تبیان، دستیار زندگی

هند

ماه رمضان نزد مسلمانان هند با جمعیتی بیش از 200 میلیون نفر از اهمیت خاصی برخوردار است، به طوری که در دهه سوم ماه شعبان و در آستانه فرارسیدن ماه مهمانی خدا، مسلمانان با غبار روبی و تمیزکردن مساجد، خود را برای استقبال از ماه مبارک رمضان آماده می‌کنند.

همچنین مسلمانان با رنگ‌آمیزی و استفاده از انواع خوشبوکننده‌ها و پارچه‌های متنوع با تزئین اماکن و مساجد زمینه جذب و حضور بیشتر مردم به این اماکن را در این ماه فراهم می‌کنند. مسلمانان در هند به طور معمول ده روز آخر ماه مبارک رمضان را به اعتکاف می‌گذرانند و توجه خاصی به شب‌های قدر دارند به همین علت در شب قدر بهترین لباس‌ها را می‌پوشند. مسلمانان این کشور در شب بیست و هفتم ماه مبارک رمضان به زیارت قبور می‌روند و بر سر مزار آنان قرآن تلاوت می‌کنند. در کشور هند، جمعه آخر ماه مبارک رمضان جمعه وداع نامیده می‌شود و به همین مناسبت مسلمانان به بزرگ‌ترین مسجد شهر می‌روند و نماز جمعه را برپا می‌دارند و پنجشنبه‌شب خیابان‌های مجاور را مسدود کرده و آنجا را پاکیزه می‌کنند. روزه‌داران در این ماه، روزه خود را با نمک، آب و خرما باز می‌‌کنند.

مالزی

آغاز ماه مبارک رمضان در مالزی به دلیل تنوع قومی گسترده و حضور اقلیت قابل توجهی از چینی‌ها و هندوها، تا حدودی متفاوت از دیگر کشورهای اسلامی است. با آغاز ماه رمضان چهره بیشتر شهرهای این کشور رنگ و بوی مذهبی به خود گرفته و فعال شدن بیشتر مساجد و پخش مداوم دعا، نیایش و قرآن، آذین‌بندی خیابان‌ها، افزایش فعالیت‌های فرهنگی مدارس، دانشگاه‌ها و ادارات این کشور، برپایی بازارهای مخصوص رمضان و تعطیلی روزانه برخی رستوران‌های مسلمانان از جمله ویژگی‌های این ماه مبارک در مالزی محسوب می‌شود.

یکی از جلوه‌های بارز ماه مبارک رمضان در مالزی که همچنین به عنوان یک سنت دیرینه در این کشور تلقی می‌شود، راه‌اندازی بازارهای رمضان با عنوان محلی پاسار مالام است که در ایام این ماه همه روزه در گوشه و کنار شهرها هنگام افطار برپا می‌شود. در بیشتر مساجد مالزی بویژه مساجد بزرگ این کشور هر شب سفره افطار برقرار است و با گفتن اذان مغرب مردم در مساجد با خرما و شربت روزه خود را باز و در نماز مغرب شرکت می‌کنند. پس از نماز مغرب هم سفره افطار کامل شده و از روزه‌داران با انواع غذاهای بومی و سنتی پذیرایی می‌شود. برپایی نماز تراویح از جمله دیگر رسوم مسلمانان این کشور در ایام رمضان محسوب می‌شود، به طوری که مردم این کشور پس از افطار و اقامه نماز مغرب به صورت گروهی به مساجد می‌روند و مراسم نماز تراویح را به عنوان یک وظیفه عبادی به جا می‌آورند.

کویت

در ماه رمضان فضای روحانی و خاصی در سراسر کشور کویت حکمفرماست. هرساله در روز آخر شعبان مراسم ویژه‌ای به نام قریش برگزار می‌شود که در این مراسم، مردم پایان ماه شعبان و فرارسیدن ماه مبارک رمضان را جشن می‌گیرند و شیرینی و حلوای خاصی را میان مردم و خانواده‌ها توزیع می‌کنند. همچنین در پنج روز اول ماه مبارک، مردم در دیدارهای خیابانی یا با حضور در خانه بزرگان فرارسیدن ماه رمضان را به هم تبریک می‌گویند و در این چند روز کمتر کسی در خانه می‌ماند. همچنین مردم در دیوانیه‌ها ـ که محل‌هایی برای تجمع اهالی یک قوم یا محله‌اند ـ برای دیدار و گفت‌وگو با بزرگان خود جمع می‌شوند و فرارسیدن ماه مبارک رمضان را به یکدیگر تبریک می‌گویند.

در نیمه ماه رمضان یعنی روز پانزدهم نیز مراسم خاصی در این کشور برگزار می‌شود، به‌گونه‌ای که پس از افطار، کودکان با لباس‌های سنتی و نو به خیابان‌ها می‌آیند و با سردادن سرودهای محلی ویژه‌ای، این روز را تبریک می‌گویند.

از روز اول ماه رمضان در همه محله‌ها در کنار خیابان‌ها خیمه‌هایی دیده می‌شود که به توزیع افطار میان مردم می‌پردازند. در کویت نیز مانند دیگر کشورهای عربی افرادی با نام مسحراتی وجود دارند که در سحرهای ماه رمضان، مردم را از خواب بیدار می‌کنند. تاکید مردم کویت بر اقامه نماز صبح در مساجد از نکات قابل توجه دیگر کویتی‌هاست.

افغانستان

رمضان در افغانستان متفاوت، اما همانند سایر کشورهای اسلامی شور و حال دیگری دارد. مردم افغانستان ‏آداب و رسوم خاصی دارند و از چند روز قبل به پیشواز ماه رمضان می‌روند. بسیاری از مردم این کشور روزهای آخر ماه شعبان را روزه می‌گیرند و به این ترتیب از ماه رمضان استقبال ‏می‌کنند. همچنین افغان​ها قبل از ماه رمضان به جارو و غبارروبی مساجد پرداخته تا آن را برای استقبال پرشور ‏مردم از منابر وعظ و مهمانی خدا آماده کنند. در این ماه به جای موسیقی از خانه‌ها و بازار، صدای مداحی و منقبت(نعت) رسول گرامی اسلام(ص) و ‏سایر بزرگان دینی شنیده می‌شود.‏ افطاری ‌دادن به فقرا و کمک به آنها در بین مردم افغانستان مرسوم است و در مساجد هر کسی سعی دارد با ‏دادن افطاری کسب فیض کند. گاه سبقت گرفتن مردم برای دادن افطاری بر دیگران دیدنی است. سفره‌های مردم در ماه رمضان اندکی رنگین‌تر از سابق می‌شود. چاشنی سفره حتی در خانواده‌های فقیر ‏هیچ‌گاه ترک نمی‌شود و نوعی ترشی خاص افغانی به نام چتنی تهیه می‌​کنند. زولبیا که مردم افغانستان آن را جلبی می‌نامند، طرفداران زیادی در این ماه دارد.

جمهوری آذربایجان

مسلمانان جمهوری آذربایجان، ماه رمضان را ماه عروج می‌نامند و یک هفته قبل از حلول ماه مبارک به تدارک جشن می‌پردازند. مسلمانان این کشور با حلول این ماه، مسابقه اسب‌سواری و جشن‌های ملی خود را برگزار می‌کنند. در این ماه بیشتر رستوران‌ها به حالت تعطیل درمی‌آیند و افرادی که به عنوان خواننده در این رستوران‌ها برنامه موسیقی اجرا می‌نمایند به احترام ماه مبارک رمضان برنامه‌های خود را تعطیل می​کنند. همچنین در این ماه در اغلب مساجد سفره احسان برپا می‌شود و به‌طور کلی مساجد در این ماه از ازدحام بیشتری نسبت به ماه‌های دیگر برخوردار است، بویژه مساجد بزرگ که مسلمانان جمهوری آذربایجان نماز را در این مساجد باشکوه به جماعت به‌جا می‌آورند.

ترکیه

مسلمانان در ترکیه قبل از شروع ماه رمضان به تزئین خیابان‌ها و مساجد می‌پردازند و با چراغانی مساجد و گذرها، آمدن ماه رمضان را به یکدیگر تبریک می‌گویند.

بازار عطارین ـ که یکی از مهم‌ترین و بزرگ‌ترین بازارهای قدیمی تجاری در کلانشهر استانبول است ـ در ایام ماه رمضان ازدحام شدیدی برای خرید و فروش در آن به چشم می‌خورد و مسلمانان به خرید مایحتاج این ماه بویژه انواع شیرینی‌ها و غذاهای مخصوص اقدام می‌کنند. طی ایام ماه مبارک رمضان در برخی شهرهای ترکیه چادرها و خیمه‌هایی در میادین و اماکن عمومی به منظور افطاری دادن برپاست تا کسانی را که هنگام افطار در منزل نیستند یا در حال رانندگی‌ هستند، افطاری دهند. هنگام سحر علاوه بر بانگ مناجات مساجد براساس عادتی دیرینه و قدیمی، سحرخوان‌ها به خیابان‌ها و کوچه‌ها می‌آیند و برای بیدار کردن مسلمانان جهت خوردن سحری و اقامه نماز آواز سر می‌دهد.

برنامه دیگر در ماه مبارک رمضان به نمایش گذاشتن خرقه شریف (منسوب به نبی مکرم اسلام(ص)) است که در موزه استانبول قرار دارد. نمایش خرقه شریف بسیار مورد توجه مردم ترکیه است و از اقصی نقاط این کشور برای دیدن آن به استانبول مسافرت می‌کنند.

برخی خانواده‌ها ساعات پس از افطار را به پای تلویزیون نشسته و سریال‌های ویژه ماه مبارک رمضان را از شبکه‌های مختلف سیما دنبال می‌کنند، خانواده‌هایی را نیز می‌بینیم که پس از صرف افطار به پارک‌ها و بوستان‌های شهر رفته و تا پاسی از شب بیرون از خانه می‌مانند و برخی افراد به این دلیل که در طول روز، روزه‌دار بوده و امکان حضور در استخر‌ها، سالن‌های ورزشی یا سینما را نداشته‌اند ترجیح می‌دهند ساعات پس از افطار خود را در چنین اماکنی سپری کرده و خستگی یک روز روزه‌داری خود را از تن بیرون بیاورند.

هرچند فضای ماه مهمانی خدا به خودی خود پُر از معنویت و آرامش است، اما بسیاری از روزه‌داران پس از پشت سر گذاشتن یک روز روزه‌داری تلاش می‌کنند ساعات افطار و پس از افطار را همراه با خانواده‌های خود در یک فضای قرآنی قرار گیرند، چرا که ماه رمضان بهار قرآن است و از این فرصت یک‌ ماهه باید بهره ‌معنوی لازم را برد. در این میان بسیاری از قرآن‌دوستان به دلیل همزمانی نمایشگاه‌ بین‌المللی قرآن با ماه مهمانی خدا، در محل برپایی این نمایشگاه حاضر شده و از فضای این نمایشگاه نهایت استفاده را می‌برند.

نمایشگاه بین‌المللی قرآن کریم که ‌اکنون در مصلای امام خمینی‌(ره) در حال برگزاری است، محل مناسبی برای حضور اقشار مختلف جامعه است؛ نمایشگاهی که به عنوان یک تفرجگاه معنوی به ماه مبارک رمضان اختصاص دارد و هرساله همزمان با فرارسیدن این ماه نورانی با اجرای برنامه‌های متعدد برای بزرگسالان، جوانان، نوجوانان، کودکان و... برگزار می‌شود و محل مناسبی است تا خانواده‌ها همراه فرزندان خود از محیط خانه بیرون آمده و در فضای معنوی و پر از شور و نشاط این نمایشگاه قرار گیرند تا نه تنها خودشان، بلکه کودکان و نوجوانان آنان نیز علاوه بر انجام فریضه‌های این ماه مبارک در حین روزه‌داری با برخی فعالیت‌های قرآنی آشنا شوند و انس و الفت بیشتری با قرآن پیدا کنند.شعار نمایشگاه بیست و یکم قرآن «سبک زندگی اسلامی» در نظر گرفته شده که این شعار در طراحی تمامی بخش‌ها مورد توجه بوده است؛ بخش دانشگاهی این نمایشگاه نمادی از سبک زندگی اسلامی است و زمانی که خانواده‌ها و بویژه جوانان که سال‌های سال است، مشتری دائمی بخش دانشگاهی هستند وارد این بخش می‌شوند، آن را نماینده و نمایانگر یک دانشگاه اسلامی و شهر اسلامی می‌بینند و با اخلاق و سبک زندگی دانشجویی اسلامی در قالب برنامه‌های متنوع آشنا می‌شوند.

یکی از بخش‌های نمایشگاه قرآن که خانواده‌ها همواره با ورود به نمایشگاه آن را جستجو می‌کنند بخش خانواده بوده که رویکرد این بخش سبک زندگی اسلامی است و خانواده‌ها پس از این‌که وارد بخش خانواده نمایشگاه بیست و یکم قرآن می‌شوند بخشی متفاوت از سال‌های گذشته مشاهده کرده و تصویر روشنی از ارتباط بین پدر و مادر، رزق و روزی خانواده‌، شرایط اقتصادی خانواده و... را از منظر قرآن کریم می‌بینند.

از جمله بخش‌های پرطرفدار نمایشگاه قرآن در سال‌های گذشته، میزهای مشاوره بود که این میزها هرساله در بخش پژوهش نمایشگاه و با محوریت مشاوره پیرامون موضوعاتی از جمله خانواده، ازدواج، جوانان، نوجوانان برپا می‌شد و این میزهای مشاوره که با حضور مشاوران حوزوی بود به همه اعضای خانواده از جمله پدران و مادران، زوج‌های جوان، جوانان و نوجوانان مشاوره می‌داد و به دلیل استقبال بالایی که در سال‌های گذشته از این بخش صورت می‌گرفت و با توجه به شعار امسال نمایشگاه قرآن که سبک زندگی اسلامی است بخش مشاوره در نمایشگاه بیست و یکم قرآن از بخش پژوهش جدا شده و به صورت مجزا با عنوان بخش گفت‌وگوهای قرآنی فعالیت می‌کند و در این بخش که امسال از جمله بخش‌های پرمخاطب است و تمامی اعضای یک خانواده در آن حضور پیدا می‌کنند، دست‌کم 60 نفر از مشاوران ممتاز در حوزه روان‌شناسی، خانواده، علم وادیان، مهارت‌های زندگی، آسیب‌های اجتماعی و... حضور داشته و به ارائه مشاوره می‌پردازند.

در این میان، کودکان و نوجوانانی که همراه خانواده‌های خود در نمایشگاه قرآن حاضر شده و آمار بالایی از بازدیدکنندگان را به خود اختصاص می‌دهند، امسال نیز همانند سال‌های گذشته بخشی را مختص به خود دارند تا پس از این‌که همراه پدران و مادران خود به بخش‌های مختلف نمایشگاه قرآن سر زدند در این بخش که امسال تفاوت‌ چشمگیری از نظر سردرِ اصلی، چیدمان داخلی و فعالیت‌ها دارد، حضور پیدا کرده و قرآن را با زبان و بیان مخصوص خودشان دریابند و با انجام بازی‌های قرآنی و فعالیت‌های فرهنگی و هنری با محوریت قرآن کریم انس بیشتری با کلام الهی بگیرند. کودکان و نوجوانانی که از نمایشگاه قرآن بازدید می‌کنند، آنهایی هستند که تا یک ماه پیش سر کلاس‌های درس بوده و ‌اکنون که فصل اوقات فراغت خود را پشت سر می‌گذارند با حضور در بخش آموزش نمایشگاه قرآن که به همت وزارت آموزش و پرورش برپا شده دوباره در حال و هوای مدرسه‌ قرار می‌گیرند و بخش آموزش نمایشگاه فضای مدرسه و کلاس درس را برای آنها تداعی می‌کند، هرچند در این بخش امسال برای نخستین‌بار تنها فعالیت‌های آموزش و پرورش انجام نمی‌شود و به طور کلی رویکرد بخش آموزش نمایشگاه بیست و یکم قرآن با محوریت آموزش عمومی قرآن در کشور است.

امسال همانند سال‌های گذشته بازار فروش چادرهای مشکی و مانتوهایی که به منظور ارائه الگوی پوشش اسلامی بوده در نمایشگاه قرآن داغ است و بانوانی که همراه خانواده‌های خود در محل برگزاری نمایشگاه بین‌المللی قرآن حاضر می‌شوند، سعی می‌کنند پس از بازدید از بخش‌های مختلف نمایشگاه هر طور که شده سری هم به این بازار بزنند و با خرید از این بخش که مجموعه‌ای از تولیدات موجود در بازار است از تخفیف ویژه نمایشگاه بهره‌مند شوند و پوشش مناسبی هم تهیه کنند.

از این بخش‌ها که بگذریم نوبت به نشست‌ها و کارگاه‌های آموزشی این نمایشگاه می‌رسد که هرساله در محل برگزاری نمایشگاه قرآن برپا می‌شد و البته کاهش چشمگیر نشست‌ها و کارگاه‌های تخصصی از ویژگی‌های مهم این دوره از نمایشگاه به شمار می‌آید و این در حالی است که سخنرانی شخصیت‌های علمی کشور به صورت عمومی در فضای باز مصلای امام خمینی(ره) همچنان پابرجاست و این سخنرانی‌ها که خانواده‌ها همواره به دنبال آنها بوده و خود را از هر جایی برای حضور در چنین نشست‌هایی می‌رسانند حال و هوای دیگری به فضای برپایی بزرگ‌ترین محفل قرآنی جهان می‌دهد؛ خانواده‌ها ساعات پایانی حضور خود در نمایشگاه قرآن را به پای این سخنرانی‌ها می‌نشینند تا علاوه بر بهره‌گیری از فضای قرآنی و معنوی نمایشگاه، اندوخته‌ای از جنس تفکر و تامل نیز با خود به خانه برند و هرآنچه را از زبان شخصیت‌های علمی و دینی کشور درباره مسائل اجتماعی، خانوادگی و فردی مرتبط با آموزه‌های قرآنی می‌شوند، سرمشق زندگی خود قرار دهند. حال که در روزهای آغازین نمایشگاه قرآن و تلاقی آن با ماه مبارک رمضان هستیم، فرصت را غنیمت شمرده و فضای نمایشگاه را به عنوان فضایی مناسب برای پشت سر گذاشتن ساعات معنوی ماه مهمانی خداوند دریابیم که چنین فرصتی فقط یک بار در سال نصیب ما خواهد شد.

شیرازی‌ها، آخرین جمعه ماه شعبان را کلوخ‌اندازون می‌گویند. در این روز رسم است که مردم به گردشگاه‌های اطراف شهر می‌روند و آن روز را با خوشی به شام می‌رسانند. چون باور دارند که ماه مبارک رمضان، ماه عبادت است و در این ماه تنها باید عبادت کرد. از چند روز مانده به ماه رمضان، بعضی خانواده‌ها نذر دارند و افطاری می‌دهند و بیشتر مهمانی‌ها به شکل افطاری برگزار می‌شود. همچنین رسم است که پس از افطار، مردم به دید و بازدید می‌روند و گاهی تا وقت سحر دور هم می‌نشینند، صحبت می‌کنند و شب‌چره‌ای شامل رنگینک، زولبیا و بامیه می‌خورند.

در همین شیراز، خانواده‌هایی که دختری را شوهر داده باشند در اولین ماه رمضان پس از عروسی، خود را موظف می‌دانند تا افطاری کاملی به نام «روز والون» تهیه کنند و همراه با گلی برای عروس بفرستند.

در استان مازندران مرسوم است افرادی که حاجتی داشته باشند برای برآورده شدن آن نذر ختم انعام می‌کنند و برای این کار از کسانی که در قرائت قرآن تبحر دارند، دعوت می‌کنند و هنگام خواندن قرآن مقداری نمک، چند قرص نان و چند ظرف آب در سینی بزرگی می‌گذارند و در مجلس قرار می‌دهند و پس از خواندن سوره انعام، افراد روزه خود را با غذاهایی که در سینی قرار دارد، باز می‌کنند و نان‌های باقیمانده را به عنوان تبرک در سفره نان قرار می‌دهند تا برکت پیدا کند و در ادامه صاحب مجلس سفره افطار را پهن می‌کند. قدیم در مازندران رسم بود افرادی که فرزند پسر می‌خواستند، نذر می‌کردند که در طول ماه مبارک رمضان مردم را برای خوردن سحری بیدار کنند به این صورت که یک ظرف حلبی خالی را به گردن خود می‌آویختند و با چوب به آن ضربه می‌زدند تا مردم برای سحری بیدار شوند که البته این رسم‌ها ‌اکنون از بین رفته است. نذر حلوا از دیگر نذورات مردم این منطقه است که در شب پانزدهم ماه مبارک رمضان همزمان با میلاد امام حسن مجتبی(ع) زنان به عنوان نذری قند، چای، خرما و حلوا به مسجد می‌برند که این کار تا پایان ماه مبارک رمضان ادامه دارد.

در مازندران مرسوم است کسانی که برای نخستین بار به سن تکلیف می‌رسند و روزه می‌گیرند تا زمانی که از جانب بزرگ‌ترها به عنوان روزه‌سری هدیه‌ای نگیرند، افطار نمی‌کنند. معمولا این هدایا شامل چادر نماز و طلاجات برای دختران، پول و انواع نقره‌جات قدیمی برای پسران است.

در خراسان بویژه در شهر بیرجند نیز مرسوم است کودکان و نوجوانان در ایام ماه رمضان در گروه‌های مختلف و تحت سرپرستی یک نفر به در منازل می‌روند و با خواندن شعرهایی، از صاحب خانه تقاضای شیرینی و خوردنی می‌کنند، شعرهایی که در این مراسم خوانده می‌شود به نام رمضانی مشهور است و معمولا توسط سرگروه خوانده می‌شود.

مردم گیلان نیز چند روز قبل از آغاز ماه مبارک رمضان با روزه داری به پیشواز این ماه مبارک می روند که در اصطلاح محلی به آن آیین«پیشاشو» گفته می‌شود. بسیاری از خانواده‌های گیلانی در این ماه برای افطار یک نوع شیرینی محلی تهیه می‌کنندکه به آن رشته خوشکار می‌گویند.

ترکمن‌ها نیز در ایام ماه مبارک رمضان آداب و رسوم مخصوص خود را برگزار می‌کنند. آداب و رسومی چون نماز تراویح، روز خانه تکانی، روز شیرینی‌پزان و مراسم ویژه نماز عید سعید فطر که خود آیین مفصلی دارد. یکی از جالب‌ترین رسوم ترکمن‌ها، تهیه جهیزیه دختران در شب‌های ماه مبارک است. در این شب‌ها دختران جوان و دم‌بخت ترکمنی تا سحر بیدار می‌مانند و به دوخت و دوز جهیزیه مشغول می‌شوند. هر دختر باید 40 عدد پیراهن بلند ترکمنی و 40 عدد «نقش بالاق» یا شلوار هفت تکه ترکمنی به عنوان جهیزیه به خانه شوهر ببرد و همه اینها را باید با دست‌های خود دوخته باشد. همچنین در شب‌های قدر برای دخترانی که تازه نامزد شده‌اند یا نوعروسانی که پیش از ماه مبارک رمضان به خانه بخت رفته‌اند، شیرینی مخصوصی فرستاده می‌شود.

در منطقه آذربایجان نیز به ماه روزه‌داری «اوروشلوخ» گفته می‌شود کلمه «اروج» یا «اروش» به زبان ترکی عبارتی است که به مفهوم روزه و روزه‌داری استفاده می‌شود. رسم کیسه‌دوزی بیست و هفتم ماه رمضان از مراسم‌ قدیمی این دیار است که هنوز در برخی مناطق استان آذربایجان زنده است. معروف است که روز بیست و هفتم ماه رمضان شب قصاص ابن‌ملجم است، در این روز زنان برخی مناطق کیسه‌ای می‌دوزند که به کیسه لعن ابن‌ملجم یا کیسه مراد‌ معروف است، در شب بیست و هفتم ماه رمضان با هر سوزنی که به این کیسه می‌زنند، یک بار به ابن‌ملجم لعنت می‌فرستند. سفره‌های افطاری در آذربایجان به تنوع غذایی معروفند. در این میان فرنی، شیر برنج، انواع دلمه، ‌کتلت، کوکو، سالاد، ختایی، اهری، ‌حلوا، پنیر، سبزی، خرماهای تزئین شده با گردو و پودر گردو، انواع مربا و حلیم‌ها پای ثابت سفره‌هاست. زنان آذربایجانی لذیذترین و خوشمزه‌ترین کلوچه‌ها، نان‌ها، کیک‌ها و شیرینی‌ها را برای مهمانان روزه‌دار خود تدارک می‌بینند.

جامعه مسلمان شیعه و سنی استان سیستان و بلوچستان نیز همانند مردمان دیگر مناطق کشور آداب و رسوم ویژه‌ای در ماه مبارک رمضان دارند. مردم این استان پهناور کشور، چند روز مانده به آغاز ماه رمضان با برپایی آیین‌های خاصی به پیشواز ماه مبارک می‌روند. تعمیر و غبارروبی مساجد، اهدای فرش به مکان‌های مذهبی، کمک به نیازمندان و دادن خیرات از جمله برنامه‌های پیش از آغاز ماه مبارک رمضان در سیستان و بلوچستان است.

در روستاهای این منطقه همچنان بر اساس سنت دیرینه هنگام سحر، صدای سحرخوانی ریش‌سفیدان به گوش می‌رسد که با خواندن دعاهای ویژه اقدام به بیدار‌کردن مردم می‌کنند. این افراد اشعار مذهبی و سروده‌های شاعران کشور از جمله خواجه عبدالله انصاری و باباطاهر عریان را با صدای بلند روی پشت بام خانه می‌خوانند.

آیین رمضان‌خوانی نیز از هشتم تا چهاردهم ماه رمضان در سیستان مرسوم است. در این آیین که شب هنگام اجرا می‌شود، جمع زیادی از نوجوانان و جوانان هر محله در مقابل منازل سایر مردم اجتماع کرده و اشعار محلی را با صدای رسا قرائت می‌کنند. شرکت‌کنندگان در این آیین پس از اجرای برنامه رمضان‌خوانی منتظر دریافت پاداش از سوی صاحبخانه می‌مانند.

در کردستان نیز فرارسیدن ماه رمضان با ندای مرحبا مرحبا با آهنگ و وزن خاصی در محله‌ها به گوش می‌رسد و مردم خبردار می‌شوند که فردا اولین روز ماه مبارک رمضان است. پیش از اذان مغرب، مساجد و تکایای استان کردستان پر از صدای دعاهای مذهبی و اشعاری می‌شود که نمازگزاران در مدح رسول گرامی اسلام می‌خوانند و به همین دلیل است که برگزاری مولودی‌خوانی در ایام ماه مبارک رمضان در مساجد، تکایا و حتی منازل شخصی از اهمیت ویژه‌ای برخوردار است.

این اشعار مذهبی تا پانزدهم ماه رمضان به اوج خود می‌رسند، اما با گذشتن از نیمه ماه رمضان، آوازها کم‌کم تغییر لحن پیدا می‌کنند و لحن اندوه و حزن می‌گیرند و مردم خود را آماده سوگواری برای شهادت امیرمومنان و گرامی داشتن شب‌های قدر می‌کنند.

در استان بوشهر نیز رسم «گری گشو» از مهم‌ترین مراسم این منطقه است و رسم است اغلب خانواده‌هایی که کودکان کمتر از یک سال دارند به شکرانه سلامت کودکشان در این مراسم شرکت می‌کنند و از چند روز قبل از نیمه ماه رمضان به تهیه ملزومات این رسم می‌پردازند، در این روز بچه‌های محله با در دست داشتن کیسه‌ای به مراسم گری گشو می‌روند. این مراسم بعد از افطار آغاز می‌شود و تا پاسی از شب ادامه دارد. هر گروه یک نفر را به عنوان سالار انتخاب می‌کند که کارش رهبری گروه است و به هر خانه‌ای که می‌رسد به در می‌کوبد و با صدای بلند می‌گوید «گری گشو» و بچه‌ها هم جواب می‌دهند «سرته بشو پی ارد شو» و این جمله را آنقدر تکرار می‌کنند تا صاحبخانه در را بگشاید و مشتی آجیل را در کیسه هر کدام از آن بچه‌ها بریزد و بچه‌ها هم به عنوان تشکر و دعای خیر می‌گویند «خونه‌ای گچی پرهمه چی» و سپس از خانه دور می‌شوند.

پس در این میان به هنری از جنس دیگر نیاز است که بیاید و در این میان نقش بازی کند و بهترین گزینه باز همان نمایش‌های عروسکی هستند. از طرفی حتما در چند سال اخیر هم به برنامه‌های تلویزیون نگاهی داشته‌اید و دیده‌اید ‌همین برنامه‌های عروسکی رتبه اول یا دوم جذب مخاطب را دارند و این نشان از این است که در صحنه نبرد تبلیغاتی که با وجود ماهواره‌ها و شبکه‌های ارتباطی هر روز پیچیده‌تر می‌شود تلویزیون نیز به این نتیجه رسیده است که ابزار نمایش عروسکی کاربرد ویژه‌ای دارد، اما پیشنهاد می‌کنم به سالن‌های تئاتر نروید چراکه از این ابزار خبری نیست و در میان اعداد و برنامه‌های نمایش به چیزی از جنس نمایش عروسکی برخورد نخواهید کرد. در این‌ که عرصه نمایش و صحنه تئاتر حضور متفاوتی از جنس بازی و طرح را می‌طلبد شکی نیست، اما این‌که مسئولان در پشت درهای آمیخته با بروکراسی عروسکی‌ها را به داخل راه نمی‌دهند حرف دیگری است. پای درددل کارگردان‌های عروسکی که می‌نشینی دلشان پر است از این ‌که مسئولان بصراحت می‌گویند نمایش‌های دیگر بر عروسکی‌ها اولویت دارند!

ابزاری که بدون کلام می‌تواند زبانی بین‌المللی داشته باشد، برای انتقال فرهنگ و پیام در میان سالن‌های سرد نمایش جایی ندارد و مشخص نیست مسئولانی که از پس رونق بخشی به فضای فعلی تئاتر هم برنیامده‌اند چه آینده‌ای را برای این هنر و هنرمندان آن در ذهن خود تصویر کرده‌اند. باز هم دراین میان چند مورد خاص عروسکی باقیمانده از جشنواره‌ها که روی صحنه می‌روند نمی‌توانند عدد و معیاری باشد برای شناخت این نوع کارها و ایجاد این تفکر که نمایش عروسکی فقط کلاه قرمزی نیست و نمایش عروسکی مخصوص بچه‌ها نیست. با این شرایط مشخص نیست چه کسی می‌خواهد هنر عروسک‌گردانی را که نقطه تعالی بازیگری است در جامعه احیا کند، چه کسی باید برداشت عمومی به این نوع کارها را تغییر دهد که همه آن را در حد نمایش رو حوضی و چیزی شبیه شخصیت عروسکی «مبارک» یا عروسک‌های طنز برنامه‌های تلویزیونی می‌دانند!

پرسش مسابقه کتبی، تشریحی طرح در ارتباط با پیام‌های این جزء بوده و صندوق پستی1447ـ 16765 شبکه قرآن و معارف سیما آماده دریافت برداشت‌های مخاطبان گرامی خواهد بود.

شماره: 19، سوره مبارکه: حاقه آیات مبارکه52 ـ 44

در آیات قبل خداوند از پیامبرش بهترین دفاع را کرد ولی در‌عین حال در این آیات تهدید هم می‏کند که اگر سخنی بناحق به خدا نسبت دهد، شاهرگ او با قدرت قطع شود. خداوند با هیچ‌کس رودربایستی ندارد، جایی که خداوند با پیامبرش این گونه سخن می‏گوید، دیگران باید حساب کار خود را بکنند. البته پیامبر، هرگز چیزی را به خداوند نسبت نداده است، زیرا کلمه‏ «لَوْ» در موردی به کار می‏رود که کار نشدنی باشد. «تَقَوَّلَ» یعنی نسبت دادن سخن به کسی که آن را نگفته است. «وتین» رگی است که خون را به قلب می‏رساند و اگر بریده شود انسان می‏میرد. گرفتن با «یمین» کنایه از قدرت است، چون قدرت دست راست بیشتر است.

خداوند، حافظ وحی است و احدی قدرت کم یا زیاد کردن آن را ندارد. حتی شخص پیامبر، همچون دیگران باید حریم وحی را حفظ کند. این نشانه آن است که همه انسان‏ها حتی پیامبر، در برابر قوانین الهی یکسانند. باید توجه داشت که قرآن، نه تنها گفتار شاعر و کاهن نیست، بلکه گفتار پیامبر نیز نیست.

در قانون و کلام خداوند، تساهل و تسامح ممنوع است. قاطعانه برخورد کردن، دیگران را از طمع در تصرف بازمی‏دارد. قرآن، از مصونیت کامل برخوردار است. دفاع از حق، مهم‏تر از شخص است. برای مصونیت وحی، حتی جان بهترین افراد را می‏گیریم. برای حفظ حدود و حریم قرآن، قاطعانه باید سخن گفت. یادمان باشد گناهان بزرگ مثل تحریف قرآن، کیفر بزرگ دارد. هر چیز که ارزش بیشتری دارد باید حراست از آن شدیدتر باشد. قهر خداوند نسبت به کسانی که حریم وحی را بشکنند، نابودی است و صد البته هیچ کس، قدرت هیچ گونه مقاومتی در برابر قهر الهی ندارد.

قرآن دارای ویژگی‏هایی است، از جمله: «تَنْزِیلٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمِینَ»، «لَتَذْکِرَهٌ لِلْمُتَّقِینَ»، «لَحَقُّ الْیَقِینِ»

تاثیر قرآن روی متقین جدی و قطعی است. شرط پند‌پذیری، روحیه تقواست. انسان باتقوا کسی است که در همه لحظات زندگی معیار و میزان رفتار و اعمالش دستورات الهی است. در زمان غیبت امام عصر(عج) شرط رسیدن به تقوا عمل به رساله مرجع تقلید اعلم است که لازمه عمل به رساله، آشنایی با واجبات و محرمات الهی است. در برابر متّقین، مکذّبین هستند. مبلغ نباید توقع داشته باشد که همه مردم تسلیم او باشند. مکذّبین بدانند که زیر نظر خدا هستند. باید در برابر موضعگیری‏های مکذّبین، در پناه یاد خدا به راه خود ادامه داد.

به گزارش جام‌جم، در نخستین همایش شعر ولایت از حمید سبزواری، مشفق‌کاشانی و عباسعلی براتی‌پور به‌عنوان پیشکسوتان شعر ولایی کشور تجلیل به عمل آمد.

یوسفعلی میرشکاک، دبیر همایش شعر ولایی در این مراسم گفت: ولایت، محور و مدار اندیشه و پایداری در برابر بیدادی است که جهان استکبار بر تمام محرومان و ستمدیدگان جهان روا می‌دارد.

این شاعر افزود: سابقه شعر ولایی به صدر اسلام برمی‌گردد و این نوع شعری، از اولین شعری که حسان‌بن‌ثابت درباره واقعه غدیر سرود تا به امروز، بین ادیبان و شاعران عربی‌سرا و پارسی‌سرا، استمرار داشته است.

وی گفت: امیدوارم این کنگره که اولین کنگره مردمی است و هیچ‌کدام از ارگان‌ها در آن دخالت نداشته‌اند و صرفا با تکاپوی مردم و شاعران مردمی جوان برپا شده است، استمرار یابد.

در ادامه این برنامه، حسین اسرافیلی، راضیه رجایی، علیرضا قزوه، مهدی جهاندار، امید مهدی‌نژاد، مصطفی محدثی‌خراسانی، مهدی مظاهری، فاضل نظری، سیده‌فاطمه موسوی و مشفق‌کاشانی شعرخوانی کردند.

در این همایش با اهدای لوح‌های سپاس از حمید سبزواری، مشفق‌کاشانی و عباسعلی براتی‌پور، سه شاعر پیشکسوت عرصه شعر ولایی قدردانی شد.

برپایی نمایشگاهی از عکس‌های منتشر نشده رهبر معظم انقلاب همراه با پخش موسیقی و نماآهنگ و کلیپ‌های منتشر نشده و رونمایی از کتاب «حدیث سرو» از دیگر برنامه‌های این همایش بود.

عکس‌های منتشر نشده از مقام معظم رهبری که در این همایش به معرض تماشا گذاشته شد، شامل 30 عکس از ایشان است.

نمایش مستند «مقام معظم رهبری و آرمیتا» نیز به‌کارگردانی احمد عبدالرحیمی در این همایش برای حاضران پخش شد.

این همایش که به همت کانون ادبی زمستان برگزار شد، همایشی مردمی درباره اشعاری بود که صرفا به موضوع ولایت پرداخته بودند. مفهوم ولایت در آثار این همایش شامل ولایت معصومان(ع) بخصوص ولایت امیرالمؤمنین در صدر اسلام است و در کنار آن، این حوزه معنایی با موضوع ولایت فقیه در دوران غیبت و بخصوص شخصیت مقام معظم رهبری نیز پیوند برقرار می‌کند.

پیش از این در نشست خبری همایش، سجاد عزیزی‌آرام، دبیر همایش اعلام کرده بود: برای تهیه آثار این همایش فراخوانی نداده‌ایم؛ چرا که سعی نکردیم دوستان شاعر را در شرایطی بگذاریم که در حوزه شعر ولایت شعر بسرایند و برای ما بفرستند، اما شعرهایی که تاکنون سروده شده است، جمع‌آوری و از بین آنها آثار مرتبط با بحث ولایت و ولایتمداری انتخاب شد. ما سعی کردیم شعرهایی را جمع‌آوری کنیم که صرفا درباره شخص ولی‌فقیه نباشد.

در همین خصوص، 400 اثر برای همایش شعر ولایی گردآوری شد که از میان آنها حدود 50 شعر انتخاب و در کتاب «حدیث سرو» تدوین شد.

سجاد عزیزی‌آرام، دبیر این همایش، یوسفعلی میرشکاک، دبیر علمی و مهدی مظاهری، رئیس شورای سیاستگذاری کانون ادبی زمستان و تهیه‌کننده این همایش هستند.

به گزارش جام‌جم، پیرو ادامه اختلافات، جواد شمقدری روز گذشته در نامه‌ای به محمود احمدی‌نژاد عنوان کرد در راستای دستور اخیر وی نامه‌ای هشت بندی خطاب به هیات مدیره خانه سینما صادر شده اما متاسفانه از سوی طیف خانه سینما این اهتمام و همکاری برای بازگشایی سریع طی همین چند روز مشاهده نمی‌شود.

شمقدری در بخش دیگری از نامه خود به رئیس‌جمهور با اشاره به زمان برگزاری مجمع عمومی خانه سینما نوشته است: دعوت به برگزاری مجمع عمومی ششم مرداد براساس اساسنامه غیر مصوب سال 87 است و حتی در صورت تصویب اساسنامه تصویبی شورای عالی سینما عملا مراحل بعدی بازگشایی در فرآیندهایی قرار می‌گیرد که تا دو ماه دیگر نیز ساختار قانونی خانه سینما محقق نخواهد شد.

جلسه روز پنجشنبه سیزدهم تیر رئیس‌جمهور با مدیران سازمان سینمایی، هیات‌مدیره خانه سینما و نمایندگان صنوف قانونی نوید حل اختلافات و رفع مشکلات انباشته شده چند وقت اخیر را می‌داد و دستور قاطع احمدی‌نژاد هم مؤید این نکته بود که مسیر بازگشایی مهم‌ترین نهاد صنفی سینمایی کشور هموارتر خواهد شد، اما نامه هشت بندی رئیس سازمان سینمایی خطاب به هیات‌مدیره خانه سینما کشمکش‌ها را وارد مرحله تازه‌ای کرد.

فرهاد توحیدی، رئیس هیات‌مدیره خانه سینما در واکنش به نامه شمقدری اعلام کرد که مفاد و بندهای این متن با تفاهم‌نامه امضا شده در دفتر ریاست جمهوری تناقض دارد. وی اعتقاد دارد در روند بازگشایی خانه سینما از حسن نیت محمود احمدی‌نژاد سوء‌استفاده شده است.

شمقدری در نامه خود خواستار برگزاری مجمع عمومی فوق‌العاده براساس اساسنامه تصویب شده در شورای عالی سینما شد، ولی همین امر اختلافات بعدی را به وجود آورد و نمایندگان خانه سینما اعلام کردند که در مجمع عمومی ششم مرداد اساسنامه هیات هفت نفره را برای تصویب ارائه خواهند کرد.

پیشتر نمایندگان خانه سینما در صحبت‌های خود بربی‌میلی شمقدری در بازگشایی خانه سینما تاکید کرده بودند. آن‌طور که شواهد و قرائن نشان می‌دهد بازگشایی خانه سینما در دولت دهم امری بعید خواهد بود و به نظر می‌رسد که باید چشم‌انتظار دولت بعدی و رویکرد آنها به‌این مساله ماند.