تبیان، دستیار زندگی

هر كه تا سه شب ، یك در میان یعنى از شش شب سه شب خوانده شود در ثلث آخر شب با حضور قلب دست بردارد و هر شبى هزار و چهارصد و بیست و چهار مرتبه بگوید (یا باسط) حاجتش روا مى شود، خصوصا به جهت معیشت و گویند بسیار مجرب است .

جهت هر مشكلى كه دارید :

گویند از حضرت امیرالمومنین علیه السلام منقول است هرگاه مشكلى مرا پیش آمد این كلمات بر سه پاره كاغذ مى نوشتم و در آب روان مى انداختم . آن مشكل حل مى شد و كلمات این است .
(هو الحافظ و الكافى وحده )

التماس دعا. یا علی

تاكنون كلیاتى را درباره علم اخلاق و نتائج و آثار و انگیزه ‏ها و شاخ و برگهاى دیگر آن شناخته‏ ایم ، اكنون موقع آن است كه با در دست داشتن این اطلاعات و آگاهی هاى كلى ، راه تهذیب نفس را شروع كنیم و یا به تعبیر دیگر ، از مسائل ذهنى به مسائل عینى بپردازیم ، و از كلیات وارد جزئیات شویم.

ولى در اینجا نیز لازم است توقف كنیم و آمادگی هاى لازم را براى این سفر روحانى فراهم سازیم ، تا در مسیر راه، گرفتار سرگردانى و حیرانى و بى ‏برنامگى و بى ‏نقشه بودن نشویم ، و نیز لازم است ‏به امور زیر توجه شود :

1- سه دیدگاه در چگونگى برخورد با مسائل اخلاقى

2- آیا در هر مرحله استاد و راهنمایى لازم است ؟

3- نقش واعظ درون و واعظ برون

4- امورى كه مى ‏تواند به انسان براى رسیدن به این هدف بسیار بزرگ كمك كند، مانند : یاد خدا ، عبادات و دعاها و زیارات اندرزهاى مداوم و تلقین.

5- پاك بودن محیط

و لقد بعثنا فی كل امه رسولاً ان اعبدوا الله واجتنبوا الطاغوت
ما در هر امتی رسولی فرستادیم كه خدای یكتا را بپرستید و از طاغوت اجتناب كنید. (سوره نحل ، آیه 36)

و ما ارسلنا من قبلك رسولاً الا نوحی الیه انه لا اله الا انا فاعبدون
ما پیش از تو هیچ پیامبری نفرستادیم مگر اینكه به او وحی كردیم كه معبودی جز من نیست فقط مرا عبادت كنید. (سوره انبیاء ، آیه 25)

و ان الله ربی و ربكم فاعبدوه هذا صراط مستقیم
خداوند پروردگارمن و شماست او راپرستش كنید این است راه راست.

توجه به این نكته لازم است كه احترام و تواضع و خشوع مراتب و درجاتی دارد و آخرین درجه و بالاترین مرحله آن همانا پرستش و عبودیت است و این مرحله مخصوص خداوند است كه مصداق روشن آن همان سجده می باشد و به همین دلیل سجده برای غیر خداوند جایز نیست. بدیهی است كه اگر به این مرحله از عبودیت برسد و در مقابل خداوند به خاك افتاده سجده نماید بزرگترین گام را در مسیر اطاعت خدا و تكامل خویش برداشته است. چنین عبادت خالصانه ای آمیخته با محبت محبوب است و جاذبه این محبت عامل مهم حركت به سوی خداوند است و حركت به سوی آن كمال مطلق عامل جدایی از گناه و سایر آلودگی هاست.
عبادت كننده حقیقی تلاش می كند خود را به معبود و محبوبش شبیه سازد از این طریق پرتوی از صفات جمال و جلال را در خود منعكس می كند. این امور در تربیت و تكامل انسان نقش مهمی دارد.

1ـ توحید ذات :

یعنی بی نظیر از هر جهت و مطلق از جمیع جهات.
لیس كمثله شیء و هو السمیع البصیر (سوره شوری ، آیه 11)
همانند او چیزی نیست و او شنوا و بینا است.

و لم یكن له كفواً احد
هرگز برای خداوند شبیه و مانندی نیست. (سوره توحید)

2ـ توحید صفات :

یعنی همه صفات او به یك چیز برمی گردد و عین ذات خداوند است. یعنی او كه عالم و قادر و حی و ... است.

شخصی نزد رسول خدا ( صلی الله علیه و آله ) آمد و پرسید اساس علم چیست ؟
حضرت فرمودند : معرفة الله حق معرفته ؛ شناخت خدا آن چنان كه شایسته اوست.
پرسید : حق معرفت خدا چیست ؟
حضرت فرمودند : اینكه بدانی او نه مثلی دارد و نه شبیهی و او را معبود واحد خالق و قادر و اول و آخر و ظاهر و باطن بشناسی كه مثل و مانندی ندارد این است حق معرفت خداوند. ( بحار الانوار، ج 3 . ص 14)

3ـ توحید افعال :

منظور از توحید افعال این است كه همه كارها در دو جهان فعل خداوند است و هر موجودی هر خاصیتی كه دارد از ذات پاك خداوند است ، زیبایی گل ، درخشندگی آفتاب و درمان دردها ، همه و همه از اوست یعنی هیچ موجودی در عالم از خود استقلال ندارد و مؤثر مستقل در عالم فقط خداوند است. به تعبیر دیگر همانگونه كه موجودات در اصل وجود خود وابسته به ذات او هستند در تأثیر و فعل خود نیز چنین هستند. البته این معنی هرگزنفی قانون علیت و عالم اسباب را نمی كند و طبق فرمایش امام صادق (علیه السلام) :
خداوند خواسته است كه همه كارها از طریق اسباب آن جاری گردد. (اصول كافی ، باب معرفه الامام ، حدیث 7)

و نیز اعتقاد به توحید افعالی هرگز موجب اعتقاد به جبر و سلب آزادی از انسان نمی گردد (ان شاء الله بعداً به آن اشاره می كنیم كه انسان در انجام افعال خود مختار و آزاد است ، ولی تمام قدرت و نیرو و حتی آزادی اراده او از سوی خدا است)
قل الله خالق كل شیء و هو الواحد القهار ؛ بگو خداوند خالق همه چیز است و او یكتای پیروز است. ( سوره رعد . آیه 16)
ذلكم الله ربكم لا اله الا هو خالق كل شیء فاعبدوه و هو علی كل شیء وكیل ؛
خداوند پروردگار شماست هیچ معبودی جز او نیست. آفریدگار همه چیز است ، پس او را بپرستید و او حافظ و مدبر همه موجودات است.
(سوره انعام ، آیه 102)

4ـ توحید در عبادت : (توحید در بندگی)

حساس ترین بخش توحید ، توحید در عبادت است كه جز خداوند را نپرستیم و در برابر غیر او سر تسلیم فرود نیاوریم. توحید در عبادت لازمه توحید ذات و صفات است. زیرا وقتی مسلم شد كه واجب الوجود تنها خداست و هرچه غیر اوست ممكن و محتاج و نیازمند است پس عبادت مخصوص اوست و او كمال مطلق است. و غیر از او كمال مطلق وجود ندارد و عبادت هم برای رسیدن به كمال است بنابراین عبادت مخصوص خداوند است. سرلوحه دعوت پیامبران مسأله توحید در عبادت بوده و قرآن آیات فراوانی در مورد توحید عبادت دارد.