تبیان، دستیار زندگی

Saffron

زعفران با نام علمی Crocus sativus، گیاهی کوچک و چند ساله به ارتفاع 10 تا 30 سانتی متر است. از وسط پیاز و یا قاعده ساقه، تعدادی برگ باریک و دراز خارج می شوند. از وسط برگ ها، ساقه گلدار خارج شده که به یک تا سه گل منتهی می شود. گل ها بسیار زیبا و دارای 6 گلبرگ بنفش رنگ هستند که ممکن است در بعضی واریته ها به رنگ گلی یا ارغوانی باشند.

گل ها دارای 3 پرچم و یک مادگی منتهی به کلاله ی سه شاخه به رنگ قرمز متمایل به نارنجی است. قسمت مورد استفاده این گیاه، انتهای خامه و کلاله سه شاخه است که به نام زعفران مشهور است و دارای بوی معطر با طعم کمی تلخ می باشد. انتشار جغرافیایی زعفران در ایران شامل استان خراسان (قائنات، بیرجند و گناباد)، یزد، کرمان، گیلان و مازندران می باشد. در سال های اخیر زعفران در کرج و قم نیز کشت شده است.

تاریخچه:

زعفران به عنوان طعم دهنده ی غذا و برای رنگ پارچه، در کشورهای در حال توسعه و توسط صنعت گران به مقدار زیاد استفاده می شود. در فرهنگ عام، زعفران به عنوان مسکن، خلط آور، محرک جنسی و معرق، کاربرد دارد. در گزارش های داستان گونه ی مربوط به مناطق استوایی آسیا، از خمیری نام برده شده که مخلوطی از زعفران و چوب صندل است و این خمیر امروز همچون گذشته به صورت مرهمی آرامش بخش برای پوست های خشک مصرف می شود.

ترکیبات مهم زعفران:

ترکیبات زرد رنگ و محلول در آب که از مشتقات کروستین به شمار می روند.

ترکیبات تلخ آن پیکروکروسین و ترکیب معطر آن سافرانال می باشد.

حدود ده درصد روغن ثابت دارد که شامل اسید اولئانولیک می باشد.

ریبوفلاوین از دیگر ترکیبات موجود در زعفران است.

اثرات مهم:

در طب عوام به عنوان آرام بخش، مسکن، ضداسپاسم و مقوی معده مصرف می شود. در تغذیه به عنوان معطر کننده، طعم دهنده و رنگ کننده (زعفران باعث ایجاد رنگ زرد طلایی خوش رنگ، بوی مطبوع و مزه ای خوب، در غذاها می شود) به کار می رود.

با توجه به رنگ بسیار غلیظی که از آن تولید می شود در صنایع آرایشی، داروسازی، قنادی، و تهیه لیکورها از آن استفاده می شود.

مقدار مصرف:

10 تا 15 عدد از خامه ها در یک لیوان آب برای یک نوبت مصرف به کار می رود. مقدار مصرف عادی آن روزانه حدود یک گرم است؛ همچنین مقدار مصرف تنتور آن حدود 15 قطره در روز است.

عوارض جانبی:

مصرف زیاد آن قاعده آور و سقط کننده جنین است. همچنین مصرف زیاد آن ممکن است باعث استفراغ، خون ریزی رحمی، اسهال خونی، خون در ادرار، خون دماغ، خون ریزی کنار چشم و لب، زرد شدن پوست و زرد شدن غشاء مخاطی شود.

مصرف حدود 20 گرم آن به طور کلی کشنده است.

داروهای گیاهی:

عصاره ی زعفران که به نام "Swedish bitters" گفته می شود، توسط کارخانجات زیادی تهیه و به بازار عرضه می شود.

نگه داری:

برای نگه داری ایده آل زعفران باید از نور و رطوبت محافظت شود.

بهترین ظروف نگه داری زعفران در درجه اول ظروف فلزی و بعد ظروف شیشه ای رنگی است. ظروف پلاستیکی برای نگه داری مناسب نیستند، زیرا در مدت کوتاهی اسانس آن کم شده و از مرغوبیت آن کاسته می شود.

همچنین بهتر است هنگام مصرف به صورت پودر درآید و یا پودر آن در زمان کوتاهی مصرف گردد؛ چون اسانس معطر آن از پودر، زودتر تبخیر می شود.

تحقیقات جدید در مورد زعفران:

در تحقیقاتی که به تازگی در آمریکا صورت گرفت، نشان داده شده است که کروستین موجود در زعفران در نخاع، فشار خون، ادم مغزی و پاپیلمای پوست در حیوانات اثرات مثبت و ارزنده ای ایجاد کرده است. تحقیقات دیگری نشان داده است که زعفران اکسیژن پلاسما را افزایش داده و دارای اثرات ضدسرطان می باشد.

تحقیقات دیگری نشان داده است که زعفران می تواند باعث کاهش تری گلیسریدها و کلسترول گردد. همچنین مطالعاتی در اسپانیا نشان داده است که کاهش امراض قلبی در قسمتی از این منطقه احتمالاً مربوط به مصرف دائم از زعفران می باشد.

مهمترین اثرات گزارش شده زعفران:

ضددرد، ضد افسردگی، ضد سم، ضد ادم، ضد اکسیدان، ضدعفونی کننده، ضد اسپاسم، ضد نفخ، ضد تومور، تقویت کننده قوای جنسی، مقوی قلب، خنثی کننده رادیکال های آزاد، سقط کننده، معرق، هضم کننده غذا، قاعده آور، خلط آور، بند آورنده خون، کاهش دهنده کلسترول، کاهش دهنده پُرفشاری خون، نارکوتیک (مخدر)، مقوی اعصاب، محافظ اعصاب، مسکن، محرک، مقوی معده، مقوی رحم.

نکات قابل توجه:

1- با توجه به قیمت بالای زعفران متأسفانه گاهی تقلباتی در عرضه ی آن صورت می گیرد. یکی از مهم ترین تقلبات زعفران جا زدن گل رنگ می باشد. این گیاه به نام عمومی زعفران آمریکایی (American saffron) می باشد که از نظر ترکیبات و آثار کاملاً با زعفران تفاوت داشته ولی از نظر ظاهری به هم شباهت دارند.

2- تقلبات زعفران را می توان به خوبی با روش های میکروسکوپی و یا تجزیه و تشخیص اسانس (رایحه آن) شناسایی کرد.

3- برای بهتر پودر شدن زعفران توسط آسیاب های کوچک بهتر است به حدود 1 تا 5 گرم آن یک یا دو حبه قند اضافه نموده و همچنین می توان زعفران را در هاون کوچک که اکثرا از مرمر ساخته شده، به طور مستقیم نرم و پودر کرد.

4- در تحقیقاتی که توسط صالحی سورمقی و همکاران در سال 1375 در دانشکده داروسازی تهران بر روی اسانس زعفران انجام شد، اجسام مهم موجود در آن شامل سافرانال 2 درصد، پنتان 8 درصد، پنتانول 7 درصد، بوتانوئیک 25 درصد و بتاالمن، 5/3 درصد گزارش شدند. نکته بسیار با اهمیت این که ماده سافرانال که به عنوان یک ماده سمی تلقی می شود، در زعفران ایرانی بسیار کم و یا وجود ندارد در حالی که درصد این ماده در بعضی زعفران های نقاط دیگر جهان نسبتا بالا می باشد. این نکته ارجحیت زعفران ایران بر دیگر انواع را روشن می سازد.

5- برای کاربرد زعفران در غذاها و یا نوشیدنی ها می توان به طور مستقیم از پودر آن استفاده کرد و یا بر روی پودر آن ابتدا کمی آب ولرم افزود و پس از چند دقیقه خیس خوردن، آن را با قاشق کمی هم زد و سپس اضافه نمود.

6- زعفران های مختلفی در دنیا وجود دارند از جمله: زعفران گاتینه در اتریش؛ زعفران کوزانی در یونان؛ زعفران اسپانیایی که شباهت زیادی به زعفران های آسیایی و ایرانی دارد؛ زعفران ایران و هند که شبیه به هم هستند.

دم‌نوش گل سرخ بسیار معطر و دارای خواص متفاوتی است. این گیاه قابض، مقوی و شاداب کننده، آرام بخش و ضد افسردگی است.

گل سرخ با نام علمی (Rosa) درختچه کوچکی به ارتفاع 60 سانتیمتر تا 5/1 متر است. گل سرخ بوته‌ای است که از شرق و به خصوص ایران نشات گرفته و پس از جنگ‌های صلیبی به اروپا راه یافت. انواع متفاوتی از گل سرخ موجود است که بهترین نوع آن در ایران یافت می‌شود.

این گیاه عموماً در زمین‌های آهکی، در حاشیه جنگل‌ها و در کنار راه‌ها و پرچین‌ها به صورت خودرو می‌روید و البته در اکثر باغچه‌ها کاشته می‌شود.

گل سرخ مظهر زیبایی و محبت است و بیشتر به خاطر زیبایی و عطرش کاشته می‌شود تا خواص دارویی. ساقه‌های جوانش دارای خارهای ریز و فراوانی است، ولی ساقه‌های پیرتر خار ندارند. برگ‌هایش غالباً دارای پنج برگچه دندانه‌دار و سبز تیره است. گل‌هایش درشت و منفرد به رنگ سرخ مایل به ارغوانی است. گل‌ها در اواخر بهار تا اواسط تابستان باز می‌شود.

ترکیبات گل سرخ

این گیاه معطر دارای قند، تانن، اسید گالیک، اسانس، مواد پکتینی و ماده رنگی است. کاسبرگ رز وحشی یکی از منابع سرشار ویتامین C در قلمرو گیاهان شناخته می‌شود. کاسبرگ رز همچنین غنی از ویتامین‌های A، B و K است. در گذشته از کاسبرگ رز شربتی تهیه می‌شد که در زمان جنگ جیره بندی می‌گردید و برای افزایش مقاومت بدن کودکان در برابر عفونت‌ها و درمان سرماخوردگی معمولی به آن‌ها خورانده می‌شد.

خواص گل سرخ

این گیاه دارای خواص متفاوتی است. گلبرگ این گیاه قابض، مقوی، شیرافزا، شاداب کننده، آرام بخش و ضد افسردگی است.

گل سرخ مصارف مختلفی دارد و خوراکی بودن آن از دیرباز شناخته شده است.

از این گل معطر، در ترکیبات ادویه، تهیه گلاب، تهیه شربت و مربا استفاده می‌شود. همچنین از نظر کاربرد دارویی، این گیاه دارای خواص ارزشمندی است که گیاه‌شناسان و اطبای معروف بر آن تأکید کرده‌اند. ابن سینا درباره ارزش دارویی مربای گل سرخ در درمان بیماری سل و نتایج مفید آن سخن گفته است.

گلاب گل سرخ نشاط آور است، قلب و اعصاب را تقویت کرده و بوی بد دهان را رفع می‌کند. همچنین با خوردن گلاب، دردهای عضلانی و سردردها برطرف می‌شود

گیاه‌شناسان معروفی همچون جالینوس، دیوسکوریه و پلین برای این گیاه ارزش طبی فراوانی قائل بوده‌اند و از جمله به خواص گلاب اشاره کرده و تأثیر آن را در درمان ناراحتی‌های گوش، دستگاه گوارشی، عوارض پوستی و استخوانی نیکو دانسته و غرغره آن را برای زخم‌های دهان و لثه، تورم لوزه‌ها مفید دانسته‌اند. علاوه بر آن از گل سرخ به عنوان داروی ضد تهوع و قابض نام برده‌اند.

خواص دارویی گل سرخ

خواص دارویی رز سال‌ها است که شناخته شده و مورد بهره برداری قرار می‌گیرد. رومیان باستان خاصیت دارویی برای رز قائل بودند و ابوعلی سینا که برای اولین بار از گل سرخ، گلاب گرفت از خواص درمانی آن بهره می‌برد. ساکنان اولیه آمریکای شمالی نیز برای تسکین سوزش سر معده و ناراحتی‌های معده چای دم شده با گلبرگ‌های رز می‌نوشیدند.

* جالب است که بدانید گل سرخ در عین قابض بودن (ضد اسهال)، خاصیت مسهلی و نرم کنندگی نیز دارد. این گیاه برطرف کننده نفخ معده است. گلبرگ‌های گل سرخ دارای اثر قابض ملایم است و امتیاز آن نسبت به سایر داروهای مشابه بوی ملایم و معطر آن است و در مصارف داخلی می‌توان از آن در درمان بیماری‌هایی چون اسهال‌های مزمن، اخلاط خونی و غیره استفاده کرد. انواع رز با عفونت‌های دستگاه گوارش مبارزه می‌کند و خوردن آن‌ها موجب می‌شود پس از مصرف یک دوره آنتی بیوتیک در میزان باکتری‌های بی ضرر و مفید موجود در دستگاه گوارش تعادل برقرار شود.

* گل سرخ تقویت کننده و برطرف کننده تپش شدید قلب است. چکیده یا عصاره گل سرخ به عنوان آرام بخش قلب و مفرح اعصاب شناخته شده و در شربت‌ها و غذاها کاربرد دارد. بر اساس تحقیقات انجام شده روغن گل سرخ ضدافسردگی و شادی آور است.

* رز موجب افزایش مقاومت بدن در برابر بیماری‌ها شده و ریه‌ها را تقویت می‌کند از این رو برای افرادی که بدنی ضعیف دارند و از مصونیت کمی برخوردارند مفید است. چای گلبرگ رز عوارض و نشانه‌های سرماخوردگی، آنفلوآنزا، زکام و گرفتگی‌های برونشی را از بدن دور می‌کند.

* عسل آمیخته به گل سرخ از دیرباز به عنوان داروی آنژین به کار می‌رفته است.

* میوه گل سرخ به عنوان منبع مهم تأمین ویتامین C ارزش زیادی دارد و در تولید چای، شربت و نوشابه‌های میوه‌ای کاربرد دارد.

گل سرخ در عین قابض بودن (ضد اسهال)، خاصیت مسهلی و نرم کنندگی نیز دارد.

این گیاه برطرف کننده نفخ معده است. گلبرگ‌های گل سرخ دارای اثر قابض ملایم است و امتیاز آن نسبت به سایر داروهای مشابه بوی ملایم و معطر آن است

* از برگ‌های گل سرخ، بیشتر در استعمال خارجی و از دم کرده آن برای غرغره و شستشوی زخم‌ها استفاده می‌شود، زیرا در التیام زخم‌ها، خون‌ریزی‌ها و ترشح مواد مخاطی موثر است. غرغره کردن دم کرده آن گلو درد را برطرف می‌کند.

فرآورده های گل سرخ مانند گلاب و روغن آن نیز دارای خواص درمانی و دارویی است.

* گلاب گل سرخ نشاط آور است، قلب و اعصاب را تقویت کرده و بوی بد دهان را رفع می‌کند. همچنین با خوردن گلاب، دردهای عضلانی و سردردها برطرف می‌شود.

* گلاب استخراج شده از رز، پاک کننده ایده‌آل برای پوست است. پاک کردن پوست با گلاب چین‌های ظریف و سطحی پوست را باز می‌کند و التهاب و سرخی آن را از میان می‌برد ضمن این که در درمان آکنه و دانه‌های سرسیاه روی پوست مفید است. گلاب، بازسازی سلول‌های پوست را تسریع و خستگی و سرخی پلک‌ها را برطرف می‌کند.

* همچنین از این گیاه یا روغن آن برای جلوگیری از سفید شدن موی سر، تقویت مو، ماسک زیبایی و تقویت بینایی استفاده می‌کنند.

طرز تهیه چای و دم نوش گل سرخ

برای تهیه چای گل سرخ که یک نوشیدنی آرام بخش و معطر است، مقدار یک قاشق غذاخوری پُر از برگ‌های گل سرخ را با یک قاشق چای خوری چای از هر نوع (سبز یا سیاه) که مایل باشید دم کرده و نوش جان کنید.

برای تهیه شربت آن؛ 30 الی 40 گرم گلبرگ خشک را به مدت یک روز در نیم لیتر آب جوش دم کنید. صاف کرده و 50 گرم شکر بیفزایید و دوباره بپزید تا مایع غلیظی فراهم شود. از این شربت به عنوان آرام بخش، پیش از هر غذا یک قاشق غذاخوری میل کنید. این شربت ضدافسردگی و تقویت کننده (زیاد کننده) قوای جنسی است.

به منظور تهیه عسل گل سرخ؛ 60 گرم از گلبرگ آن را به مدت یک روز در یک قوری آب جوش دم کنید. بعد از صاف کردن 100 گرم عسل بدان بیفزایید. روی حرارت ملایم بگذارید تا مایع غلیظی به دست آید. این مایع برای مراقبت از دندان و التهابات لثه بسیار مفید است و به عنوان خلط آور، ضد عفونت‌های تنفسی به صورت غرغره بکار می‌رود و برای تسکین دردهای گلو در آنژین نیز موثر است.

برای تهیه دم کرده گل سرخ، گلبرگ خشک شده را در نیم لیتر آب سرد بریزید و به مدت پانزده دقیقه بجوشانید و بگذارید سرد شود.

این دم کرده، برای درمان اسهال ( به خصوص در کودکان ) کاربرد دارد و برای شستشو و مالیدن بر روی مخاط دهان از آن استفاده می‌شود.

همچنین این جوشانده را بر روی زخم‌ها و سوختگی‌ها می‌مالند.

مربای گل سرخ

در ایران از گلبرگ‌های گل رز محمدی مربایی خوش طعم تهیه می‌شود که در اینجا به روش تهیه آن اشاره می‌کنیم:

تقریباً هم وزن گلبرگ رز مورد نظرتان شکر در نظر بگیرید. مقداری آب در قابلمه ای بریزید و روی آتش اجاق گاز به جوش آورید. گلبرگ‌های رز پاک شده را در آب جوش بریزید و بگذارید حدود دو دقیقه بجوشد، سپس آن را در یک آبکش خالی کنید و با آب سرد آبکشی نمایید. به این ترتیب به اصطلاح تلخی گل گرفته می‌شود. بگذارید آب اضافی گل کاملاً رفته و تقریباً خشک شود.

شکر را با مقداری آب در قابلمه ای بریزید و بگذارید بجوشد تا قوام آمده و به غلظت مورد نظر برسد، کمی زعفران در آن بریزید و سپس گلبرگ‌ها را اضافه کنید. بگذارید چند جوش بزند. سپس مربا را در ظروف شیشه‌ای دردار استریل بریزید.

1- نوشابه عامل افزایش فشار خون است

فشار خون بالا یک عامل خطرزا برای بیماری قلب و عروق است. خطر حمله قلبی یا سکته مغزی برای کسی که میزان فشار خون او 5/13 بر 5/8 است دو برابر کسی است که فشار خون او 5/11 بر 5/7 است.

بررسی‌ های محققان انگلیسی و آمریکایی نشان می ‌دهد به ازای هر قوطی نوشابه شکردار که در روز مصرف شده باشد، فشار خون به ‌طور منظم بالاتر می ‌رود.

داده ‌های مربوط به بیش از 2هزار و 500 نفر نشان می ‌دهد که نوشیدن بیش از 355 میلی لیتر آب میوه ی شکردار یا نوشابه ی گازدار در روز می ‌تواند توازن فشارخون را به هم بزند.

دانشمندان معتقدند که شکر زیاد در خون باعث به هم خوردن حالت عادی رگ‌ ها و میزان نمک در بدن می‌ شود. نوشیدنی ‌های رژیمی که با شیرین کننده‌ های مصنوعی شیرین شده باشند، چنین خطری را ندارند. مالکان صنعت نوشابه ‌سازی می‌ گویند که محصولات آن ها در صورتی که به اندازه مصرف شوند، خطری ندارند. انجمن قلب آمریکا می‌ گوید که نباید هفته ‌ای بیش از 3 قوطی 355 میلی لیتری نوشابه مصرف کرد.

در این مطالعه در 4 مورد از داوطلبان 40 تا 59 ساله از انگلیس و آمریکا خواسته شد تا آن چه را در 24 ساعت قبل نوشیده بودند، ثبت کنند. همچنین نمونه ادرار آن ها گرفته و فشارخون شان اندازه‌ گیری شد. به ازای مصرف هر یک قوطی اضافه نوشابه شکردار در روز، فشار بیشینه داوطلبان 6/1 میلی متر جیوه و فشار کمینه آن ها 8 دهم میلی‌ متر جیوه بیشتر بود.

در مجموع به‌ نظر می ‌رسید کسانی که مقدار زیادی نوشیدنی ‌های شیرین شده با شکر مصرف می‌ کردند، رژیم‌ های غذایی بدتری داشتند و احتمال اضافه وزن آن ها بیشتر بود. اما صرف ‌نظر از این مسئله، ارتباط آن با فشار خون حتی پس از احتساب عواملی مثل وزن و قد، قابل توجه بود.

2- نوشابه هضم غذا را با مشکل مواجه می ‌کند

دکتر فریده شیشه‌ بر در این باره می گوید: تقریبا همه مواد و ترکیبات موجود در نوشابه مضر هستند و هیچ ماده مفیدی در آن وجود ندارد. نوشابه‌ های بی ‌رنگ هم اگر چه فاقد رنگ‌ های شیمیایی هستند، مضرات زیادی دارند و مصرف آن ها توصیه نمی ‌شود. وی با بیان این که مصرف نوشابه با هدف هضم غذا و یا به عنوان نوشیدنی همراه غذا به هیچ وجه توصیه نمی ‌شود، افزود: دستگاه گوارش بدن برای هضم غذا نیازی به نوشابه ندارد و نباید با هدف تسریع هضم غذا نوشابه مصرف کرد. برخی افراد هم نوشابه را به عنوان یک نوشیدنی و برای خنک شدن بدن مصرف می‌ کنند که به این افراد نیز توصیه می ‌شود نوشیدنی‌ های سالم را جایگزین کنند.

افرادی که با مشکل ترشح زیاد و یا کم اسید معده مواجه هستند باید با مراجعه به پزشک و درمان دارویی این مشکل را حل کنند و مصرف نوشابه نه تنها تاثیری در این زمینه ندارد، بلکه می ‌تواند عوارضی هم به همراه داشته باشد.

این متخصص تغذیه با اشاره به این که غذاهای چرب دیرهضم هستند، خاطرنشان کرد: پس از مصرف غذاهای چرب اگر نوشابه و یا هر مایع دیگری مصرف شود، موجب رقیق شدن اسیدهای گوارشی می‌ شود و درنتیجه هضم غذا با مشکل مواجه خواهد شد.

مصرف آب، شربت‌ های طبیعی، دوغ و ماءالشعیر به همراه غذا نسبت به نوشابه مضرات کمتری دارد ولی مصرف این مایعات به همراه غذا نیز توصیه نمی ‌شود.

مواد غذایی پس از مصرف در درون معده از نظر دمایی تعدیل می ‌شوند و به دمای مناسب برای هضم می ‌رسند، این در حالی است که مصرف نوشیدنی ‌های سرد به همراه غذا، تعدیل حرارت مواد غذایی را مختل می ‌کند که در نتیجه آن هضم غذا با مشکل مواجه می ‌شود.

3- نوشابه خطر سکته را افزایش می ‌دهد

مصرف مداوم و منظم نوشابه، خطر ابتلا به سکته را تا 61 درصد افزایش می ‌دهد. پژوهشگران دانشگاه میامی میلر با تحقیق بر روی بیش از دو هزار و 500 نفر، در صدد یافتن پاسخی برای پرسش مربوط به تاثیر نوشابه بر سلامت انسان پس از 9 سال بودند. در نهایت آنان به این نتیجه رسیدند افرادی که به طور منظم نوشابه مصرف می‌ کنند تا 61 درصد بیشتر از دیگران و کسانی که مصرف به مراتب کمتری دارند، در خطر ابتلا به سکته قرار می ‌گیرند.

4- نوشابه ‌های گازدار موجب پوکی استخوان می شوند

دکتر زهرا عبداللهی معاون دفتر بهبود تغذیه جامعه وزارت بهداشت می گوید: نوشابه ‌ها علاوه بر قند زیاد، دارای املاح فسفات هستند که در جذب کلسیم غذا ایجاد اختلال می ‌کند و نهایتا مصرف مداوم نوشابه ‌های گازدار کمبود کلسیم و به دنبال آن پوکی استخوان را به دنبال دارد. پوکی استخوان موجب شکستگی ‌های خود به خود استخوان می‌ شود.

دکتر سید مرتضی صفوی، عضو هیئت علمی دانشگاه تهران نیز در این باره می گوید: اسید فسفریک علاوه بر ایجاد اختلال در گوارش غذا، باعث اسیدی شدن خون می شود که برای جلوگیری از پایین آمدن بیش از حد PH خون(اسیدی شدن) و خنثی سازی آن، بدن از کلسیم ذخیره شده در استخوان ها استفاده می کند.

در واقع اسید فسفریک موجود در نوشابه باعث کنده شدن کلسیم از استخوان ها می شود؛ از سوی دیگر برای جذب کلسیم موجود در غذاها از طریق دستگاه گوارش نیز نیاز به برقراری نوعی تعادل میان میزان کلسیم و فسفر است. وقتی این تعادل بر اثر نوشیدن نوشابه گازدار حاوی اسیدفسفریک به هم می خورد، جذب کلسیم از دستگاه گوارش نیز دچار اختلال می شود. بنابراین بدن از یک سو از کلسیم ذخیره شده در استخوان استفاده می کند و از سوی دیگر به راحتی نمی تواند کلسیم جذب کند، در نتیجه دچار نوعی فقر کلسیم و کاهش تراکم استخوانی و در نهایت پوکی بافت استخوانی خواهد شد. طبق نتایج جدیدترین تحقیقات علمی، افرادی که به میزان زیاد نوشابه مصرف می کنند، احتمال شکستگی استخوان در آن ها 3 تا 4 برابر کسانی است که نوشابه مصرف نمی کنند. به عنوان مثال خانمی که هر روز یک لیوان نوشابه مصرف می کند، 3 برابر بیشتر در معرض ابتلا به پوکی استخوان قرار دارد و اگر این زن ورزشکار باشد، میزان این خطر5 برابر افزایش می یابد. به گفته ی دکتر صفوی در حال حاضر سن ابتلا به پوکی استخوان در ایران کاهش یافته و به 35 سال رسیده است.

5- نوشابه ‌های گازدار عامل اصلی پوسیدگی دندان ها هستند

دکتر سعید نعمتی، دبیر علمی کنگره دندانپزشکی ترمیمی و عضو هیات علمی دانشگاه آزاد می گوید: یکی از مهم ترین مسائلی که امروزه با آن مواجه هستیم، استفاده ی بی ‌رویه ی نوجوانان و جوانان از نوشابه‌ های گازدار و تنقلات حاوی مواد قندی است که در این سنین با توجه به افزایش فعالیت ‌های بدنی تمایل به مصرف این مواد نیز افزایش یافته و باعث ایجاد صدمات جبران ناپذیری بر بدن و دندان‌ ها می‌ شود.

نوشابه‌های گازدار به دلیل وجود ترکیبات CO2 و تبدیل آن به اسید کربنیک باعث عدم جذب کلسیم مواد غذایی و در نتیجه ایجاد مشکلات اسکلتی و پوکی استخوان می‌ شود و از طرفی حل شدن تدریجی مینای دندان و در نتیجه رنگ گرفتگی سطحی، ایجاد حساسیت، پوسیدگی ‌های ریز روی مینای دندان را به دنبال دارد.

بهترین جایگزینی برای تنقلات و نوشابه های گازدار، انواع مغزها و انواع دوغ می‌ باشد که در گذشته جایگاه خوبی در سبد غذایی ما ایرانیان داشته است و نه تنها فاقد اثرات پوسیدگی دندان ها است بلکه باعث تامین کلسیم مورد نیاز بدن نیز می ‌شود.

6- نوشابه موجب افزایش احتمال ابتلا به سرطان لوزالمعده می شود

محققان می ‌گویند مصرف نوشابه‌ های قندی بیش از دو بار در هفته می ‌تواند احتمال افزایش به سرطان لوزالمعده را افزایش می ‌دهد. به گزارش روییترز، مطالعه‌ ای بر روی 60 هزار نفر در سنگاپور نشان می دهد که افرادی که بیشتر به جای نوشابه‌ های قندی آب میوه می‌ نوشند کمتر در معرض این سرطان قرار می ‌گیرند.

مارک پریرا از دانشگاه مینسوتا که این مطالعه را رهبری می ‌کرده ‌است می ‌گوید شاید شکر عامل اصلی این امر باشد ولی افرادی که به طور مداوم نوشابه‌ های قندی می‌ نوشند به بیماری ‌های دیگری نیز مبتلا می ‌شوند.

پس از مصرف غذاهای چرب اگر نوشابه و یا هر مایع دیگری مصرف شود،

موجب رقیق شدن اسیدهای گوارشی می‌ شود و درنتیجه هضم غذا با

مشکل مواجه خواهد شد

وی می‌ گوید: "میزان بالای شکر این نوشیدنی‌ ها میزان انسولین را افزایش می‌ دهد و همین امر می ‌تواند سلول ‌های سرطان لوزالمعده را افزایش دهد."

این تیم تحقیقاتی بر روی 60524 مرد و زن سنگاپوری - چینی برای 14 سال مطالعه انجام دادند. در این بین 140 نفر مبتلا به سرطان لوزالمعده شده ‌اند و آن‌ ها که در هفته بیشتر از دو نوشابه ی قندی می ‌نوشند 87 درصد بیشتر در معرض ابتلا به این سرطان بودند. محققان معتقدند این نتایج قابل تعمیم به ساکنان کشورهای دیگر نیز هست.

7- نوشابه موجب افزایش احتمال ابتلا به سنگ های کلیوی

بالا رفتن میزان اسید فسفریک در خون بر عملکرد کلیه ها تاُثیر منفی داشته، از آن جایی که کلیه ها قادر به دفع سریع آن نمی باشند باعث وارد آمدن فشار مضاعف به کلیه ها می شود. همچنین مصرف نوشابه های گاز دار سبب می گردد تا کلسیم از استخوان ها خارج شده و درون خون جریان یابد که این امر به نوبه ی خود موجب رسوب کلسیم اضافی در کلیه ها گردیده که در نهایت منجر به تشکیل سنگ ‌های کلسیمی در کلیه ها می شود.

و در آخر جالب است بدانید محققان ثابت کرده‌ اند که اگر یک تکه ناخن، 72 ساعت در نوشابه ی حاوی اسید فسفریک باقی بماند به طور کامل حل خواهد شد.

آیا تا به حال برای شما اتفاق افتاده که احساس کنید مغزتان کار نمی کند؛ یعنی مثل گذشته، سرعت انتقال مطالب را ندارید یا اینکه لغات معمولی از ذهنتان فرار می کنند. بعضی مواد غذایی به شما کمک می کنند که عملکرد مغزتان را افزایش دهید.

اگر مایل هستید، هوش خود را افزایش دهید، یک لحظه تامل کنید و مطلب زیر را بخوانید. انتخاب این غذاها نه تنها شما را نزد دیگران باهوش جلوه می دهد، بلکه به شما کمک می کند که توانایی تفکر و وضوح ذهنی خود را افزایش دهید.

1- روغن ماهی طبق یک گفته قدیمی می توان گفت : " ماهی غذای مغز است."

روغن ماهی یک ماده غذایی مناسب برای مغز است، زیرا DHA  ( چربی اُمگا-3 موجود در ماهی ) التهاب مغز را کاهش می دهد و از آن محافظت می کند.

مغز ما دارای 60 درصد چربی است که بیشتر آن  چربیDHA  یاAA ( آراشیدونیک اسید ) است.AA به مقدار زیاد در لبنیات مثل کره و خامه وجود دارد، اماDHA فقط در انواع ماهی وجود دارد و در منابع گیاهی مثل دانه کتان وجود ندارد.

برای تهیه روغن ماهی یا روغن کبد ماهی سعی کنید مارک های معتبر آنها را خریداری کنید. در ضمن شکل مایع این دو ماده بهتر از کپسول آنهاست.

در تابستان و بهار که شدت و مدت تابش نور خورشید کافی است، بدن به مقدار لازم  ویتامینD  مورد نیاز خود را می سازد. همانطور که می دانید  ویتامینD  بر اثر تابش نور خورشید بر پوست بدن، ساخته می شود. ولی در زمستان و پاییز که مدت و شدت تابش آفتاب کمتر است، نیاز به دریافت مکمل ویتامینD داریم. روغن کبد ماهی یکی از مهم ترین و غنی ترین منابع ویتامینD است.

بنابراین فرق روغن ماهی و روغن کبد ماهی در این است که روغن کبد ماهی علاوه بر اسیدهای چرب اُمگا-3 ( DHA) ، منبع خوبی از ویتامین های A  و D نیز می باشد.

توصیه می کنم روغن ماهی را از ابتدای بهار تا آخر تابستان مصرف کنید و از ابتدای پاییز تا آخر زمستان روغن کبد ماهی را دریافت کنید. ولی کسانی که در مناطق آب و هوایی گرم ( آفتابی ) هستند، می توانند در تمام سال فقط روغن ماهی مصرف کنند و نیازی به مصرف روغن کبد ماهی ندارند.

2- سبزیجات تازه و خام

مواد غذایی کمی وجود دارد که از نظر ارزش تغذیه ای با سبزیجات برابری کنند. کاهش سطح اسید فولیک در بدن با بروز  بیماری آلزایمر  ( فراموشی دوران پیری ) مرتبط است. همچنین آنتی اکسیدان ها و فیتوکمیکال ( رنگدانه های گیاهی ) های موجود در سبزیجات، هوش شما را حفظ خواهند کرد.

توصیه می کنم روزانه به ازای هر 25 کیلوگرم از وزن بدن خود 5/0 کیلوگرم سبزیجات مختلف مصرف کنید. اگر نوع متابولیسم بدن خود را بدانید، می توانید مقدار دریافت سبزی را تنظیم کنید. مثلاً اگر دریافت پروتئین شما بالاست، به مصرف سبزی زیادی نیاز ندارید؛ مثلاً بجای 5/0 کیلو ، روزانه 250 گرم سبزیجات به ازای هر 25 کیلو از وزن بدن نیاز دارید. اگر پروتئین رژیم شما بالاست، بایستی سبزیجاتی را مصرف کنید که پتاسیم کمتری دارند مثل گل کلم، لوبیای سبز، اسفناج، مارچوبه، قارچ و کرفس ، زیرا مصرف سبزیجاتی که پتاسیم زیادی دارند مثل کاهو، کلم پیچ و سایر انواع کلم به همراه پروتئین زیاد ، باعث عدم تعادل بیوشیمیایی بدن خواهد شد.

ولی افرادی که دریافت کربوهیدرات غذایی اشان نسبت به پروتئین و چربی بیشتر است، می توانند سبزیجات فراوانی مصرف کنند به خصوص انواعی را که پتاسیم بالایی دارند.

3- تخم مرغ خام

تخم مرغ منبع ارزان و مفیدی از مواد مغذی با ارزش است. مصرف تخم مرغ علاوه بر حفظ سلامت بدن، برای هوش و عملکرد ذهنی مفید است . در این مورد تخم مرغ خام فواید بیشتری نسبت به تخم مرغ پخته دارد.

شاید بپرسید چگونه تخم مرغ خام را مصرف کنیم ؟

برای مصرف تخم مرغ به صورت خام می توانید آن را با یک قاشق عسل، یک قاشق کنجد یا پودر گردو و یک قاشق پودر کاکائو در یک لیوان شیر ولرم یا گرم مخلوط کرده و میل کنید. در این صورت هم آن را خام مصرف کرده اید و هم معجون بسیار مفیدی برای سلامتی بدن خود و افزایش وزن ( برای افراد لاغر ) دریافت نموده اید.

اگر در مورد خطر باکتری " سالمونلا " که در  تخم مرغ خام  وجود دارد، نگران هستید، مقاله ای را که مربوط به خواص تخم مرغ خام است، مطالعه کنید تا نگرانی شما بر طرف شود.

4- از مصرف شکر خود داری کنید

شکر به عنوان یک غذا محسوب نمی شود، اما بیشتر اوقات جزء آن دسته از مواد غذایی است که باید از مصرف آنها پرهیز کرد. اگر می خواهید میزان هوش خود را افزایش دهید و نمی توانید کاملاً از مصرف شکر پرهیز کنید، مصرف آن را کاهش دهید.

مواد غذایی خیلی شیرین، تعادل هورمون انسولین بدن شما را به هم می ریزند که باعث ایجاد بیماری و گرفتگی ذهن شما می شوند.

ساده ترین روش برای کاهش مصرف شکر، پرهیز از مصرف انواع نوشابه های صنعتی، آب نبات و شیرینی جات است. همچنین در مصرف آب میوه های صنعتی میانه روی کنید.

5- توت فرنگی

  توت فرنگی  نه تنها خوشمزه است، بلکه یکی از مهم ترین منابع آنتی اکسیدانی قوی و فیتو کمیکال هاست که سلامتی بدن را بهبود می بخشد. همچنین دارای فواید بی شماری برای مغز است. مطالعات نشان داده، مصرف این میوه فرآیند پیری را در مغز کاهش می دهد.

فقط زمانی که یک مرتبه مقدار زیادی از آن را مصرف می کنید، مراقب قند موجود در آن باید باشید. سایر انواع توت نیز که رنگ تیره ای دارند، دارای چنین اثراتی هستند؛ مثل تمشک و شاه توت.

زیتون معمولا در اوایل تابستان شروع به گل دادن می کند و میوه آن کم کم ظاهر می شود  و در اواخر تابستان میوه آن به ثمر می رسد. در این هنگام زیتون سبز است و به تدریج تبدیل به بنفش و قهوه ای و سپس سیاه می شود، به طوری که در اواخر پائیز که موقع برداشت میوه است رنگ آن به کلی تیره است. شما با کدام زیتون میانه دارید؟ کدام زیتون را مغذی ‌تر می ‌دانید؟

دلیل تفاوت رنگ زیتون‌ ها چیست؟

زیتون از نظر رنگ، دارای انواع مختلفی است که شاید مهمترین آن ها انواع سبز و سیاه باشد. این نوع زیتون‌ ها به طور طبیعی دارای این رنگ ‌ها هستند ولی غیر از این، در صنایع غذایی، گاهی انواع سبزرنگ آن توسط ترکیبات آهن به رنگ تیره متمایل به سیاه در می ‌آیند. البته از لحاظ قانونی باید روی بسته ‌بندی این زیتون ‌ها قید شود که با استفاده از ترکیبات آهن به رنگ تیره درآمده‌ اند.

ولی عده‌ای بر این اعتقادند که زیتون‌ های سبز در روند رسیدن، کم‌ کم تیره می‌ شوند.این درسته؟

بله، این درست است. زیتون‌ ها به مرور زمان در فرآیند رسیدن از سبز به تیره‌ تر شدن میل می ‌کنند ولی زیتون ‌های سیاه و سبز به کلی 2 نوع متفاوت هستند. موارد تغییر رنگ زیتون از سبز به سیاه، بیشتر تحت تاثیر همان ترکیبات آهنی است که در صنایع غذایی به آن می ‌افزایند تا رنگ آن را تیره کنند.

این ترکیبات ضرری ندارند؟

در این خصوص 2 نظر کاملا متفاوت وجود دارد. بعضی‌ ها اعتقادی به افزودنی ‌ها و دست‌ کاری ‌های انسانی در مواد غذایی ندارند و این کار را نمی‌ پسندند ولی بعضی‌ ها هم با این موضوع مشکلی ندارند. سال‌ های زیادی از تیره کردن زیتون‌ ها به این شیوه می ‌گذرد و امروزه این یکی از استانداردهای جهانی این محصول است.

اگر تنها تفاوت این زیتون‌ ها با همدیگر در رنگ آن ها است؛ چرا اصلا این کار را انجام می ‌دهند؟

به هر حال، مواردی در بازار مصرف وجود دارد که باید علاقه مصرف ‌کنندگان در مورد آن لحاظ شود. از دیدگاه تولیدکننده، مصرف ‌کنندگان حق انتخاب دارند و باید سلیقه آن ها را با محصولات متنوع تامین کرد. بنابراین تنوع رنگ بیشتر برای مشتری‌ پسندکردن محصول در بازار کاربرد دارد.

از بین زیتون ‌های سبز و مشکی، کدام یک ارزش غذایی بیشتری دارند؟

بخش عمده‌ ای از ارزش غذایی زیتون مربوط به روغن آن است. اگر بر همین مبنا بخواهیم درباره زیتون و ارزش غذایی آن قضاوت کنیم، زیتون‌ های تیره ‌رنگ دارای میزان روغن بیشتری هستند و از این نظر غنی ‌تر محسوب می ‌شوند. به طور کلی، روغن زیتون جزو روغن‌ های بسیار مطلوب محسوب می ‌شود و عنصر تعیین‌ کننده‌ ای در درجه‌ بندی زیتون ‌ها به شمار می ‌آید.

در کشورهای مختلف، بخشی از زیتون تولیدی به مصرف روغن‌ گیری می ‌رسد. آیا ‌در کشور ما هم این مساله اتفاق می ‌افتد؟

نه، متاسفانه در کشور ما به‌ طور کلی فرآیند روغن ‌گیری از محصولات باغ ‌های زیتون انجام نمی ‌شود. در واقع، روغن‌ های تولیدی کشور به صورت خام از کشورهایی مانند اسپانیا، سوریه و یونان به کشور وارد می شوند و تنها فرآیند تصفیه و بسته‌ بندی آن ها در کارخانه‌ های داخل کشور انجام می ‌شود. تولید روغن زیتون در کشور مستلزم ایجاد شرایط خاصی است که در باغ‌ های زیتون‌، معمولا این شرایط حاصل نمی ‌شود.

معمولا زیتون ‌هایی که برای تهیه زیتون پرورده انتخاب می‌ شوند از انواع درجه یک نیستند و این محصول به صورت خانگی و بدون رعایت استانداردهای بهداشتی تهیه می ‌شود. بنابراین تصمیم عاقلانه، عدم مصرف زیتون‌ های پرورده است.

یعنی زیتون‌ هایی که از باغ‌ های داخل کشور برداشت می ‌شوند، برای روغن‌ گیری کاربرد ندارند؟

نه! زیرا برای روغن‌ گیری از زیتون، این محصول باید تا زمان معینی روی شاخه بماند و تا حد معینی برسد؛ در حالی که در باغ های ما این مساله رعایت نمی ‌شود. لازم است همین‌ جا یادآور شوم که زیتون‌ هایی که پیش از این موعد، بیشتر برای مصارف خوراکی و کنسرو شدن کاربرد دارند.

چرا؟

این مساله، دلایل مختلفی دارد. زیتون ‌های تولیدی کشور در چند سال اخیر مکررا دچار سرمازدگی می ‌شدند و بنابراین باغداران برای جلوگیری از خسارت، محصول خود را پیش از فرا رسیدن زمان روغن ‌گیری، برداشت می ‌کنند. دلیل دیگری که برای برداشت پیش از موعد زیتون وجود دارد، آفت ‌هایی است که زیتون را مورد حمله قرار می ‌دهند. آفتی مانند مگس زیتون که الان بسیاری از باغ‌ های رودبار و منجیل را گرفتار کرده و موجب شده تا باغداران نگذارند محصول ‌شان به مرحله روغن ‌دهی برسد. در ضمن، این آفت به افت کیفیت زیتون و روغن حاصل از آن نیز منجر می‌ شود.

پس این زیتون‌ ها چه می ‌شوند؟

این زیتون‌ ها اغلب در مصارف خوراکی به‌ صورت کنسرو و زیتون شور به دست مصرف ‌کنندگان می‌ رسند. گاهی هم زیتون ‌های برداشت شده ‌ای که از کیفیت کافی برای مصرف (به صورت مستقیم) برخوردار نیستند، به صورت‌ هایی مانند زیتون پرورده به بازار مصرف عرضه می ‌شوند.

یعنی این زیتون‌ های پرورده و شکسته کیفیت پایین ‌تری دارند؟

حقیقت این است که ما زیتون ‌هایی را به عنوان زیتون بهتر می‌ شناسیم که به صورت کنسروی (شور) در می‌ آیند. این زیتون‌ ها به دلیل کیفیت مطلوب آن ها برای کنسرو شدن انتخاب می‌ شوند ولی در مورد زیتون‌ هایی که به اشکال دیگر مانند پروده یا شکسته عرضه می ‌شوند، تشخیص کیفیت چندان ساده نیست. البته این مطلب به این معنی نیست که همه زیتون ‌های پرورده نامرغوب‌ هستند ولی معمولا در دنیا زیتون ‌های مرغوب به شکلی جز کنسرو در نمی ‌آیند.

پس در کل استفاده از زیتون‌ پرورده را هم پیشنهاد نمی‌ کنید؟

بله، به جز موارد معدودی از کارخانه‌ های تولید و فرآوری زیتون به شیوه صنعتی، اقدام به تولید محصول زیتون پرورده می‌ کنند، در اغلب موارد، این محصول به صورت خانگی و بدون رعایت استانداردهای بهداشتی تهیه می ‌شود.

ضمن این که همان ‌طور که گفتم، معمولا زیتون ‌هایی که برای این کار انتخاب می‌ شوند از انواع درجه یک نیستند. وقتی این 2 عامل را کنار هم می ‌گذاریم، می ‌بینیم که در کل تصمیم عاقلانه، عدم مصرف زیتون‌ های پرورده است.

خرما
میوه بسیاری مغذی و کامل می باشد که می توانید به همراه چای یا آب جوش در
افطار آن را میل کنید. این میوه دارای قند زیادی است. حدود70 درصد آن را
کربوهیدرات تشکیل می دهد که 60 تا 65 درصد آن قندهای گلوکز و فروکتوز و 5/2
درصد فیبر غذایی است. به همین دلیل برای افرادی که نمی توانند ساکاروز را
تحمل کنند، مناسب است. گلوکز و فروکتوز از ساکاروز مشتق می شوند. این قندها
به راحتی و فوراً توسط بدن جذب شده، بدون نیاز به هضم در بدن تولید انرژی
کرده و یا ذخیره می شوند.

همچنین منبع مناسبی از املاح زیر است:

آهن- پتاسیم- منیزیم ( برای عمل ماهیچه های ارادی لازم است )- گوگرد- مس- کلسیم و فسفر ( برای ساخت عضله و بافت های عصبی لازم است ).

ویتامین های موجود در آن شامل: ویتامین های

B1،B2 ،A ، بیوتین ، اسید فولیک و ویتامینCاست.

برای کسب اطلاعات لازم در مورد هر یک از این ویتامین ها روی آنها کلیک کنید.

8/13 درصد آن را آب و 3درصد آن را پروتئین تشکیل می دهد.

بلافاصله
بعد از خوردن یک کیلوگرم خرما، 3470 کالری انرژی در بدن تولید می شود. به
همین دلیل مصرف خرما در افطار مناسب است، زیرا گرسنگی شما را فرو می نشاند.

این مقدار انرژی در مقایسه با سایر میوه ها بسیار بالاست. مقدار انرژی تولید شده در یک کیلو گرم از مواد غذایی زیر به شرح زیر است :

زرد آلو : 520 کالری

پرتقال : 480 کالری

برنج پخته : 1800 کالری

نان گندم : 2295 کالری

موز : 970 کالری

گوشت بدون چربی : 2245 کالری

ولی همانطور که گفته شد یک کیلو خرما بیش از 3000 کالری انرژی تولید می کند.

15
تا 30 در صد آن را آب تشکیل می دهد . میوه خرما  2 درصد پروتئین و کمتر از
2 درصد چربی و املاح دارد. پروتئین و آب موجود در آن بسته به نوع خرما و
مرحله رسیدن آن فرق می کند. سدیم کمی نیز دارد.

همچنین می توان گفت
خرما به تنهایی یک منبع و معدن غنی است زیرا حاوی املاح معدنی فراوانی
است.مقدار فسفر موجود در خرما به اندازه مجموع فسفر موجود در زردآلو، گلابی
و انگور است.

حجم بالای منیزیوم موجود در خرما باعث کاهش انواع سرطان می شود.

به
دلیل سدیم کم آن ( 1میلی گرم در 100گرم خرما )، برای افراد دچار فشار خون
بالا که بایستی رژیم کم سدیم داشته باشند، مفید است. آهن موجود در آن (
3میلی گرم در 100 گرم خرما ) یک سومRDA یا نیاز روزانه به آهن را برای
مردان تامین می کند.

فیبر موجود در آن برای بهبود عملکرد سیستم گوارش
و هضم و دفع مواد غذایی مفید است. مطالعات فراوان نشان می دهد برای بیشتر
افراد رژیم پرفیبر بسیار بهتر و سالم تر از رژیم غذایی کم فیبر است.