İslami Ekonomi Anlamı(2.Bölüm)
Kendi Yaklaşımımız
Biz bu soruyla alakalı görüşlerimizi açıklamayı ve bu görüşlerin üzerine oturduğu İslâmî kaynakları izah etmeyi amaçlıyoruz. Sonunda kısaca İslâmî ekonomiye yöneltilen şüpheleri bertaraf etmiş olacağız. Özellikle İslam'ın sadece ahlâkî yaptırımlara sahip olduğu, toplumun ekonomik hayatını organize edebilecek hiçbir iktisadî düzenlemeye sahip olmadığı, bir vaiz olduğu, bir organizatör ve plancı değildir gibi atfedilen bir takım ithamları çürüteceğiz.
Ve yapılan bu kritiklerde İslam'ın ahlâkî görüşünü kendi avantajları için nasıl sömürüp suiistimal ettiklerini göstermeye çalışacağız. Halbuki İslam hayatın hem ahlâkî hem de ekonomik yönünü dikkate almaktadır.
İslâm'da Politik Ekonomi Var mıdır?
İnsanlar arasında dolaşıp duran önemli sorulardan bazıları şunlardır: "İslam'da ekonomik teori var mı?", "İslam, kapitalizmle komünizmin arasını bulacak bir sistem tanımlayabilir mi? Müslüman halka saygın bir hayat sağlamak ve onları mevcut ideolojik krizlerden korumak için İslâmî bir sistemin sunacağı çareler nelerdir?"
Açıkça İslam'ın bu yönüne ait sorular sıradan entelektüel alıştırmalar olmamakla beraber Müslümanların bu iki zıt sistem karşısında uğradıkları hayal kırıklığını ve kendi başarısızlıklarının sebep olduğu ideolojik boşlukları yansıtır.
Bunlar Müslümanlar arasında yeni İslâmî yönelişlerin varlığına delalet eden bir ışık olup onlarda İslam'a dair yeni bir iyimserliğin doğuşunu müjdeler.
Bu yeni iyimserlik, kendisini çok çeşitli yönlerde gösterir. Bazen sorular şeklinde, bazen duygusal ifadeler mahiyetinde ve bazen de İslam'ın hayatın bütün yönlerine rehberlik edebileceğine dair inançta ortaya çıkar.
Bu iyimserlik Müslüman ideolojik hareketin görünümünde bir ileri yürüyüştür ki Müslümanların yüreklerinde İslâmî yayılışın göstergeleridir.
Bu iyimserlik onları kapitalizm ve komünizmden daha yüksek bir sistem arayışında Müslüman bilginlere sorular yöneltmeye zorlamaktadır. İslam'ın kendisi, kendi özünde, Kur'an'da ve diğer hukuki kaynaklarda kapitalist ve Marksist teorilerin kabul edilemez olduğunu açıkça ortaya koyar. Dolayısıyla İslam’ın kendi bakış açısı doğrultusunda alternatif bir programın yokluğu hayat sahnesinden ve sosyal krizden elinin eteğinin çekmek manasına gelir.
Bu temel üzerinde İslam'ın kapitalizmin çatısına uygun düşmeyişinden bu yana sosyalizm ve komünizm Müslüman ümmete rehberlik edecek kendi programlarını sunmaktadırlar. Bir kere şayet böyle bir sistemi İslam'ın oluşturduğu kabul edilir ve razı olursa doğal olarak bu sistemin diğer iki maddeci teorinin zararlarının üstesinden gelebilmede ne kadar geçerli olduğu sorusu ortaya çıkar.
Yukarıdaki sorulara bizim cevabımız olumludur. İslam bize insanoğlunun maddî ve manevî ihtiyaçlarını karşılayabilecek özgün İslâmî özelliklere sahip olgun bir ekonomik sisteme dönüşerek genel prensipleri ve detaylı kanunları vermektedir.
İslâmî Ekonominin Tabiatı Nedir?
İslam'da ekonomik bir sistemin mevcudiyeti ile kastedilen ve var olduğuna inandığımız İslâmî ekonominin tabiatı nedir?
İddiamızı ispat için ilk önce İslam'da ekonomi kavramını belirginleştirmek ve onun çerçevesini çizmek zorundayız.
İslâmî ekonomi derken kast ettiğimiz mana bir ekonomik ekoldür, yoksa onun bilimi değildir. Şurası bilinmektedir ki bir ekonomik ekol, adalete dair farklı, özel bir bakış açısından ekonomik hayatı düzenlemek için konular bir sistemi temsil eder.
İslam'ın ekonomik hayatın organizesi için koymuş olduğu İslâmî adalet kavramına dayanan bir sistem görünüşüne sahibiz. Dolayısıyla bizim ekonomi bilimini tartışmaya hiç niyetimiz yoktur.
İslâmî ekonominin bir ekol olduğunu, bir bilim olmadığını açıklarken ikisi arasındaki farkı açıklamak gerekmektedir.
Biz birisi için 'o kişi bir mühendistir, doktor değildir' dersek bir mühendisinin ne demek olduğunu, hangi bilgi çeşidine sahip olduğunu, işinin mahiyetinin ne olduğunu ve ne yönlerden bir doktordan farklı bulunduğunu da bilmeliyiz.
Benzer şekilde İslâmî ekonomi bir ekoldür, bilim değildir,' derken, ekonomi ekolünün ne olduğunu, hangi mesuliyetleri taşıdığını ve bilimden ne yönlerde farklı düştüğünü bilmemiz lazımdır.
Bu farkın açıklanışı İslâmî ekonominin varlığını anlamamıza yardımcı olacaktır. Dolayısıyla bu soruyu şimdi çözmeyi planlıyoruz.
İslami Ekonomi Anlamı(1.Bölüm)
İslamın Ekonomik Düzeni-1
