در فاصله 9000 کیلومتری از سیاره مریخ، یکی از اقمار این سیاره با نام فوبوس قرار گرفته است. این قمر که دارای شعاعی در حدود 11 کیلومتر و جرمی معادل 1.08e16 Kgمی باشد، برای نخستین بار توسط یک ستاره شناسی آمریکایی در سال 1877 شناسایی گردید.

فوبوس نامیست که در سال های آینده آن را به دفعات خواهید شنید. کمی بزرگتر از یک سیارک ، عاری از جو و جاذبه ای بسیار نزدیک به صفر می باشد. با اینحال به نظر می رسد، این قمر که بزرگترین قمر مریخ به شمار می آید ، بزودی پایگاه مرزی انسان ها و خانه دوم ما در فضا خواهد بود. اگرچه ماه به شکل قابل توجه و فریبنده ای نزدیک به سیاره ما می باشد، اما نیروی جاذبه آن بدین معناست که برای انتقال فضانوردان از آنجا به درون فضا نیازمند راکت های نسبتاً عظیمی می باشیم. این موضوی در رابطه با سیاره مریخ نیز صادق بوده و به همین شکل ، انجام ماموریت های فضایی از آنجا نیز هزینه های بسیار بالایی به همراه خواهد داشت.

برطبق برخی گزارشات رسمی، ناسا با کسری بودجه ای معادل 3 میلیارد دلار در سال برای برنامه های فضایی سفر انسان به ماه در سال 2020 روبروگشته، و همچنین دستوراتی مبنی بر لغو این برنامه از سوی اوباما ،رئیس جمهور ایالات متحده آمریکا صادر شده است.

اما نگران نباشید! این بدان معنا نیست که انسان ها هیچ جایی برای رفتن در فضا نخواهند داشت.

یکی از پیشنهادات مقامات ارشد در این رابطه ارسال فضانوردان ناسا به سیارک ها ی نزدیک زمین و اقمار سیاره مریخ می باشد. به گفته پاسکال لی ، رئیس انجمن علمی مریخ در موفت فیلد کالیفرنیا : "با هزینه ای معادل یک ماموریت مریخی، انسان ها به سطح قمر مورد نظر رفته و بازخواهند گشت. اگر به انتظار بنشینید تا همه چیز آماده شود، این امر تقریباً یک دوره ده ساله به طول خواهد انجامید. فوبوس راهیست که ما را به مریخ بسیار نزدیک خواهد نمود."

 با توجه به اینکه فوبوس بسیار کوچک می باشد، میدان جاذبه آن نیز بسیار ضعیف می باشد به طوری که می توان گفت با قرارگیری جسمی در مدار مریخ برابری می کند. فرود و برخاست از سطح فوبوس با کوچکترین تحریک امکانپذیر می باشد و این بدان معناست که اگرچه فاصله این قمر تا کره زمین بسیار دورتر از فاصله ماه تا زمین می باشد ، با اینحال ارسال فضاپیمایی به فوبوس بسیار ارزانتر و آسانتر از ارسال آن به کره ماه خواهد بود.

از سطح فوبوس، با استفاده از تلسکوپ ها و ربات های کنترل از راه دور به راحتی قادر به مطالعه و اکتشاف سطح مریخ خواهیم بود. همچنین این امرکمک بسیار بزرگی در مسافرت به مریخ و نشست بر سطح این سیاره خواهد نمود.

اما این همه ماجرا نیست! فوبوس چیزی بیش از یک نقطه فرود آسان و راحت برای ما می باشد. فوبوس خود یک راز آسمانی بزرگ به شمار می آید. به گفته لی :" به جز فوبوس، در رابطه با شکل گیری همه اجسامی که در منظومه شمسی کشف نموده ایم چیزهایی می دانیم. اما واقعاً نمی دانیم فوبوس چگونه شکل گرفته است. "

در 1877 ، یک اخترشناس آمریکایی از رصدخانه نیروی دریایی آمریکا در واشنگتون، بنام Asaph Hall موفق به کشف فوبوس و همچنین قمر کوچکتر مریخ به نام دیموس (Deimos) گردید. فوبوس صخره ای با شکل نامنظم و بی قاعده با عرض کمتر از 28 کیلومتر بوده و این درحالیست که دیموس حتی از این نیز کوچکتر می باشد. بنابراین این دو قمر از پیوستن به مجموعه صخره های فضایی کوچکی که به سمت مریخ منحرف شده و ممکن است تحت تاثیر جاذبه سیاره احتمال برخورد با آن را پیداکنند جان سالم به در برده اند. 

منبع :سایت نجوم ایران 

بله. کافی است تا نگاهی  دقیق تر به اطراف خود بیاندازید. آنها را خواهید دید. شما یکی از آنها هستید... بالغ بر میلیون ها گونه مختلف جانوری و ارگانیسم زنده بر روی زمین وجود دارد. اینها موجوداتی هستند بر سیاره کوچکی به نام زمین، و در گوشه ای از کیهان. اینها همان موجودات فضایی هستند. پس اگر به دنبال بیگانگان فضایی خارج از زمین می گردید شاید بهتر باشد تا سوال اول را به گونه بهتری بیان نماییم." آیا حیات در خارج از زمین وجود دارد؟" با اینکه هنوز مدارک عینی اثبات این موضوع وجود ندارد اما جواب این سوال هم آنقدرها سخت نیست: " اینطور به نظر می رسد".

استفن هاوکینگ، دانشمند بسیار پرآوازه ومشهور فیزیک نجومی در سال 2010 به طور رسمی اعلام نمود که موجودات فضایی به طور حتم وجود دارند. او به سخنانش در این حد بسنده نکرد وهمچنین اخطار داد که ارتباط با آنها می تواند ایده بسیار بدی باشد. اما چطور ممکن است؟ از کجا می دانیم که موجودات فضایی ممکن است وجود داشته باشند و بر چه اساسی ارتباط با آنها خطرناک است؟

هاوکینگ در برنامه ای که از کانال دیسکاوری پخش گردید، اعلام کرد که وجود زندگی هوشمند فرازمینی کاملاً منطقی و ممکن است. این خبر در بسیاری از رسانه های معتبر جهان انتشار یافت به طوری که واکنش های  گسترده ای نیز در بر داشت. هاوکینگ هشدار داد که در صورت شناسایی زمین توسط موجودات فضایی، این امکان وجود دارد که آنها در جهت استفاده از منابع و اقامت در زمین، ما را مورد حمله قرار دهند. همچنین در ادمه بیان می کند که چالش اصلی ما این است که دریابیم این بیگانگان فرازمینی چگونه خواهند بود.

(تصویر گرافیکی و تخیلی از شکل دیگری از حیات در خارج از زمین)

در واقع بخش عمده استدلال هاوکینگ و فرضیه وجود موجودات فضایی بر پایه محاسبات ریاضی می باشد. تاکنون هیچ مدرکی دال بر وجود "زندگی" در هر سیاره دیگری به غیر از زمین یافت نشده است. اما با این حال ، این امر امکان وجود حیات فرازمینی بر سایر سیارات ناشناخته را از بین نمی برد. در واقع اثبات عدم وجود موجودات فضایی غیرممکن است. بنابراین در ادامه این مقاله با علل، دیدگاه ها و جنبه های مرتبط با وجود حیات در سایر سیارات آشنا خواهید شد. هم اکنون و بر اساس یافته های فعلی، شاید تنها پاسخ به واقع درست برای این سوال همان گزینه " بله ، به نظر می رسد که وجود دارند " باشد.اما هنوز نمی دانیم و برای اثبات نهایی این فرضیات، نیاز است تا آنها را بیابیم، و یا منتظر باشیم تا با زمین ارتباط برقرار نمایند.

(انسان برای کشف بیگانگان فضایی بسیار کنجکاو است؟ اما آیا ممکن است در پایان، این کنجکاوی به نابودی زمین و مرگ ما بی انجامد؟ و اگر آنها وجود دارند، آیا جهان آماده رویارویی با آنها می باشد؟)

روزی روزگاری، در حدود 4 میلیارد سال پیش، مریخ نیز درست مانندزمین سیاره ای گرم و بارانی بود. آب مایع در رودخانه های طویلی که در سطح مریخ جریان داشتند و به دریاهای کم عمق ختم می شدند جاری بود. لایه ذخیمی از اتمسفر (جو) سیاره را پوشانده و آنرا گرم نگه می داشت.

علاوه بر این، بر طبق باور برخی دانشمندان و نیز نتایج بدست آمده از تحقیقات آنها تا به امروز، برخی از گونه های حیات میکروبی و باکتری ها و حتی بالاتر از آن در مریخ وجود داشته واین در حالی بود که این گونه های حیات در حال رشد و تکامل بودند. مریخ در راهی قدم گذاشته بود که به سیاره  دومی برای زندگی و حیات درست مانند همسایه اش زمین تبدیل می شد... اما این اتفاق به شکل دیگری جلو رفت و مریخ هرگز موفق نشد. و این سوال همچنان پابرجاست که چرا مریخ اینگونه خشک شد؟ در این مقاله به برسی عوامل دخیل در وضعیت کنونی سیاره مریخ خواهیم پرداخت.

مریخ امروز به شدت سرد و خشک است. رودخانه ها و دریاهای سطح آن سالهاست که خشکیده و از بین رفته اند. اتمسفر سیاره نازک و ناچیز است و اگر میکروب های مریخی هنوز وجود داشته باشند، احتمالاً  در لایه های زیرین و درونی مریخ گرد آمده اند.

دانشمندانی که به شکل تخصصی بر روی سیارات به مطالعه می پردازند معتقدند که احتمالاٌ وجود آبشارها در گذشته های دور، باعث شکل گیری نواحی صخره ای و سراشیبی هایی اینچنینی در ناحیه Echus Chasma  مریخ شده اند.(تصویر روبرو) مریخ دارای تعداد بسیاری از اینگونه چشم اندازها و مناظر خشک شده می باشد که تصور می شود به علت عبور جریانات شدید و فوران آب در گذشته های بسیار دور به وجود آمده اند.

اما چه اتفاقی افتاد؟ چرا مریخ  اینگونه خشک شد و سرمای شدید و یخبندان آنرا فرا گرفت؟ این سوالات که پیوسته تکرار می شوند برای دانشمندان مانند پازلی است که سالهاست به دنبال حل آن بوده و آنها را به خود مشغول ساخته است. شاید بالاخره در چند سال آینده پرده از این راز برداشته شود و به کمک مدارگرد جدید ناسا که MAVEN  نام دارد و به زودی به این سیاره فرستاده خواهد شد به این موضوع پی ببریم.

به گفته بروس جاکوسکی ، مدیر ارشد پروژه  MAVEN از دانشگاه کلورادو :  " هدف MAVEN از این ماموریت این است تا برسی نموده که چه فرآیندهایی مسئول و عامل بوجود آمدن این تغییرات در وضعیت آب و هوایی مریخ می باشند" .

چیزی که امروزه دانشمندان بر آن معتقدند این است که بوجود آمدن این تغییرات در وضعیت آب و هوایی مریخ بخاطر از بین رفتن با ارزشترین سرمایه آن ، یعنی اتمسفر زخیم دی اکسید کربن این سیاره بوده است. دی اکسید کربن در اتمسفر مریخ یک گاز گلخانه ای بوده درست به همان شکل که در اتمسفر زمین موجود است. لایه زخیمی از دی اکسید کربن و سایر گازهای گلخانه ای شرایطی با درجه حرارت و فشار جوی بالاتر ایجاد می نمایند که برای جلوگیری از تبدیل آب مایع به شکل یخ جامد و یا تبخیر آن ضروریست.

یکی از آنالیزهای کامپیوتری بدست آمده از سیاره مریخ در گذشته های دور توسط Northern Illinois University

در طی 4 میلیارد سال گذشته ، مریخ بیشتر این پوشش و لایه محافظ خود را از دست داده است. بر این اساس دانشمندان نظریات گوناگونی را مبنی بر چگونگی بروز این پیشامد ارائه داده اند.

شاید برخورد یک سیارک در رویدادی فاجعه بار باعث انفجار و ازبین رفتن قسمت عمده اتمسفر به داخل فضا شده باشد. و یا سایش ناشی از بادهای خورشیدی به آهستگی باعث تهی شدن و ازبین رفتن جو مریخ شده باشد. همچنین این احتمال نیز داده شده که سطح سیاره ، دی اکسید کربن اتمسفر را جذب نموده و آنرا در مواد معدنی از قبیل کربنات محبوس نموده باشد.

در پایان، هنوز هیچ کس از این موضوع که همه آن دی اکسید کربن گمشده به کجا رفته است مطمئن نیست.

MAVEN  , اولین ماموریت فضایی خواهد بود که به طور ویژه برای کمک به دانشمندان در درک علل فرار دی اکسید کربن و سایر گازهای مریخ به درون فضا طراحی شده است. کاوشگر حداقل به مدت یکسال به دور مریخ خواهد چرخید و در مداری بیضی شکل با فاصله ای در حدود 125 کیلومتر (در نزدیکترین نقطه) و 6000 کیلومتر (در دورترین نقطه) بالاتر از سطح سیاره قرار خواهد گرفت. این محدوده وسیع ارتفاعی مدارگرد را قادر خواهد ساخت تا به طور بسیار موثرتری نسبت به تحقیقات گذشته به نمونه برداری از اتمسفر بپردازد. این فضاپیما در 18 نوامبر 2013 به سوی مریخ پرتاب خواهد شد.

در حالی که فضاپیما در مدار خود درحال گردش است، تجهیزات آن به برسی و ردیابی یون ها و مولکولها در این مقطع عرضی وسیع از جو مریخ خواهند پرداخت، و به طور کامل به ثبت جریانات دی اکسید کربن و سایر مولکول ها به درون فضا برای اولین بار می پردازند.

زمانی که جاکوسکی و همکارانش به این موضوع پی ببرند که در حال حاضر چطور مریخ با این سرعت دی اکسید خود را از دست می دهد، پس از آن قادر خواهند بود تا با استقراء به بازگشت زمان به 4 میلیارد سال قبل ، حجم و میزان دی اکسید کربن در فضای آن زمان را تخمین بزنند. MAVEN تعیین خواهد نمود که چه عاملی (اگر این نظریه درست باشد) باعث بروز این اتفاق شده است.

این ماموریت قدم بزرگی در درک گذشته و اتفاقاتی که برای مریخ افتاده است می باشد و به زودی به ما خواهد گفت که چگونه سیاره ای آنچنان گرم و غنی از آب، امروز به محیطی سرد و اینچنین خشک مبدل گشته است.