تبیان، دستیار زندگی

از كدام آیه قرآن كریم، حكم وجوب نماز استفاده مى شود؟ به چه نحو مى توان از حكم وجوب نماز آگاهى یافت؟

خداونددر آیه هاى مختلف قرآن، بر وجوب نماز تصریح فرموده: (و أقیموا الصّلوة و ءاتوا الزكوة و أطیعوا الرسول لعلّكم ترحمون)[1]; و نماز را به پا دارید و زكات بدهید و پیامبر ]خدا [را فرمان برید، تا در رحمت قرار گیرید. «اقیموا» صیغه امر است و امر نیز بر وجوب دلالت مى كند و نیز مى فرماید: (إِنَّ الصَّلَوةَ كَانَتْ عَلَى الْمُؤْمِنِینَ كِتَـبًا مَّوْقُوتًا)[2]; ... همانا نماز بر مؤمنان، در اوقات معین مقرر شده است.

قرائت قرآن واجب نیست، ولى در آیات و روایات سفارش فراوانى بر آن شده است; براى مثال در آیه 20 سوره مزمل مى خوانیم: (... فاقرءُوا ما تیسَّر من القرءان...); آنچه براى شما میسر است قرآن بخوانید. در روایتى از امام صادق(علیه السلام) آمده است: قرآن عهد و فرمان خداوند به بندگانش مى باشد، شایسته آن است كه انسان مسلمان در پیمان خود نظر كند و هر روز پنجاه آیه از آن بخواند.[1]

    1. كتاب هایى درباره اهمیت و ارزش نماز مطالعه كنید، تا شناخت شما در مورد نماز بیشتر شود. وقتى بدانیم نماز به معناى ارتباط و سخن گفتن مستقیم با خداوند بزرگ است و این بالاترین توفیقى است كه یك انسان مى تواند از آن برخوردار باشد، سعى مى كند همواره خود را آماده سازد.

برخى از رفتارهایى كه پدر و مادر در خصوص نمازخوان كردن فرزندان لازم به رعایت هستند، به شرح ذیل مى باشد:

خداوند متعال مى فرماید: (اتْل مآ أوحى إلیك مِن الكتـب و أقم الصّلوة إنّ الصّلوة تنهى عن الفحشآء و المنكر و لذكر اللَّه أكبر و اللَّه یعلمُ ما تصنعون)[1]; آنچه از كتاب به سوى تو وحى شده است بخوان و نماز را برپادار، كه نماز از كار زشت و ناپسند باز مى دارد و قطعاً یاد خدا بالاتر است و خدا مى داند چه مى كنید. در آیه دیگرى مى فرماید: (یـأیّها الّذین ءامنواْ استعینواْ بالصّبر و الصّلوة إنّ اللَّه مع الصّـبرین)[2]; اى كسانى كه ایمان آورده اید، از شكیبایى و نماز یارى جویید، زیرا خدا با شكیبایان است. هم چنین مى فرماید: و در دو طرف روز ]اول و آخر آن [و نخستین ساعات شب، نماز را برپادار، زیرا خوبى ها بدى ها را از میان مى برد... .[3]

آگاهى از ارزش و اهمیت نماز و دانستن جایگاه نمازگزار، ما را به تفاوت نمازگزار و كسى كه به نماز كم تر اهمیت مى دهد رهنمون مى سازد.

همان طور كه اشاره شد در اصل سؤال هیچ جاى تردیدى نیست[1] اما در این كه در قیامت نخست از چه چیزى سؤال مى شود، روایات متعددى داریم; امام صادق(علیه السلام)مى فرماید: اوّل ما یحاسب به العبد على الصلاة فاذا قبلت قبل منه سائر عمله و اذا ردّت علیه ردّ علیه سائر عمله; نخستین چیزى كه آدمى بر آن محاسبه مى شود، نماز است. اگر نماز پذیرفته شد، دیگراعمال هم قبول مى شود و اگر نماز ردّ شد، دیگر اعمال هم ردّ مى شود.[2]

اگر مى خواهیم از حالت سستى در مسئله نماز خارج شویم، باید به آثار نماز و عواقب سبك شمردن آن توجه نموده و درباره آن تفكر كنیم; برخى از آنها عبارتند از:

با توجه به آیه: (...و أقم الصّلوة إنّ الصّلوة تنهى عن الفحشآء و المنكر...)[1]. نماز عملى عبادى و ذكر و توجه خاصى به خداوند سبحان است و اثر طبیعى آن ایجاد روحیه اى در انسان است كه او را از فحشا و منكر باز مى دارد و نفسش را از زشتى هاى گناه پاك مى كند. طبیعت نماز،انسان را به یاد نیرومندترین عامل باز دارنده; یعنى اعتقاد به مبدأ و معاد مى اندازد، داراى اثر بازدارندگى از فحشا و منكر است، زیرا كسى كه روزى پنج بار با بدن پاك و لباس پاك روى به درگاه خدا آورده و تكبیر بگوید، خدا را از همه چیز برتر و بالاتر شمرده و به یاد نعمت هاى او افتد و حمد و سپاس او را گوید و...

الف) این آیه شریف، به دو ركن اساسى اشاره نموده است و تنها راه پیشرفت و پیروزى بر مشكلات را دو چیز مى داند: استقامت كردن در برابر مشكلات و ارتباط پیدا كردن با خداوند متعال به وسیله نماز، چون «صبر» هر بلا و حادثه بزرگى را كوچك و ناچیز مى كند و «نماز» روى آوردن و پناه بردن به خداست كه باعث مى گردد روح ایمان زنده شود و به آدمى مى فهماند به جایى تكیه كرده كه انهدام پذیر نیست و به ریسمانى چنگ زده كه پاره شدنى نیست. كسانى كه از این دو ركن بهره مند هستند، مى توانند با توجه به آثار و فوایدى كه این دور ركن در بر دارند، خود را براى عمل به آن آماده سازند، چرا كه «نماز» نوعى سپاس گزارى است كه مى توان با آن وظیفه بندگى را برابر خوبى هاى خداوند بیان كرد و به تكامل روحى رسید واز قدرت نامتناهى خداوند یارى طلبید; نماز مهار كننده غرایز سركش و روح طغیان در آدمى است و خلاصه آن كه نماز فرد را به مبدأ لا یزال الهى پیوند مى دهد. صبر امرى اكتسابى است و انسان مى تواند ـ اگر صبور نیست ـ آن را به دست آورد. براى این منظور فرد مى تواند با تمرین و ممارست در برابر مشكلات و رنج ها خود را بیازماید و صبر پیشه كند. «صبر» زمینه ایستادن و مقاومت و در مقابل گناهان و تكالیف و مصیبت ها را در نفس انسان فراهم مى كند; با انجام دادن این دو ركن انسان به رستگارى و پیروزى قطعى مى رسد.