امروزه لنز تركیبی از چندین عدسی است كه از مهمترین قسمتهای دوربین محسوب می شود لنز یكی از عوامل تعیین كننده كیفیت تصویر است و نقش بسیار مهمی بر جنبه های زیباشناسانه تصویر دارد. لنزها گستردگی و تنوع چشمگیری دارند كه می توان آنها را به چند دسته تقسیم كرد:لنزهای نرمال – واید – چشم ماهی – تله فوتو – آیینه ای – زوم – ماكرو و لنزهای اصلاح پرسپكتیو یا PC
لنز نرمال :
لنزیست كه فاصله كانونیش تقریباً با قطر كادر تصویری كه عكسبرداری می كند برابر است. فاصله كانونی لنز نرمال دوربین های با قطع مختلف نیز متفاوت است. زاویه دید چشم انسان 130 درجه است كه ازاین بین 45 درجه افقی و 26 درجه عمودی را تشخیص می هد زاویه دید لنزهای نرمال نیز 46 درجه است تأثیرات بصری لنز نرمال شباهت زیادی به خواص چشم انسان دارد. چون در یك لنز نرمال تعداد عدسی كرسی به كار رفته نور كمتری را جذب می كنند.
لنزهای واید انگل :
فاصله كانونی آنها از لنز نرمال است با كاهش فاصله كانونی بر وسعت زاویه دید لنزها افزوده می شود و با افزایش زاویه دید درشت نمایی اجزای صحنه كوچكتر می شود فاصله كانونی لنزهای واید دوربین های 135 شامل 35،28،24،20 و ... است.
لنزهای چشم ماهی نیز جزو لنزهای واید محسوب می شوند، با این تفاوت كه زاویه دید گسترده این لنزها بین 130 تا 180 درجه است. لنزهای زاویه به سبب وسعت زاویه دید نسبت به لنزهای نرمال تصویری وسیعتری ارائه می دهند. در لنزهای واید ضعیف تر مانند لنز واید 28 فقط خطوط كناری تصویر مقداری اعوجاج می یابد اما در لنزهای چشم ماهی تصویر كروی می شود. كروی شدن خطوط مستقیم در كناره های تصویر، هنگامی تشدید می كشود كه دوربین به موضوع نزدیك شود این خطا در لنزهای واید موسوم به آسفریكال به مقدار زیادی اصلاح شده است. هنگامی كه با لنزهای واید موسون به آسفریكال به مقدار زیادی اصلاح شده است. هنگامی كه با لنزهای واید از زاویه بالا عكسبرداری می شود حقارت و تحقیر اغراق شده در تصویر تداعی می گردد و با قرارگرفتن دوربین در زاویه پایین ، عظمت و شكوه كاریكاتور گونه موضوع آشكار می شود. ایجاد حالت خنده آور و ترسناك با این از (زاویه ) میسر است نسبت به لنزهای نرمال اشیای موجود در تصویرهایی كه با لنز واید عكسبرداری شده اند، كوچكتر و دورتر هستند و عمق میدان وضوح تصاویر لنزهای واید بیشتر است. خارجی ترین عدسی آن حالت كروی دارد.
لنزهای تله فوتو:
لنزهایی كه فاصله كانونی آنها بیشتر از لنزهای نرمال است با افزایش فاصله كانونی جثه لنز بزرگتر شده از زاویه دید كاسته می شود . این نوع لنز، نسبت به لنز نرمال فضای محدودتری از صحنه را عكسبرداری می كند در نتیجه درشت نماییی تصویر افزایش می یابد. كه دراین زمینه برای دوربین های 135 می توان به لنزهای 70،100،135،200 و غیره اشاره كرد . رایج ترین كاربرد لنزهای تله برای عكسبرداری از فواصل دور است.
پلانهای تصویر را در هم می فشارند و ازدحام و تراكم را در تصویر به وجود می آورند.
لنزهای زوم:
فاصله كانونی این لنزها متغیر است . مثلاً لنز زوم 105 – 35 می تواند نقش لنز واید 35 م.م. نرمال 50 م.م. و تله 105 م.م. و حد فاصل این فاصله های كانونی را به عهده گیرد. بیشتر در عكاسی مستند و خبری كاربرد دارد. لنزهای زوم به شكل تك حلقه ای و دو حلقه ای ساخته می شوند. تغییر زوایه دید، پرسپكتیو و دیگر جنبه ها در لنزهای زوم مشابه لنزها دیگر است.
لنزهای ماكرو:
لنزهایی كه برای عكسبرداری نمای درشت و از فاصله نزدیك به كار برده می شوند «ماكرو» و این شیوه عكاسی را ماكروگرافی می نامند. با این لنزها امكان عكسبرداری از اشیای ریز و كپی برداری از روی نسخه های مختلف فراهم می شود. لنزهای ماكرو بیشتر برای دوربین های قطع كوچ و بزرگ ساخته می شود و معمولاً با لوله های افزاینده فاصله كانونی همراه هستند. چون هنگام كار با لنزهای ماكرو فاصله شی دو دوربین بسیار كم است، عمق میدان وضوح تصویر به شدت كاهش می یابد پس باید از دیافراگمهای بسته سود جست اما این كار مقدار نور كاهش می یابد و باید از سرعت كم شاتر بهره گرفت. اغلب لنزهای زوم، مجهز به ماكرو هستند فاصله كانونی لنزهای ماكرو عموماً 50 و 100 م.م. است.
خواص لنزها:
شكل ظاهری : عدسی لنزهای واید محدبتر از لنزهای نرمال است اما عدسی لنزهای تله تختی از لنزهای نرمال می باشد.
مقایسه از لحاظ تأثیر بر حالت های بصری تصویر لنزها:
1 – زاویه دید: در عكسبرداری از یك موضوع عناصر تشكیل دهنده تصویر لنز نرمال با تناسب هایی كه با چشم درك شده اند همخوانی دارند اما در لنزهای واید، ریزتر و در تصویر مربوط به لنز تله درشتتر می باشند.
2 – تأثیر بر عمق میدان وضوح تصویر : اگر از یك صحنه با سه لنز نرمال، واید در تله در حالی كه بر روی آنها دیافراگم واحدی تنظیم شده عكسبرداری شود، عمق میدان تصویر لنز واید بیشتر از لنز نرمال و عمق میدان لنز تله كمتراز لنز نرمال خواهد شد.
3 – تأثیر لنزها بر پس زمینه تصویر: اگر از موضوعی كه در مقابل منظره ای ایستاده با سه لنز واید، نرمال و تله به نحوی عكسبرداری شود كه درشتنمایی موضوع در هر سه تصویر یكسان باشد با مقایسه تصویرهای به دست آمده دیده می شود كه فضای زمینه تصویر لنز واید، نسبت به فضای زمینه لنز نرمال وسیعتر است و در تصویر لنز تله فضای زمینه كمتری نسبت به لنز نرمال دیده می شود. برای انجام بهتر این تمرین عكسبرداری را با لنز تله آغاز كنید. فضای زمینه در لنزهای نرمال با حالت طبیعی كه با چشم مشاهده می شود متناسب است آنگاه كه وسعت زمینه ضرورتی ندارد و یا اینكه قصد القای ازدحام و بهم فشردگی پلانهای تصویر باشد از لنزهای تله استفاده می شود.
4 – تأثیر لنزها بر پرسپكتیو: لنزهای واید، اعوجاج و در هم ریختگی بیشتری به وجود آورده، فضای پس زمینه را از پلانهای اول تصویر دورتر می كنند لنزهای واید در پرسپكتیو صحنه اغراق می كنند یعنی اشیاء عناصر نزدیك را دشت تر و اجزای دورتر را ریزتر از حد معمول نشان می دهند. پرسپكتیو در تصویر لنز واید اغراق آمیز است. اما در تصویر لنز نرمال ،طبیعی به نظر می رسد و در تصویر لنز تله، پرسپكتیو تخت تر است.
