پرسش

وقتی با دیگران ارتباط برقرار می کنم خیلی خودم رو اذیت می کنم که طرف مقابلم از من ناراحت نشود طوری که بعضی وقت ها احساس می کنم طرف مقابلم به خاطر رفتارم اذیت می شود چطور می توانم در مقابل دیگران راحت باشم تا آنها هم با من راحتتر باشند و احساس معذب بودن نکنند؟

پاسخ

شما نیاز به مهارتی به نام ابراز وجو دیا جرات مندی دارید . افرادی که فاقد این مهارت هستند همواره در ارتباطات منفعل عمل می کنند و خودباوری لازم را ندارند . همواره در صددند تا دیگران از آنها نرنجند و رضایت همه اطرافیان خو درا بدست آورند . همواره کمک و محبت دیگران را بزرگ نمایی می کنند و در جبران افراط دارند . آنها مهارتی برای بیان خواسته هایشان ندارند و همواره از سرکوب شدن خواسته هایشان در رنجند . و ...افراد جراتمند دارای خصوصیات زیر می باشند:داشتن نگرش مثبت نسبت به خود و دیگران، احترام گذاشتن به حقوق خود و دیگران، ابراز احساسات و عقاید خود، پذیرفتن مسئولیت اعمال و تصمیم های خود، داشتن روحیه انعطاف پذیر، داشتن روابط سالم و صمیمانه با دیگران، اعتماد به نفس بالا و تن صدای محکم و استوار . او حتی اگر از تفریحش دست بکشد. این فرد به ظاهر بازنده است ولی با آگاهی این شرایط را می پذیرد. یکی از دلایلی که ما رابه دام عدم جرات ورزی می کشاند، آگاه نبودن از حقوق شخصی خود و باورهایی است که از کودکی در ذهن ما ایجاد شده است.مانند اینکه من اگر نظر خود را بیان کنم با دیگران دچار تضاد می شوم، من حق ندارم دیگران را ناراحت کنم، “اگه ناراحت بشه چی؟” افراد جرات مند به حقوق خود ودیگران احترام می گذارند و نمی گذارند دیگران از آنها سوءاستفاده کنند و درعین حال نیازهای دیگران را درک می کنند. بنابراین صادقانه افکار و احساسات خود را بیان می کنند. اما چگونه در شرایط مختلف رفتار و ارتباط جرات مندانه داشته باشیم :مثلاً وقتی کسی صحبت ما را قطع کرد می توانیم بگوئیم: ببخشید دوست داشتم حرفهایم را تمام کنم. “می دانم مایلید نظرتان را مطرح کنید اما ای کاش اجازه می دادید حرفم تمام شود.” رعایت نکات زیر ما را در برقراری ارتباط موثر کمک می کند:- با محبت کردن به دیگران و هر نوع سرمایه گذاری عاطفی، حساب بانک عاطفی مان را پر می کنیم و دید مثبتی نسبت به ما در دیگران ایجاد می شود و اگر زمانی رفتاری جراتمندانه در مقابل افراد داشته باشیم با حالت دفاعی آنها مواجهه نخواهیم شد.- مسائل را نه تنها از زاویه دید خود بلکه از زاویه دید شخص مقابل هم ببینیم. من میتوانم نظرات دیگران را بپذیرم و درعین حال نظر خود را نیز بیان کنم. یادتان باشد دریافت مهارت های جرات مندی به یکباره امکان پذیر نیست افکار و تصورات خود را بر مبنای توانمندی و ارزشمندی خود بنا کنید . از بیان نظرات خود نترسید حتی اگر دیگران به آن توجهی نکنند و یا نظرات شما اعمال نگردد . برای ابراز یک رفتار جرات مندانه مراحل زیر را در نظر داشته باشید :الف : پیش از اعلام موضع مشخص كنید كه می‌خواهید بگویید بله یا خیر. ب: اعلام موضع با جمله سه بخشی1ـ بخش همدلانه یا بازخورد مثبت: مثال«من می‌دونم که تو موبایل من رو لازم داری...»2ـ بخش استدلالی: چون تصمیم گرفتم موبایلم رو به کسی قرض ندهم/ یا/ چون در طول روز موبایلمو احتیاج پیدا می‌کنم...»3ـ بخش قاطع اعلام تصمیم: در این بخش ما تصمیممان را بدون تعارف اعلام می‌کنیم: «موبایلمو بهتون نمی‌‌دم.»ج: اعلام موضع در شرایط خاص : این بخش زمانی مورد استفاده قرار می گیرد که طرف خیلی سمج بوده و از موضع خودکوتاه نیاید می‌توانید از تکنیک‌های خاص این بخش استفاده کنید:1ـ سی‌دی خش‌دار:در این تکنیک که به آن «صفحة خط افتاده» هم می‌گویند ما دقیقا مثل یک سی‌دی آسیب دیده مرتب یک جمله را بی‌کم و زیاد تکرار می‌کنیم. این جمله در ابتدا همان بخش دوم و سوم مرحله قبل است و بعد می‌توانید فقط به بخش آخر اکتفا کنید. 2ـ قاطعیت پیش‌رونده: شما می‌توانید از یک جملة سه بخشی محترمانه شروع کنید و در صورت ادامه، مرتب زبان بدن و لحن و محتوای جمله‌تان را قاطعانه‌تر کنید و اگر جواب نداد محیط را ترک کنید. 3ـ شما بعد از به کار بردن جملة سه بخشی در مقابل این افراد معمولا می‌شنوید: «خیلی خودخواهی» بهترین راه در مقابل این افراد این است که بگویید «اگه این کار خودخواهیه آره من خودخواه‌ام» و او سلاحش را از دست داده است! البته یادتان باشد حتما مطمئن باشید طرف می‌خواهد سوء استفاده کند.4ـ خود را به خنگی زدن: این تکنیک در مقابل انتقادهای زیاده از حد کاربرد دارد. در مقابل این موقعیت خود را به خنگی بزنید. مثلا اگر کسی به نحوة کار کردن شما ایرادی غیر منطقی گرفت و گفت «تو کار خودتو بلد نیستی» می‌توانید زبان بدن ساده‌لوحانه به خودتان بگیرید، یک لبخند احمقانه بزنید و بگویید: «آره اتفاقا خودمم فکر می‌کنم کارمو بلد نیستم!»5 ـ عوض کردن موضوع صحبت: وقتی شما با چند بار گفتن جملة سه بخشی نتیجه نگرفته‌اید موضوع صحبت را عوض کنید.افراد باید بدانند كه هدف از بیان صریح و صادقانه احساسات و افكار، توهین و آسیب به فرد مقابل نیست. هنر ابراز رفتار قاطعانه آن است كه بتوان احساسات و آسایش فرد مقابل را نیز در نظر گرفت. بنابراین، هدف از یادگیری و ابراز رفتار قاطعانه آن است كه بتوان از حقوق خود دفاع كرد، بی آنكه به حقوق قانونی، اجتماعی، روانی و عاطفی دیگران تجاوز نمود.در ضمن رفتاری قاطعانه است كه بدان وسیله از ابراز احساساتی چون خشم و پرخاشگری یا اضطراب خودداری شود. افرادی كه رفتار قاطعانه ای از خود بروز می دهند، معتقدند كه هم خود و دیگران موجوداتی ارزشمند و صاحب حق هستند. لذا، به امور از موضع برنده- برنده نگاه می كنند. آنها احساسات و انتظارات خود را به خوبی می شناسند و تلاش می كنند بر مبنایی واقعی عمل كنند. بنابراین، می كوشند تا در حالی كه مراقب احساسات و جایگاه افراد هستند، در اولین فرصت اثر گفتار و رفتار دیگران را بر خود به گونه ای مستقیم و صادقانه ابراز نمایند. آهنگ صدای این افراد مناسب و حاكی از احترام به خود و فرد مقابل است. آنها جملات و عبارات خود را با "پیام من" یعنی ضمیر اول شخص بیان می كنند، همانند "من احساس می كنم كه ...."و " به نظر من ....". آنها تلاش می كنند تا در همان زمانی كه با مشكل روبه رو می شوند مشكل خود را با فرد مقابل مطرح نموده و آن را بر طرف نمایند. لذا، پیآمد این رفتارهای كلامی و غیر كلامی بر خود و سایرین، افزایش عزت نفس، انگیزه، برقراری تعامل، رضایت و آرامش است.