دارد ) ) . در فراسوي اين راه ، اوج كمال انسان قرار دارد كه همان ( ( لقاالله ) ) و برخورداري از سعه وجودي و نعمت هاي بي پايان الهي است : ( ( فلا تعلم نفس ما اخفي لهم من قره اعين... ؛ هيچ كس نمي داند كه پاداش نيكوكاري اش چه نعمت و لذت هاي بي نهايت است كه موجب روشني دل و ديده مي گردد ) ) ، ( سجده ، آيه 17 ) . بنابراين بايستي ازوسايط گذشت و به غايات رسيد .تمام عوامل مادي زندگي ، وسيله اي است تا ما را به آن مقصد برساند .زنهار كه در واسطه ها بمانيم و آنها راارزش بدانيم ! اگر كسي تمام خانه اش طلا باشد و همه انسان ها نيزخدمتگذار او باشند؛ ولي از ايمان و عمل خالي باشد، هيچ ارزش واقعي در او وجود ندارد؛ بلكه سرگرم اعتبارات و فرو رفته در منجلاب ماديات است . پس ارزش واقعي به آن چيزي است كه در درون آدمي شكل گرفته و ملكه او شده است . زندگي پيامبران و اولياي الهي ، الگويي روشن براي اين گفته ها است . اميد آن كه ما و شما در مساله توفيقات الهي ، موفق به پيمودن راه كمال شويم . در اين راستا به چند پيشنهاد توجه كافي داشته باشيد : الف ) با رفقاي صالح، پارسا و با تقوا نشست و برخاست كنيد .رفيق لاابالي و فاسد، به تدريج همنشين خودش را همرنگ خود مي سازد .ب ) از محيط آلوده و ناسالم احتراز كنيد و به جايي كه مي دانيد بساط گناه ومعصيت گسترده شده است ، نرويد .ج ) ايمان و عشق و محبت به ( ( الله ) ) رادر خودتان تقويت كنيد .با دعا و نيايش ، با ياد نعمت هاي خدا و الطاف بسياري كه در حق شما ارزاني داشته و با مجالست با افرادي كه اين صفات در آنان بارز است ، مي توانيد معنويت را در خودتان تقويت كنيد .د ) حرارت تقوا را با خودسازي هر چه بيشتر فزوني بخشيد و به گناهان نزديك نشويد .ه ) عزم راسخ و قاطعي داشته باشيد كه از فكر گناه وصحبت در پيرامون گناه ، هم چنين اصرار بر گناهان دوري كنيد و اگرخطايي در گذشته از شما سر زده ، با همه وجودتان از آنها توبه كنيد .اگرپيشنهادهاي مذكور را اجرا كنيد، قهراً نتايج مطلوبي خواهيد گرفت. ;

پاسخ : ترديدي نيست كه خود ارضايي در رابطه اي مستقيم باچشم چراني است و كسي كه مي خواهد از اين بيماري مهلك نجات يابدبايستي در مرحله نخست چشم خود را كه دروازه ورود شيطان است كنترل كنيد .در هر صورت اگر كسي به خود ارضايي مبتلاست بايستي نماز خود را بجا آورد .چه بسا كه همين عمل موجب توفيق او در ترك گناه گردد .;

پاسخ : اعتماد به نفس دوركن دارد : 1- شناخت استعدادها و توانايي هاي خود2- باور به اين توانايي ها در مرحله اول بايد فرد به خود شناسي بپردازد و ابعاد وجودخويش را به خوبي ارزيابي كند .خداوند به هر كس استعداد خاصي داده است . سيد بن طاووس بر اين عقيده بود كه هر انسان در زمينه اي نابغه است. هر فرد بايد استعداد ويژه خود را بشناسد و آن را به كار بندد .پس از شناخت توانايي ها، طبعا فرد به آنها باور پيدا مي كند .مرحله بعدي براي كسب اعتمادبه نفس ، استفاده از اين توانايي ها در حل مشكلات و پيشبرد امور است . دراين جا قوت نفس لازم است . روان شناسان اين امر را بعد انگيزشي فردمي نامند .اموري در تقويت انگيزه فرد موثر است : الف ) ورزش هاي پرتحرك . در تحقيقات روان شناسي به دست آمده است كه افراد پرتحرك - كه به طور پيوسته اقدام به ورزش هاي بدني مي كنند - موفقيت بيشتري دربرخورد با مشكلات دارند .ب ) اگر كار سنگيني را به عهده گرفته و تمام سعي خود را در جهت انجام آن به كار گيرد، قوت نفس بيشتري پيدا مي كند.ج ) به دست آوردن تكيه گاهي براي روح كه قدرتي مافوق همه نيروهاي مادي داشته باشد .چنين پناهگاهي خداوند متعال است كه قدرت مطلقه حاكم بر هستي است . توكل بر خداوند قدرتي به انسان مي دهد كه در مقابل قوي ترين افراد مي ايستد و در سخت ترين شرايط، به حل مشكلات مي پردازد .مطالعه كتاب هاي زير در زمينه هاي فوق سودمند خواهد بود : 1-قدرت تفكرژوزف مورفي ترجمه هوشيار رزم آرا 2- قدرت اراده محمدحسين سروري 3- غلبه بر ترس و خستگي ادوارد اسپنسرث 4- خجالت وكمرويي ( جزوه ضميمه ) موفق باشيد ;

پاسخ : عواملي كه مي تواند عبادت و نماز را براي انسان لذت بخش كند چند چيزاست : الف ) قبل از عبادت انسان خود را مستعد و مهيا سازد؛ يعني ، قدري به خود تلقين كند من در صدد نيايش و نماز هستم و سعي كند افكار متفرق رااز ذهنش دور كند .ب ) حتي الامكان در وقت مناسب نماز بخواند؛ يعني ، باكسالت ، خستگي و خواب آلودگي وارد نماز نشود .ج ) در محيط پر سر و صدا و آشوب به نماز نايستد،بلكه محيط آرام و با فراغتي را انتخاب كند .د ) در حين نماز مصمم بر مراقبت باشد و اگر احياناً افكار ديگري به او هجوم آورد به محض توجه سعي كندخود را از دام آن افكار برهاند .محبت و عشق از راه آگاهي و انس و برطرف ساختن موانع به دست مي آيد؛ مثل كسي كه اگر به طعم و خواص عسل آگاهي يابد، بدان علاقه مند مي شود و اگر آن را بچشد علاقه اش نسبت به آن افزون مي گردد .حب خدا و اولياي او نيز، از طريق شناخت و معرفت پديدمي آيد .هر اندازه آدمي معرفت خودش را افزون كند و در عمل نيز انس والفت خود را با خداوند و مقربان درگاهش بيشتر سازد و موانع راه را - كه علايق و وابستگي هاي مادي و دنيايي است - از دل بيرون كند، عشق الهي در دلش افزون تر خواهد شد.;

پاسخ : داشتن استاد و راهنما در عرفان ، اخلاق و مسيركمال يك ضرورت است . استاد چندين نقش مي تواند ايفا كند : الف ) در سيرو سلوك اخلاقي ، انسان با مسايل پيچيده و مشكلي روبه رو مي شود كه استاد پيوسته بيانگر معضلات و مشكلات راه بوده و سالك را ارشاد مي كند؛وگرنه چه بسا به صورت عقده هايي در دل بماند و عدم حل آنها به تدريج باعث انحراف يا بي تفاوتي انسان گردد .ب ) اطلاعات وسيع و تجارب گسترده استاد، مي تواند اطلاع و آگاهي انسان را افزون كند .ج ) وجود استادو درك محضر او، مي تواند ايجاد شوق و انگيزش نمايد و هر از چندي انسان شور و نشاط تازه اي پيدا كند .د ) علاوه بر همه اينها وجود استاد مي تواندبراي اهداف كمالي انسان تجسم عيني داشته باشد و اين موضوع نقش بسيارحساسي در پرورش و ترقي انسان خواهد داشت ؛ چون نفس انسان الهام پذير است و خواه ناخواه رفتار ديگران در او اثر مي گذارد؛ به ويژه اگركسي مورد علاقه و محبت او باشد اين اثر نافذتر است . بر همين اساس برانتخاب استاد تاكيد بسيار شده است . امام صادق ( ع ) مي فرمايد : ( ( اياك ان تنصب رجلاً دون الحج فتصدقه في كل ما قال ؛ مبادا بدون داشتن حجت ودليل ، كسي را براي خود شاخص گردانيده و آن گاه هر چه گفت ، او راتصديق كنيد ) ) ، ( وسايل الشيعه ، ج 27، ص 126 ) . و هم چنين : ( ( اياك ان تدين بما لاتعلم ؛ بر حذر باشيد از اين كه ديانت خود را بر پايه جهالت قراردهيد ) ) ، ( كافي ، ج 1، ص 42 ) . احاديث فراواني در ضرورت وجود استاد وراهنما وجود دارد كه قابل توجه و تامل است : الف ) امام سجاد ( ع ) مي فرمايد : ( ( هلك من ليس له حكيم يرشده ؛ كسي كه حكيم فرزانه اي او راارشاد نكند، در معرض هلاكت قرار خواهد داشت ) ) . ب ) امام صادق ( ع ) مي فرمايد : ( ( من لم يكن له واعظ من قلبه و زاجر من نفسه و لم يكن له قرين مرشد استمكن عدوه من عنقه ؛ كسي كه از قلب خويش واعظي و از نفس خويش بازدارنده اي نداشته باشد و هم چنين در كنار خود ارشاد كننده وراهنمايي نداشته باشد، دشمن خود را بر خويش مسلط ساخته است ) ) ، ( من لا يحضره الفقيه ، ج 4، ص 402 ) . ( ( جالس اهل الورع والحكم واكثر مناقشتهم فانك ان كنت جاهلاً علموك و ان كنت عالماً ازددت علماً ؛ با اهل ورع وحكمت مجالست داشته باش و بسيار با آنها به گفت وگو بپرداز كه در آن صورت اگر جاهل باشي به تو آموزش خواهند داد و اگر عالم باشي بر ميزان معلومات تو افزوده خواهد شد ) ) ، ( غرر الحكم ، ص 429 ) در عين حال بايدتوجه داشته باشيد كه بهترين استاد و راهنماي انسان آگاهي و علم او است. اگر به دانسته هاي خود عمل كرديد، آن گاه خداوند نسبت به آنچه نمي دانيدبه شما آگاهي خواهد داد.;