تبیان، دستیار زندگی

خیلی اوقات والدین نمی‌توانند مهارتی را همان طور كه خود آموخته‌اند به فرزندانشان آموزش دهند.

اگر از شیوه یادگیری شخصی و نوع هوش كودكان آگاهی داشته باشیم، بهتر می‌توانیم در آموزش مطالب مختلف به آنها موفق باشیم.

در حالی كه مفهوم بهره هوشی (IQ) تنها ملاك تعیین هوش را توانایی‌های ریاضیاتی و منطقی می‌دانست، در سال 1983 روان‌شناس برجسته‌ای به نام هوارد گاردنر نظریه‌ای به نام هوش چندگانه (MI) ارائه كرد و بر اساس آن هشت نوع هوش متفاوت را برشمرد.

این هشت نوع هوش عبارتند از:

زبان‌شناختی، منطقی ـ‌ ریاضیاتی، بدنی ـ جنبشی، موسیقایی، فضایی، طبیعت‌گرا، بین‌فردی و درون‌فردی.

برای این‌كه شیوه یادگیری فرزندتان را كشف كنید، به بازی‌هایی كه می‌كند دقت كنید. چه اسباب‌بازی‌هایی انتخاب می‌كند. شاید اگر بیشتر دقت كنید متوجه نوعی شباهت در انتخاب‌های او می‌شوید. شاید همه اسباب‌بازی‌های او رنگی روشن دارند یا صدادار هستند. سپس به نحوه بازی او نیز دقت كنید.

آیا بیشتر به اسباب‌بازی‌هایش نگاه می‌كند یا این‌كه آنها را در دست گرفته و آنها را حس می‌كند شاید بیشتر از اسباب‌بازی دوست داشته باشد جنب و جوش و فعالیت بدنی داشته باشد.

وقتی او را بغل می‌كنید تا برایش كتاب بخوانید، ببینید بیشتر به چه چیزی توجه می‌كند. بیشتر به تصاویر نگاه می‌كند؟ یا این‌كه به كلمات آهنگینی كه می‌گویید دقت می‌كند یا این‌كه سعی می‌كند تصاویر مختلفی را كه در كتاب است، لمس كند یا این‌كه دوست دارد داستانی را كه می‌شنود برایتان بازی كند؟

بیشتر بچه‌ها مجموعه‌ای از هوش‌ها و سبك‌های مختلف یادگیری دارند و می‌توان آنها را به شیوه‌های مختلفی سرگرم كرد.

اگر متوجه گرایش خاصی در او نسبت به اسباب‌بازی‌ها یا بازی‌های خاصی نشدید، ممكن است دلیلش این باشد كه كودكتان بیش از یك هوش اصلی دارد یا این‌كه هنوز آنقدر بزرگ نشده تا یكی از هوش‌هایش از بقیه برتر باشد.

بیشتر والدین می‌توانند تا حدود دو سالگی نوعی گرایش فرزندانشان در انتخاب بازی‌ها و اسباب‌بازی‌ها را مشاهده نمایند.

از آن پس به احتمال زیاد این رویه همچنان ادامه می‌یابد و او در انتخاب‌های مختلف، یك ویژگی خاص را بر بقیه ترجیح می‌دهد.

احترام به هوش‌های فردی و سبك‌های یادگیری به این معناست كه انواعی از راه‌های مختلف برای یادگیری را به فرزندتان ارائه دهید.

در واقع برای آموزش هر مطلبی می‌توان با شیوه‌ای كه به هوش اصلی ارتباط دارد بخوبی عمل كرد. توجه به نقاط قوت كودك سبب افزایش كارایی و سرعت آموزش مهارت‌های مختلف می‌شود و در كودك نوعی علاقه به یادگیری پدید می‌آورد كه همواره همراه او خواهد ماند. (جام جم)

تاسف‌بار است كه عروس و دامادها بیشتر نگران جزئیات مراسم ازدواجشان هستند و بیشتر وقت صرف آن می‌كنند تا گفت‌وگو درباره وظایفی كه برای تشكیل یك كانون خوشبخت باید به عهده بگیرند. باید بدانید مراسم ازدواج یك روز طول می‌كشد، اما زندگی مشترك یك عمر. شما در طول زندگی‌تان به‌مرور به عادت‌هایی از هم پی می‌برید كه می‌تواند برای شما مشكل‌ساز باشد. باید در دوران نامزدی سوالاتی درباره هر‌موضوعی مطرح شود و به آن پاسخ دهید تا نقطه نظرتان مشخص شود. برای مثال شما حق دارید نظر شریك زندگی آینده‌تان را درباره مسائل مالی، داشتن فررند، نحوه انجام كارها و شیوه گذراندن اوقات فراغت بپرسید و خودتان هم در این زمینه‌ها نظرتان را بگویید.

وقتی شریك زندگی‌تان را پیدا می‌كنید خوشحال و شاد هستید، اما باید بدانید ازدواج موجب نمی‌شود یك رابطه بد به یك رابطه خوب تبدیل شود یا ارتباط عاشقانه شاید ابتدا هیجان‌آور باشد، اما آیا می‌توانید یك عمر فراز و نشیب‌های زندگی را تحمل كنید؟

سیما فردوسی‌پور، روان‌شناس و عضو هیات علمی دانشگاه تهران معتقد است برای این‌كه بدانید شما برای هم مناسب هستید یا نه، سوالات بی‌شماری وجود دارد كه باید درباره نامزدتان به آنها پاسخ دهید. مثلا این كه آیا به كارهای روزانه شما علاقه نشان می‌دهد؟ درباره مسائل، افكار و عقایدش با شما حرف می‌زند؟ اعتماد به نفس شما را بالا می‌برد؟ تكیه گاهتان است؟ از مسئولیت لذت می‌برد؟ زندگیتان را راحت و دلپذیر می‌كند؟ با بیشتر مردم رابطه خوبی دارد؟ این سوال‌ها را از خودتان هم بپرسید كه آیا متقابلا شما هم این گونه برای او هستید؟

براساس پژوهش‌هایی كه انجام شده پول موضوع بیشتر نزاع‌های خانوادگی است. زن و شوهرها چه پولدار باشند و چه بی‌پول اغلب درباره هزینه‌ها و امور مالی خانواده جر و بحث می‌كنند. گاهی هم این جر و بحث‌ها به ناسزاگویی به همدیگر می‌انجامد. یكی به یكی می‌گوید خسیس و دیگری می‌گوید ولخرج. گاهی هم زن و شوهر برای دوری از جر و بحث، مسائل مالی را از یكدیگر پنهان می‌كنند. در این باره فردوسی‌پور معتقد است در حالی كه زن و شوهرها درباره مسائل مالی باید با هم شفاف باشند، هر‌كدام باید بدانند همسرش چقدر پول دارد و با آگاهی از همسرش پولی را خرج یا پس‌انداز كند.

فردوسی‌پور می‌گوید: در دوران نامزدی مشخص كنید هر یك از شما چقدر می‌خواهد از مخارج زندگی را تامین كند. اولویت‌های مالیتان را مشخص كنید تا اگر در تنگنای مالی قرار گرفتید مشخص شود كدام موارد برای شما اولویت دارد.

این روان‌شناس ادامه می‌دهد: برای این موضوع هر یك از شما باید به این سوال‌ها پاسخ دهد كه چه احساسی پیدا می‌كند اگر همسرتان اجازه خرید كالایی را به شما ندهد؟ همسرتان تصمیم بگیرد برای ادامه تحصیل از كارش استعفا كند شما چه می‌كنید؟ اگر درآمد همسرتان از شما بیشتر باشد چه می‌شود؟ اگر متوجه شوید همسرتان پولی دارد كه از شما پنهان كرده است یا همسرتان بدون این كه به شما بگوید پولی را به یكی از دوستان، اعضای خانواده یا اقوامش قرض دهد، چه عكس‌العملی از خود نشان می‌دهید؟

فردوسی‌پور می‌گوید: این سوالات مشخص می‌كند كه پول برایتان چه معنایی دارد، بنابراین به این سوالات صادقانه پاسخ دهید و به دنبال راه‌حل باشید. چون شاید به نظر شما پول یك منبع امنیت باشد، در نتیجه در خرج كردن دقت می‌كنید، اما نامزدتان به راحتی خرج می‌كند چون احساس می‌كند به او قدرت می‌دهد. به هرحال نباید كاری كنید كه به حریم آسایش احساسی ـ مالی همدیگر تجاوز كنید.

بی‌شك یكی از مهم‌ترین تصمیم‌هایی كه در زندگی می‌گیرید داشتن یا نداشتن فرزند است. هیچ چیزی به اندازه پدر یا مادر شدن بر زندگی‌تان تاثیر نمی‌گذارد. این روان‌شناس در این باره می‌گوید: در دوران نامزدی باید حتما بدانید چه تصمیمی برای فرزنددار شدن دارید و حتما به سوالاتی مانند این كه چند فرزند می‌خواهید، فاصله سنی آنها چقدر است، اگر متوجه شوید بچه‌دار نمی‌شوید چه می‌كنید، اگر حاملگی ناخواسته پیش آید چه می‌كنید و اگر پزشك تشخیص دهد كه جنین شما باید سقط شود چه می‌كنید پاسخ دهید.

زیرا به گفته فردوسی‌پور این سوالات به شما كمك می‌كند در آینده دچار مشكل نشوید، زیرا بالاترین هدیه‌ای كه می‌توانید به فرزندتان بدهید كانونی با ثبات و پرمهر است تا آنها بتوانند با مشاهده زیبایی همدلی یك زوج، بزرگ شوند و رشد كنند.

پدر و مادر بودن نه‌تنها یك كار تمام وقت است، بلكه نیاز دارد شما و همسرتان نقش آشپز، آموزگار، پزشك و راننده را هم به عهده بگیرید و همراه با بزرگ كردن كودكتان كارهای خود را هم انجام دهید.

فردوسی‌پور می‌گوید: برای همین حتما قبل از این كه كودكی به زندگی شما بیاید، در دوران نامزدی به این سوال‌ها پاسخ دهید كه شب‌ها چه كسی بیدار می‌شود تا به كودك كه گریه می‌كند غذا بدهد و او را آرام كند؟ آیا بیشتر دوست فرزندتان خواهید بود یا ترجیح می‌دهید نقش سنتی پدر و مادر را داشته باشید؟ آیا ترجیح می‌دهید فرزندتان جدیدترین اسباب‌بازی‌ها و سرگرمی‌ها را داشته باشد؟ تا چند سالگی به كودكتان اجازه می‌دهید در تختخواب شما بخوابد؟ به فرزندتان چگونه محبت نشان می‌دهید؟

تصمیم‌گیری درباره این‌كه چه كاری در خانه انجام دهید می‌تواند منجر به كشمكش در خانه شود. برای خود جدولی تهیه كنید و كارهایی را كه در خانه باید انجام شود مثل شستن ظرف، جارو، گردگیری، رفتن به داروخانه، خرید خواربار، انتخاب برنامه تلویزیونی، گرفتن لباس از خشكشویی و... بنویسید و هر یك از شما جداگانه جواب دهید. فردوسی‌پور می‌گوید: بعد نتیجه جواب‌های یكدیگر را ببینید و برای جاهایی كه اختلاف دارید به یك نتیجه واحد برسید.

وی ادامه می‌دهد: ممكن است برای یكی از شما اهمیت نداشته باشد با جوراب كثیف و بدبو وارد خانه شود یا حوله خیس را روی تختخواب بیندازد، اما ممكن است این موارد مو بر اندام شریك زندگی‌تان سیخ كند. بنابراین به طور جداگانه فهرستی تهیه كنید و 10 موردی را كه بشدت آزارتان می‌دهد، بنویسید و درباره آن به تفاهم برسید.

شاید به نظر شما مسخره باشد، اما اختلاف‌های جزئی و حل نشده كه روی هم انباشته شوند می‌تواند به جدایی و طلاق منجر شود.

فردوسی‌پور می‌گوید: به آنها كه طالب تساوی كامل در انجام كارهای خانه هستند باید بگویم واقعا هیچ راهی برای تقسیم مساوی كارها وجود ندارد. بهترین وضعیت این است كه كارها را طوری تقسیم كنید كه برای هر دوی شما قابل قبول باشد.

این روزها مردم ساعت بیشتری كار می‌كنند و تعطیلی كمتری دارند. برای همین اوقات فراغت كمتر شده است و همه سعی می‌كنند در این فرصت كوتاه كارهای عقب‌مانده‌شان را انجام دهند. برای همین گاهی اختلافاتی در نحوه گذراندن آن پیش می‌آید. مثلا همسرتان قول می‌دهد در تعطیلی آخر هفته شیر دستشویی را تعمیر كند، اما او در روز تعطیل به جای این كار بازی فوتبال را تماشا می‌كند یا این‌كه فیلم می‌بیند. شما در این شرایط چه می‌كنید؟

فردوسی‌پور در این باره می‌گوید: من به شما توصیه می‌كنم كارهای یك هفته را در یك روز نگنجانید. كارهایتان را در طول هفته پخش كنید.اگر می‌توانید برای برخی خدمات هزینه كنید، مثلا از بیرون تعمیركار بیاورید.

در روزهای اوقات‌فراغت، حتی شده نیم ساعت را به یكدیگر اختصاص دهید و تلویزیون را خاموش كنید و از كنار هم بودن لذت ببرید. اوقات‌فراغت، فرصتی برای استراحت و انجام كارهایی است كه دوست دارید. پس در این روز خوش‌اخلاق باشید و جایی برای دعوا و بگو و مگو نگذارید.

این روان‌شناس ادامه می‌دهد: ممكن است شیوه گذراندن اوقات استراحت و تفریح برای هریك از شما متفاوت باشد. برای نمونه ممكن است برای یك نفر یك روز ماهیگیری آرامبخش باشد و برای شخص دیگر خرید كردن. به هر حال هر شخصی نیاز دارد اوقاتی را آن‌گونه كه دوست دارد استراحت كند. اگر شیوه استراحت كردن همسرتان را نمی‌پسندید به حق انتخاب او احترام بگذارید.

طبیعی است هر كدام از شما پاسخ متفاوتی به این سوال‌ها می‌دهید. باید توجه داشته باشید تفاوت‌ها در چه چیزی است و چقدر مهم هستند.

نباید هدف عقد ازدواج باشد. اگر می‌بینید به جر و بحث‌ها درباره موضوعات گوناگون وارد نمی‌شوید شاید مسائل عمده‌ای را سركوب می‌كنید كه باید مورد بررسی قرار گیرد. ازدواج تصمیمی برای همه عمر است و تا وقتی ندانید از زندگی چه می‌خواهید نمی‌توانید تصمیم به ازدواج بگیرید.

زهرا تالانی / جام جم

خودشان هم هر وقت چشم‌شان به این سفیدی‌های كوچك روی لثه می‌افتد، خوشحال می‌شوند و حس دلنشینی پیدا می‌كنند اما همین دندان‌های كوچك دوست‌داشتنی، وقتی كم‌كم رشد كرده و تعدادشان بیشتر می‌شود، دیگر خیلی جذاب نیست. برای همین هم معمولا چندان توجهی به آنها نمی‌شود.

بعضی‌ها هم فكر می‌كنند دندان‌های شیری اهمیتی ندارد و لازم نیست به آنها دقت كنند. این گروه می‌گویند باید به فكر دندان‌های اصلی بود؛ دندان شیری‌ خراب هم كه باشد، دائم نیست. این در حالی است كه متخصصان هشدار می‌دهند و می‌گویند دندان‌های شیری مهم است و باید به آنها توجه شود بنابراین والدین باید شیوه‌های حفظ و نگهداری دندان‌های شیری را بخوبی بشناسند تا بتوانند به كودك بیاموزند چگونه باید از این دندان‌ها مراقبت كند.

دكتر غلامحسین رمضانی، متخصص دندانپزشكی كودكان با تاكید بر اهمیت مراقبت از دندان‌های شیری به جام‌جم می‌گوید: نباید تصور كنید دندان‌های شیری موقت است و فقط شش هفت سال در دهان كودك باقی می‌ماند، بلكه این دندان‌ها تا 13 ـ 12 سالگی وجود دارد و باید وظایف مهم دندان‌های دائم را ایفا كند؛ جویدن غذا و آماده‌كردن آن برای هضم، حفظ زیبایی و كمك به درست صحبت‌كردن وظایفی است كه دندان‌های دائم برعهده دارند.

وی با اشاره به این‌كه دندان‌های شیری دو وظیفه مهم دیگر هم دارند، در این‌باره توضیح می‌دهد: زیر هریك از 20 دندان شیری كودك، یك دندان دائم قرار دارد. پس دندان‌‌ شیری تا زمانی‌كه دندان‌ دائم در موقعیت طبیعی خود قرار گیرد، باید فضای مورد نیاز آن را حفظ كند. البته دندان شیری فقط فضای لازم را نگه نمی‌دارد و ریشه آن هم به عنوان راهنما برای رویش دندان‌های دائم عمل می‌كند؛ به این معنا كه دندان دائم برای قرارگیری در موقعیت طبیعی، از مسیر ریشه دندان‌های شیری كمك می‌گیرد. بنابراین می‌توان گفت سلامت دندان‌های شیری نه‌تنها ‌اهمیت دارد، بلكه حتی مهم‌تر از دندان‌های دائم بوده و به نوعی سلامت دندان‌های دائم به سلامت آنها وابسته است.

چرا فكر می‌كنید حفظ سلامت دندان‌های شیری مهم نیست؟ آیا این موضوع كه دندان‌ شیری یك روز می‌افتد و جای خود را به دندان‌های دائم می‌دهد، دلیل مناسبی برای رعایت‌نكردن بهداشت و بی‌توجهی به این دندان‌هاست؟ اگر این‌طور فكر می‌كنید، باید بدانید دندانپزشكان كودك با تاكید بر اهمیت دندان‌های شیری می‌گویند باید با رعایت بهداشت، این دندان‌ها را به بهترین شكل در دهان كودك حفظ كرد.

دكتر رمضانی نیز در این زمینه خاطرنشان می‌كند: والدین حتما باید حداقل دو بار در روز (شب‌ها قبل از خواب و صبح بعد از صبحانه) دندان‌های كودك را مسواك بزنند. البته باید دقت داشته باشید اگر خود كودك دندان‌هایش را مسواك بزند، كافی نیست و این كار حتما باید از سوی والدین یا با كنترل دقیق آنها انجام شود. علاوه بر این، اگر دندان‌های كودك را بخوبی مسواك بزنید و سه سطح دندان را تمیز كند، مشكل سطوح بین دندان‌ها حل نخواهد شد؛ پس لازم است حتما از نخ‌دندان هم استفاده كنید.

به گفته این متخصص دندانپزشكی كودكان، والدین نباید انتظار داشته باشند كودكان زیر شش سال به‌تنهایی بتوانند به شیوه صحیح و درست مسواك بزنند. با این حال، برای ایجاد انگیزه و تشویق كودك به مسواك‌زدن، می‌توانید پس از پایان كار، مسواك را به او بدهید تا خودش دندان‌هایش را مسواك بزند و حس خوبی برایش ایجاد شود.

وی با اشاره به این‌كه مراقبت‌های بهداشتی برای حفظ دندان‌های شیری فقط به مسواك‌زدن و استفاده از نخ‌دندان محدود نمی‌شود و تغذیه صحیح نیز موضوع مهم دیگری در این زمینه است، چنین توضیح می‌دهد: میكروب‌های مولد پوسیدگی، مواد غذایی، زمان و دندان چهار عاملی است كه موجب پوسیدگی دندان‌ها می‌شود. بنابراین تعداد دفعاتی كه فرد از مواد قندی یا میان‌وعده‌ها استفاده می‌كند نیز بسیار مهم است؛ البته منظور از مواد قندی فقط قند و شیرینی و شكلات نیست و در كل همه كربوهیدرات‌ها مانند نان، برنج، نشاسته و شیر می‌تواند در بروز پوسیدگی موثر باشد و فقط میزان پوسیدگی‌زایی این مواد با یكدیگر متفاوت است.

به گفته دكتر رمضانی، بهتر است تعداد میان‌وعده‌های غذایی كودك را تا حدامكان كم كنید. چون هرچه تعداد دفعات تماس مواد قندی با دندان‌ها كمتر باشد، میزان پوسیدگی هم كاهش می‌یابد. علاوه بر این، مواد غذایی چسبنده و نرم نیز احتمال پوسیدگی را افزایش می‌دهد و به همین دلیل میزان چسبندگی این مواد هم اهمیت دارد.وی می‌افزاید: زمانی كه هنوز دندان‌ها از لثه بیرون نیامده، والدین می‌توانند لثه كودك را به كمك یك گاز یا دستمال تمیز پاك كنند تا مواد غذایی روی سطح لثه باقی نماند؛ چراكه گاهی همین مواد غذایی، حتی قبل از رویش دندان می‌تواند موجب پوسیدگی شود. بعد از رویش دندان‌ها هم حتما باید با استفاده از مسواك، دندان كودك را تمیز كرد و اوایل كه تعداد محدودی دندان در دهان كودك وجود دارد، می‌توان از مسواك‌های انگشتی كمك گرفت.

تغذیه صحیح، مسواك دقیق و استفاده از نخ‌دندان بهترین و ساده‌ترین شیوه‌ها برای محافظت از دندان‌هاست، اما دندانپزشكان برای محافظت از دندان‌های شیری به شیوه‌های مختلفی می‌توانند به كودكان كمك كنند كه یكی از این موارد فلورایدتراپی است.

دكتر رمضانی در این زمینه می‌گوید: دندانپزشكان به شیوه‌های مختلفی از جمله فلورایدتراپی می‌توانند مقاومت دندان را در مقابل پوسیدگی افزایش دهند. معمولا بهتر است كودكان هر چهار تا شش ماه یك‌بار به دندانپزشك مراجعه كنند تا هم میزان پوسیدگی دندان‌هایشان كنترل و وضع آنها بررسی شود و هم این‌كه به كمك فلورایدی كه به صورت موضعی استفاده می‌شود، احتمال پوسیدگی كاهش یابد. علاوه بر این، پر‌كردن شیارهای عمیق دندان‌ها هم از دیگر مواردی است كه به مقاوم‌سازی دندان‌ها كمك می‌كند.

یكی از اتفاقات به یادماندنی و شیرین برای هر پدر و مادری، دندان درآوردن فرزندش است؛ دندان‌های كوچك و ریزی كه از لثه كودك بیرون می‌زند. برای همین همیشه این سوال یا شاید دغدغه برای آنها وجود دارد كه تا چه زمانی این دندان‌ها باید نمایان شود و از چه سنی والدین باید نگران تاخیر رویش دندان‌ها باشند؟

دكتر رمضانی در این‌باره چنین می‌گوید: رویش دندان‌های شیری میان چهار تا شش ماهگی اتفاق می‌افتد و در این مدت اولین دندان شیری در قسمت جلوی فك پایین نمایان می‌شود. البته شش ماه تاخیر یا تقدم در رویش این دندان‌ها طبیعی محسوب می‌شود؛ پس ممكن است نوزادی كه متولد می‌شود، دندان داشته باشد یا یك ماه پس از تولد دندانی‌ از لثه‌اش بیرون بزند. از طرف دیگر، اگر تا یك‌سالگی دندانی نمایان نشود نیز جای نگرانی وجود ندارد؛ البته این موضوع در شرایطی صدق می‌كند كه كودك مشكل خاصی نداشته و سالم باشد.

وی تاكید می‌كند: بهتر است حتی اگر هیچ مشكلی وجود ندارد نیز هر شش ماه یك‌بار به دندانپزشك مراجعه كنید تا از بروز مشكلات دهان و دندان پیشگیری شود.

دكتر رمضانی با تاكید بر این‌كه باید از دندان‌های شیری تا زمانی كه جانشین‌ آنها در دهان ایجاد ‌شود بخوبی حفظ و نگهداری كرد، می‌گوید: چنانچه به هر دلیلی دندان شیری كودك بیفتد یا ناچار شویم آن را بكشیم، باید فضای آن را حفظ كنیم تا دندان دائم از لثه بیرون بزند.