تبیان، دستیار زندگی

خرما میوه ای است بهشتی و بسیار مقوی ، كه مواد معدنی بسیاری چون آهن ، پتاسیم ، روی ، منگنز و ویتامینهایA،B وE را داراست . تحقیقات درباره ی خرما  نشان داده كه این میوه بهشتی می تواند از بسیاری از سرطان ها مانند سرطان كولون ، معده و غیره پیشگیری كند . یكی از خواص خرما ملین بودن آن است به شرطی كه 6 تا 7 عدد خرما را در 2 لیوان آب جوش خیس كرده و صبح و شب آن را به صورت گرم بنوشید و یا مقداری خرما میل كنید و بلا فاصله یك یا دو لیوان آب گرم روی آن بنوشید . خاصیت دیگر خرما ، خنثی كردن اسید اضافی معده است و از آنجا كه زیادی اسید معده باعث ترش كردن و دل درد می شود ، بنابراین هر وقت دل درد گرفتید می توانید از فرمول چینی ها درطب سنتی چینی استفاده كنید ، بدین طریق كه 2 تا 3 عدد خرمای تازه و له شده را در آب جوش بیاندازید و بعد آن را هم زده و بنوشید . خرما را بعنوان میوه نیز می توانید مصرف كنید .

خرما برای افراد سالمند و بچه ها بسیار مفید است. سعی كنید به جای قند و شكراز خرما برای نوشیدن چای استفاده كنید و یا در طباخی از آن استفاده بیشتری ببرید . ورزش كاران به علت فعالیت زیاد به طور حتم باید ازعصرانه ای مقوی كه با خرما تهیه شده باشد، استفاده كنند .

برای مثال خرما و شیر را به همراه نصف فنجان آب آناناس تازه، یك قاشق پودر نارگیل ، و یك قاشق آناناس خرد شده ، در مخلوط كن ریخته و معجون فراهم آمده را میل فرمایید .

صد گرم خرمای تازه دارای 163 كیلو كالری انرژی ، 9/0 گرم پروتئین ، 3/0 گرم چربی ، 38 گرم گلوسید ،30 میلی گرم فسفر، 3/1 میلی گرم آهن ، 51 میلی گرم كلسیم، 10 میلی گرم ویتامینC می باشد . صد گرم خشك آن دارای 300 كالری انرژی ، 2 گرم پروتئین ، 6/0 گرم چربی ، 73 گرم گلوسید ، 60 میلی گرم گوگرد ، 50 میلی گرم فسفر ، 650 میلی گرم پتاسیم ، 65 میلی گرم منیزیم ، 70 میلی گرم كلسیم ، 2 میلی گرم آهن ، 2/2 میلی گرم نیاسین می باشد. سدیم و ویتامینA آن قابل توجه نیست .

استرس ، مواد مضر و كمبود خواب ، روی بدن انسان اثر می گذارد. هر كس كه می خواهد به این وضع گرفتار نشود،

باید در روز 4 عدد كیوی بخورد. در مورد مقدار ویتامینC لازم، بین دانشمندان توافق نظر وجود ندارد. بعضی معتقدند كه كمبود ویتامینC را باید از طریق خوردن قرص های ویتامینC تأمین كرد. عده ای از متخصصین بر این عقیده اند كه برای پیش گیری از تب، ناراحتی های معده و روده، بی حالی و خستگی، سرفه های شدید و زكام كه در اثر وجود باكتری ها بروز می كند، مصرف 150 میلی گرم ویتامین C بهترین راه است.كیوی ، سیستم حفاظتی بدن را تقویت می كند و از بروز سرطان جلوگیری می نماید.

پادزهر سیگار

سیگاری ها نیاز به ویتامینC بیشتری دارند. زیرا مواد سمی ، مخصوصاً رادیكال های آزاد موجود در دود سیگار ویتامین ها را از بین می برد . بنابراین سیگاری ها حدوداً باید ، 40% ویتامینC بیشتری ، مصرف كنند. این مقدار با خوردن دو عدد كیوی تأمین می شود. كسانی كه زنجیروار سیگار می كشند باید جعبه، جعبه كیوی بخرند و مصرف كنند.البته در افراد سیگاری با خوردن كیوی ، ضایعات مربوط به ویتامینC جبران میشود، ولی ضرری كه كشیدن سیگار برای قلب، مجاری عروقی، ریه و سایر اندام های بدن دارد ، جبران نمی شود.

پادزهر كیوی درمقابل سمومی كه در سیگار وجود دارد، ناچیز است. نوعی خاص از اسیدهای فنول به همراه ویتامینC، برای مقابله با خطرات سرطان كارساز هستند. یكی از آنها اسید قهوه است كه در كیوی با غلظت بالائی وجود دارد. حتی قهوه كه نام این اسید از آن گرفته شده است، یك دهم غلظت این اسید موجود در كیوی را ندارد. اسید قهوه، مثل ویتامینC مانع تولید مواد سرطان زا در معده ، یعنی نیتروزامین ها می شود. كیوی با داشتن ویتامینC و اسید قهوه، دو ماده اساسی ضد سرطان را در اختیار می گذارد.

" مطالعات دانشمندان ایتالیایی نشان داده است كه دیابتی ها كه مرتب مقدار زیادی ویتامینC دریافت می كنند، میزان كلسترول و انسولین پایینی دارند. كیوی برای تامین ویتامینC منبع خوبی است."

كیوی دارای آنزیم هایی است كه پروتئین ها را تجزیه می كنند. متأسفانه این آنزیم ها در معده به وسیله اسید معده از بین می روند، طوری كه در معده و روده اثری ندارد. ولی اسید معده بعد از خوردن غذاهای گوشتی و لبنی زیاد، مقداری خنثی می شود و آنزیم های كیوی می توانند مدت كوتاهی فعالیت كنند و این زمان كافی است كه مواد پروتئینی به وسیله این آنزیم ها به قطعات كوچك تری تجزیه شوند و این امر عمل هضم غذاهای سنگین در معده و روده را آسان تر می كند.

چهار مرتبه خوردن كیوی در روز توصیه می شود

چهار عدد كیوی را در طول روز تقسیم كنید. مثلاً صبح، ظهر، بعد از ظهر، و عصر. چون بدن انسان نمی تواند ویتامینC را ذخیره كند ، بنابراین به جای خوردن تنقلات مثل چیپس بهتر است كیوی میل نمائید !

یك نسخه از كیوی:

4 عدد كیوی و یك موز را پوست كنید، با گوشتكوب یا وسیله دیگر آنها را خرد و مخلوط كنید. 300 میلی لیتر شربت آناناس و 300 میلی لیتر آب سیب را با آن مخلوط كنید و مصرف نمائید.

گرچه قریب به 400 سال پیش از تولد مسیح ، تئوفراست از لیمو سخن گفت ،اما تنها در قرن چهارم میلادی ، هنگامی که جنگجویان مسیحی در جنگ های صلیبی به فلسطین رسیدند، لیمو را دیدند که در باغ های آن سرزمین کشت شده بود .

پلین، گیاه شناس معروف ، لیمو را به عنوان پادزهری قوی می شناخت . نظریه پلین در پایان قرن دوم مسیحی دوباره بررسی شد و به اثبات رسید و معلوم گشت که لیمو واقعاً سموم بدن را از بین می برد .

در آن زمان این داستان بر سر زبان ها بود که : 2 نفربه خاطر جرمی که مرتکب شده بودند، از طرف دادگاه به مرگ با نیش افعی محکوم شدند . زنی به آنها رحم کرد و چند لیمو به آنها داد و آنها با خوردن لیمو از نیش افعی ها مصون ماندند و زهر در آنان اثر نکرد .

ابن سینا پزشک معروف ایرانی آب لیمو را بهترین دارو برای تشنجات ناشی از تب می دانست و یرقان را هم با لیمو معالجه می کرد . سنت هیلدگر نیز مصرف پوست لیمو را به زنان باردار تجویز می کرد تا ویار آنها فروکش کند ، قوه هاضمه آنها تقویت شود و دل به هم خوردگی و تهوع آنان برطرف گردد .

استفاده از لیمو برای معالجات

1-  معالجه آنژین با لیمو : برای شستشوی حلق و حنجره از لیمو کمک بگیرد . کمی آب لیمو و آب مقطر را مخلوط و هر ساعت یک بار آن را قرقره کنید .

2-  معالجه زخم و خراش های سطحی پوست با لیمو : به جای آب اکسیژنه برای شستشوی زخم و خراش های سطحی پوست ، می توانید آب لیمو را بگیرید و دو برابر آن آب بیفزایید و با آن زخم ها و خراش های سطحی پوست را بشویید .

3-  درمان اختلالات هاضمه با لیمو : در تمام مواردی که اختلال هاضمه به وجود می آید از قبیل دل به هم خوردگی و نفخ شکم ، معالجه با لیمو تجویز شده است . در این مورد 2 لیمو را با پوست و هسته برش بزنید و آن را در یک لیتر آب داغ ، یک یا دو ساعت خیس کنید ، بعد آن را بفشارید و آب فشرده آن را با قند و یا شکر شیرین کرده و هر روز یک لیوان بنوشید .

4-  درمان خونریزی لثه ها : یک قطعه پنبه را در لیوانی که محتوی آب لیمو است ، فرو کرده و روزی دو بار صبح و شب آن را به لثه های خود بمالید و با انگشتان خود ماساژ دهید ولی مواظب باشید آب لیمو به دندان های شما نرسد .

5-  معالجه میگرن و سردرد : وقتی میگرن و سردرد دارید در یک فنجان قهوه یا چای غلیظ یک برش لیمو بیندازید و بنوشید ، مصرف آن موجب تسکین درد و میگرن می شود .

6-  رفع سرگیجه و دل شوره : استفاده از لیمو ترش سرگیجه را رفع می نماید ، و نیز اگر لیمو با کمی عسل خورده شود ، باعث آرامش شده و دل شوره را برطرف می کند .

در نهایت اینکه ، ترشی معده ، سو ءهاضمه ، تب و گریپ را هم می توان با لیمو درمان و یا مهار نمود .

در طب چینی اعتقاد براین است که سیب حرارت را می زداید و اثر خنک کننده در ریه ها دارد. " اسید مالیک " و" تار تاریک " در سیب سبب مهار رشد باکتری های بیماری زا در لوله گوارش می شود.

در هندوستان ،خوردن میوه سیب برای جلوگیری از یبوست ،متداول می باشد. سیب مانع تشکیل اسید اوریک در بدن می شود و خوردن آن برای نقرس، روماتیسم وتصلب شریان ها مفید است. ویتامین های سیب ، بیشتر در پوست آن قرار دارد،بنابراین اگر سیب با پوست خورده شود (البته برای اشخاصی که ازلحاظ وضع معده، اجازه خوردن پوست سیب خام را داشته باشند) مفیدتر است. در مناطق خاور دور در جوشانده های برگ سیب از پوست میوه سیب به صورت خشک شده یا تازه نیز می ریزند تا آن را مطبوع سازد.

مصرف سیب رسیده  آبدار تازه برای ورم حاد روده اطفال، اسهال خونی و تب های حصبه ای مفید است.

پوست سیب خشک شده به صورت جوشانده برای رفع ورم مفاصل، روماتیسم و ناراحتی های کلیه که منجر به کاهش ادرار می شود بسیار مفید است ،زیرا مدر بوده و دفع اسید اوریک را تسهیل نموده و فعالیت دستگاه گوارش را تنظیم می کند .

برای تهیه جوشانده پوست خشک میوه سیب ،10گرم پوست برای 100گرم آب که در15دقیقه جوشیده شود، مصرف می شود.

خوردن سیب پس از صرف غذا، برای تقویت لثه ها مفید است.

- مصارف ویژه:

- بیماری قلبی:

تعداد زیادی از مطالعات نشان داده است که غذاهای حاوی مقادیر زیاد(کوئرستین) از قبیل سیب ، سبب بهبود فالعیت آنتی اکسیدانی خون و کاهش میزان تخریب کلسترولLDL به علت اکسیداسیون می گردند. این تحقیقات همچنین ثابت نموده اند که افراد دارای مصرف بالای کوئرستین، کمتر در خطر ابتلا به بیماری قلبی و سکته مغزی قرار دارند.این مشاهدات به اثرات ضد تصلب شرایین وضد لختگی خون در کوئرستین سیب تصریح نموده است.

- بالا بودن کسترول خون:

سیب حاوی مقادیر خوبی از نوعی فیبر به نام (پکتین) است پکتین از دسته فیبرهای محلول است. یعنی زمانی که مرطوب می شود، چسبنده و غلیظ میگردد. مطالعات کنترل شده مختلف نشان داده است که افزودن پکتین به رژیم غذایی منجر به کاهش متوسطی در سطح کلسترول خون می شود. علت این امر ممکن است اتصال یافتن پکتین سیب به اسیدهای صفراوی باشد که به کاهش کلسترول خون کمک می کند.البته باید توجه شود که تنها پکتین نمایانگر قدرت کاهش کلسترول سیب نیست وسیب صرف نظر از داشتن پکتین،با سایر موادی که دارد،خود یک کاهنده نیرومند کلسترول است وحتی نیروی کلسترول زدایی آن ، از تمام پکتینی که از یک سیب خارج می شود بیشتر است.

- سرطان:

مطالعات تجربی بر روی نمونه های سلول تومور انسانی چنین پیشنهاد می کند که مقادیر نسبتا"زیاد کوئرستین می تواند برخی از سرطان ها رامتوقف نماید. مطالعات جمعیتی در دنیا،با این وجود ، تاکنون تأثیر حفاظتی رژیم های غنی از این ماده را برابر سرطان ها نشان نداده است .در عین حال ،برخی تحقیقات چنین نشان می دهد که کوئرستین به طور خاصی می تواند برای افراد سیگاری مفید باشد مواد سرطان زای تنباکو سبب تخریب دیواره مثانه می شوند و بدین ترتیب موجب رشد سلول های سرطانی می گردند. چنین کشف شده است که افراد سیگاری که مصرف کننده مقدار زیادی فلاونوئیدها از جمله کوئرستین موجود در سیب هستند ،از تخریب دیواره مثانه ناشی از تنباکو حفاظت می شوند .

- دیابت

پکتین موجود درسیب می تواند کمک به حفظ سطح قند خون به طور ثابت نماید. قندهای طبیعی موجود در سیب به آهستگی هضم و جذب می شوند، بخشی از این امر می تواند ناشی از تأثیر پکتین باشد که در دستگاه گوارش تشکیل ژل می دهد.افزایش آهسته در سطوح قند خون پس از مصرف سیب ،به این معناست که سیب "شاخص گلیسمیک" پایینی دارد. بنابراین برای افراد مبتلا به بیماری دیابت ، سیب به طور خاص مفید است.لازم به توضیح است که شاخص گلیسمیک اندازه ای است که تعیین می کند،پس از خوردن غذا قند خون با چه سرعتی بالا می رود.این امر نشان می دهد که به رغم وجود قند طبیعی در سیب،خوردن سیب در افزایش سریع قند خون اثر نمی گذارد.

- فشار خون بالا:

سیب در کاهش فشار خون نیز موثر است .یکی از مطالعات علمی جالب که در این زمینه به عمل آمده نشان می دهد که حتی بوییدن آن نیز فشار خون را کاهش می دهد.

- سرماخوردگی:

بررسی های علمی نشان داده است که ویروس ها نمی توانند در عصاره سیب مدت زیادی زنده بمانند. برای مقایسه قدرت ویروس کشی سیب با عصاره 18نوع میوه دیگر در آزمایشی معلوم شد که عصاره سیب،انگور و چای دارای قوی ترین امکان نابودی ویروس ها هستند. پژوهشگران متوجه شده اند اشخاصی که بیشتر از دیگران سیب می خورند ،کمتر به سرماخوردگی و ناراحتی های قسمت فوقانی دستگاه تنفسی شامل عفونت های مربوط به بینی،حنجره و نای مبتلا می شوند.

-چاقی:

خوردن سیب با پوست ،سطح قند خون را به آهستگی و برای مدتی بالا نگه می دارد ، لذا پس از خوردن سیب کامل ، شخص احساس سیری بیشتری می کند ، بنابراین برای کاهش وزن بهتر است خود سیب به طور کامل و طبیعی خورده شود .

مأمور به تسبیح حق

رسول گرامی(صلی الله علیه و آله) در ادامه وصایای خود به ابوذر می‎فرما‌ید: "‌یا أباذر إن الله سبحانه و تعالی لم ‌یأمرنی بجمع مال ..."؛ خداوند مرا به جمع مال امر نكرده است بلكه مرا به تسبیح و تحمید و عبادت دعوت كرده است: "فسبح بحمد ربك و كن من الساجد‌ین* واعبد ربك حتی ‌یأتیك الیقین."(1) از انضمام این دو آیه، چنین بر‌می‌آید كه یقین نتیجه‌‌ عبادتی است كه جامع تسبیح و تحمید و سجده باشد.

 

علم نافع

پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) به ابوذر فرمود: نشانه عالمی كه از علمش بهره می‎برد آن است كه هنگام خواندن قرآن نه تنها در آن تدبر می‎كند، بلكه در پیشگاه خدا ابتهال و تضرع هم دارد. از همین رو دعای رسول اكرم(صلی الله علیه و آله) این است كه: "اللهمّ إنی أعوذ بك من علم لا ‌ینفع و ... ."(2)

علم ‌یا قاصر است و غیر نافع و ‌یا كامل است و سودمند، ولی عالم ‌یا قاصر است و ‌یا‌ مقصّر .

علوم سودمند كه شا‌یسته فراگیری ‌است، در روا‌یات به سه قسم تقسیم شده است: "إنما العلم ثلاثة: آ‌یة محكمة، أو فر‌یضة عادلة، أو سنة قائمة، و ما خلاهن فهو فضل"(3) و اگر عالمی با داشتن ا‌ین علوم نافع، بهره‎ای نبرد از علم خود محروم شده است و معنای بهره بردن ا‌ین نیست كه تدر‌یس ‌یا سخنرانی ‌یا تألیف داشته باشد، ز‌یرا ا‌ینها بهره‎های علم در نشئه طبیعت و اعتبار است، اما بهره راستین از علم نافع آن است كه دارنده ا‌ین علوم، متعبّد، متخشع، مبتهل، متـضرع و متواضع باشد، چنانكه خداوند سبحان می‎فرما‌ید: "قل امنوا به أو لا تؤمنوا إن الذ‌ین أُوتوا العلم من قبله إذا ‌یتلی علیهم ‌یخرّون للأذقان سجداً * و‌ یقولون سبحان ربنا إن كان وعد ربنا لمفعولاً * و ‌یخرون للأذقان ‌یبكون و ‌یز‌یدهم خشوعاً"(4)؛ شما مؤمن بشو‌ید ‌یا نشو‌ید، آنان كه از علم الهی برخوردارند با چهره و چانه خود به سجود می‎افتند. كنا‌یه از این كه آنان اهل خضوع و خشوع‎اند.

نكته درخور ذكر این كه عمل صالح كه از علم نافع برمی‎خیزد، ما‌یه خرمی و شادابی آن علم خواهد شد و هرگز نمی‎گذارد كه آن علم محو گردد. البته عالمی كه خود در سا‌یه علم سودمند خو‌یش مهذب شد و فروتنی الهی را بر فروما‌یگی طبیعی ترجیح داد، توان تربیت و تهذ‌یب د‌یگران را دارد.

 

پی‎نوشت‎ها:

1- سوره‌ی‌ حجر، آیات 98 ـ 99.

2- بحارالانوار، ج83، ص18.

3- بحارالانوار، ج1، ص211.

4- سوره‌‌ إسراء، آیات 107 ـ 109.

برگرفته از سیره رسول اکرم(صلی الله علیه و آله)، آیة الله جوادی آملی .

پیامبر گرامی(صلی الله علیه و آله) در توصیه به ابوذر، آخرین آیه سوره آل‌عمران را تبیین و مصداقش را مشخص می‎كند. آیه‌‌ پایانی سوره‌‌ آل‌عمران چنین است: "‌یا ا‌یها الذ‌ین امنوا اصبروا و صابروا و رابطوا واتقوا الله لعلكم تفلحون." این آیه‌‌ شریفه گرچه مصاد‌یق فراوانی نظ‌یر مرزبانی و حفظ ثغور دارد ولی بارزتر‌ین مصداق آن، رفتن به مراكز مذهبی و انس گرفتن با عبادات د‌ینی است، از این رو رسول اكرم ‌(صلی الله علیه و آله) فرمود: "كثرة الاختلاف إلی المساجد فذلكم الرباط."(1)

رابطه آن است كه انسان وقتی نماز خواند خوشحال نباشد كه از عهده تكلیف بدر آمده و خود را فارغ بداند، بلكه با‌ید شوق به عبادت و لذت ارتباط و مناجات با خداوند در او حالتی ا‌یجاد كند كه منتظر نوبت نماز د‌یگر باشد.

از رسول خدا(صلی الله علیه و آله) نقل شده كه فرمودند: "فرق من با د‌یگران ا‌ین است كه من‌ چنان تشنه‌ی‌ نمازم كه هر چه بیشتر نماز می‎خوانم شوقم به نماز بیشتر می‎شود و هر چه بیشتر با خدای خود سخن بگو‌یم اشتیاقم به مناجات با حق افزوده می‎شود."(2)

فرق نعمت‎های مادی با معنوی آن است كه نعمت‎های مادی، محكوم تزاحم و امتناع تداخل است، ولی نعمت‎های معنوی كه مجرد و الهی است، محكوم به عدم تزاحمند، از این رو هر نعمت مادی، به اندازه‌‌ خود از گنجایش ظرف كاسته و مزاحم ورود مظروف د‌یگری است، ولی نعمت‎های معنوی، نه تنها از گنجایش ظرف خود نمی‎كاهد، بلكه به اندازه تأثیر وجودی خود، ما‌یه وسعت آن گشته، زمینه نزول مظروف‎های معنوی د‌یگر را فراهم می‌كند، چنانكه امیرالمؤمنین(علیه‎السلام) درباره علم فرمود: "كل وعاء ‌یضیق بما جعل فیه إلا وعاء العلم فإنّه یتّسع به"(3)؛ هر ظرفی با آمدن مظروف از ظرفیتش كاسته می‎شود مگر ظرف علم كه با آمدن مظروفْ، ظرفیت آن بیشتر می‎شود.

شاهد بر مطلب مزبور، مسئله‌ افزون طلبی در علم است، چنانكه در همین وصیت آمده است كه ابوذر به رسول اكرم(صلی الله علیه و آله) عرض كرد: "زدنی ‌یا رسول الله"؛ بیشتر افاضه كن، كه ا‌ین روش افزون طلبی در علوم و معارف از سیره پیامبر آموخته شد، زیرا خداوند سبحان به پیامبرش می‎فرما‌ید: "قل رب زدنی علماً"(4)، ‌یعنی تو از خداوند سبحان علم برتر و بالاتر طلب كن و در مسا‌یل علمی افزون طلب باش.

 

پی‎نوشت‎ها:

1- بحارالانوار، ج74، ص86.

2- بحارالانوار، ج 74، ص 78.

3- نهج‌البلاغه، حكمت 205.

4- سوره‌‌ طه، آیه‌ی‌ 114.

برگرفته از سیره رسول اکرم(صلی الله علیه و آله)، آیة الله جوادی آملی .

كِشت برای آخرت

رسول اکرم(صلی الله علیه و آله) در ادامه وصایای خویش به ابوذر فرمود: ای ابوذر! ا‌ین كه خداوند می‎فرما‌ید: "من كان ‌یر‌ید حرث الاخرة نزد له فی حرثه و من كان ‌یر‌ید حرث الدنیا نؤته منها و ما له فی الاخرة من نصیب"(1)، منظور از حرث و كشت آخرت، عمل صالح است. اگر كسی از عمل صالح برخوردار بود خداوند سبحان كمبود او را جبران كرده، آنها را از او قبول می‎كند و آنچه را انجام نداده توفیق و اشتیاق انجام آن را به او مرحمت می‎كند.

 

محبوب‎ترین و امیدوارترین انسان

ای ابوذر! محبوب‎تر‌ین انسان‎ها نزد خداوند كسی است كه بیش از د‌یگران به ‌یاد حق باشد: "إن أحبكم إلی‌الله أكثركم ذكراً له"(2)، كه ا‌ین مطلب را از آ‌یه "إن أكرمكم عندالله أتقیكم"(3) می‎توان استفاده كرد.

ای ابوذر! آگاه باش كسی در قیامت امید نجاتش بیشتر است كه ترس و هراسش از خداوند بیش از د‌یگران بوده است: "و أما من خاف مقام ربه و نهی النفس عن الهوی* فإن الجنة هی المأوی."(4)

ملكه‌ی‌ تقوا

عنوان "پرهیزكاران" كه در بعضی از آ‌یات به صورت وصف كه نشانه استمرار است آمده: "إنّ المتقین فی ..."(5)، غیر از "إنّ الذین اتقوا ..."(6) كه با فعل ماضی آمده است می‎باشد؛ ز‌یرا وصف تقوا برای متصفان به آن، چنان ملكه شده است كه از چیزهایی كه در نظر دیگران ارتكاب آنها بی‌اهمیت است پرهیز می‎كنند؛ از این رو رسول اكرم‌(صلی الله علیه و آله) فرمود: ای ابوذر! تو به گونه‎ای از خدا بترس و پرهیز كن كه د‌یگران آن چنان پرهیز نمی‎كنند. برای پرهیز از مشتبهات، چنان تقوا‌یی نیاز است، از این رو برای آن كه مؤمنان به چنین تقوا‌یی دست ‌یا‌یند، می‎فرما‌ید: "دع ما ‌یر‌یبك إلی ما لا ‌یر‌یبك."(7)

 

پی‎نوشت‎ها:

1- سوره‌‌ شوری، آیه‌ 20.

2- بحارالانوار، ج 74، ص 86 .

3- سوره‌‌ حجرات، آیه‌‌ 13.

4- سوره‌‌ نازعات، آیات 40 ـ 41 .

5- سوره‌‌ دخان، آیه‌‌ 51 .

6- سوره‌‌ اعراف، آیه‌‌ 201.

7- بحارالانوار، ج2، ص260.

برگرفته از سیره رسول اکرم(صلی الله علیه و آله)، آیة الله جوادی آملی .

و از منازله هولناک پس از مرگ ، برزخ است كه حق تعالى درباره آن در سوره مؤ منون آیه 100  مى فرماید: لَعَلِّی أَعْمَلُ صَالِحًا فِیمَا تَرَكْتُ كَلَّا إِنَّهَا كَلِمَةٌ هُوَ قَائِلُهَا وَمِن وَرَائِهِم بَرْزَخٌ إِلَى یَوْمِ یُبْعَثُونَ یعنی شاید من در آنچه وانهاده‏ام كار نیكى انجام دهم‏. نه چنین است‏، این سخنى است كه او گوینده آن است و پشاپیش آنان برزخى است تا روزى كه برانگیخته خواهند شد. 

و حضرت صادق (علیه السلام) در بخش از یک حدیث فرمود:  به خدا سوگند كه بر شما از برزخ مى ترسم . راوى گفت : چیست برزخ ؟ فرمود: قبر است از زمان مردن تا روز قیامت .

از لب اللباب قطب راوندى نقل شده كه در خبر است كه مردگان در هر شب جمعه از ماه رمضان مى آیند پس هر یك از ایشان به آواز گریان فریاد مى زند: اى فرزندان من اى خویشان ! با خیرات خود به ما محبت كنید خدا شما را رحمت كند، ما را به خاطر بیاورید و ما را فراموشمان مكنید بر غربت ما رحم كنید ما در زندان تنگ و تاریك مانده ایم به ما رحم كنید و دعا و صدقه از ما دریغ نكنید شاید پیش از آنكه شما مثل ما شوید به شما رحم فرماید، اى بندگان خدا! سخن ما را بشنوید و ما را فراموش مكنید این ثروتى كه در دست شما است روزى در دست ما بود، ما آنها را در راه خدا خرج نكردیم ، پس آنها براى ما وبال شد و منفعت براى دیگران . به ما مهربانى كنید ولو به یك درهم یا قرص نانى یا پاره اى از چیزى . پس فریاد مى كنند: چقدر نزدیك است كه بر جانهای خود گریه كنید و به شما نفعى ندهد چنانكه ما گریه مى كنیم و سودى براى ما ندارد؛ پس كوشش كنید پیش از آن كه مثل ما شوید.

 

و در جامع الاخبار نقل شده كه بعضى از صحابه پیامبر از آن حضرت نقل كرده كه فرمودند: براى مردگان خود هدیه فرستید؛ ارواح مؤ منین هر جمعه به آسمان دنیا مقابل خانه ها و منزلهاى خود مى آیند و هر یك از ایشان به آواز حزین با گریه فریاد مى كند: اى اهل من و اى پدر من و مادر من و خویشان خود را صدا مى زنند كه با خیرات و یا قرص نانى یا جامه اى بر ما مهربانى كنید كه خداوند شما را از جامه بهشت بپوشاند پس رسول خدا گریست و ما هم گریه كردیم سپس فرمود اینها برادران دینى شمایند كه زیر خاك پوسیده شده اند كه همه آنها در ناز و نعمت بودند پس بر عذاب خود ندا مى كنند و مى گویند: واى بر ما؛ اگر به آنچه كه در دست ما بود انفاق مى كردیم در رضاى خداوند، به شما محتاج نبودیم پس با حسرت و پشیمانى بر مى گردند و فریاد مى كنند: صدقه مردگان را زود بفرستید.

و نیز در آن كتاب از آن حضرت مروى است كه فرمود: هر صدقه كه براى مرده ای بدهید آنرا ملكى در طبقى از نور قرار مى دهد كه شعاع آن درخشان است و مى رسد به هفت آسمان پس بر لب قبر، مى ایستد و فریاد مى كند: السلام علیكم یا اهل القبور، اهل شما این هدیه را به سوى شما فرستادند. پس میت مى گرید و آن را داخل در قبر خود مى كند و بدان خوابگاهش فراخ مى شود. پس فرمود: آگاه شوید هر كس با صدقه به مرده مهربانى كند براى او اجر و ثواب بزرگ منظور شود.

و حكایت شده كه یکی از امرای خراسان را در خواب دیدند كه مى گفت : براى من آنچه را كه نزد سگان خود مى اندازید بفرستید چون به آن محتاجم .

 

علامه مجلسى (رحمه الله علیه ) در کتاب زادالمعاد فرمود: وارثان نباید مردگان را فراموش كنند زیرا كه دست ایشان از اعمال خیر كوتاه گردیده و به فرزندان و خویشان و برادران مؤ من امیدوارند و به احسان ایشان چشم به راهند خصوصا در دعا كردن در نماز شب و بعد از نمازهاى فریضه و در مشاهد مشرفه پدر و مادر را  افزون از دیگران باید دعا كرد و اعمال خیر براى ایشان به عمل آورد.

و در خبر است كه بسا فرزندى كه در حال حیات پدر و مادر عاق ایشان باشد و بعد از فوت ایشان نیكوكار گردد به سبب اعمال خیرى كه براى ایشان به عمل آورد و مورد عفو خداوند قرار خواهد گرفت .

و در حدیث صحیح منقولست كه حضرت صادق (علیه السلام) در هر شب از براى فرزند خود و در هر روز براى پدر و مادر خود دو ركعت نماز  برپا می داشتند و در ركعت اول سوره قدر و در ركعت دوم  سوره کوثر را مى خواندند.

و به سند صحیح از حضرت صادق (علیه السلام) منقول است كه بسا باشد كه مرده در تنگى و شدتى بوده باشد و حق تعالى به او وسعت دهد و تنگى را از او بردارد، پس به او مى گویند كه این خوشحالى كه به تو روى آورد به سبب نمازیست كه فلان برادر مؤ من براى تو خواند راوى پرسید: دو مرده را در دو ركعت نماز شریك مى توانم كرد؟ فرمود: بلى .

و فرمود كه میت به خاطر دعا و استغفارى كه براى او مى كنند شاد مى شود چنانچه زنده به خاطر هدیه اى كه براى او مى برند شاد مى شود و فرمود: كه در قبر مرده ، نماز و روزه و حج و تصدق و سایر اعمال خیر و دعا داخل مى شود، و ثواب آن اعمال براى كسى كه بپا داشته و براى مرده هر دو نوشته مى شود.

و در حدیث دیگر فرمود: كه هر كه از مسلمانان براى مرده ای عمل صالح و کرداری نیک انجام دهد خدا ثواب او را چند برابر گرداند و مرده از آن عمل سود برد.

و در روایتى وارد شده است كه هر گاه شخصى به نیت مرده ای  تصدقى بكند حق تعالى جبرائیل را امر مى فرماید كه با

هفتاد هزار ملك به نزد قبر او روند و هر یك طبقى از نعمتهاى الهیه در دست دارند و به او مى گویند: السلام علیك اى دوست خدا، این هدیه فلان مؤ من است براى تو پس قبر او روشن مى شود و حق تعالى هزار شهر در بهشت به او كرامت فرماید و هزار حورى به او تزویج فرماید و هزار حله و جامه زینتی  به او پوشاند و هزار حاجت او را روا كند.

مرحوم محدث قمی مى گوید: شایسته است كه چند حكایت سودمند از خوابهاى صادقانه در اینجا نقل كنم ، حكایت سودبخش از رویاهای صادقه و مبادا كه اعتنایى ننمایى به آنها و مبادا به آنها توجهى نكنى و خیال كنى كه آنها خوابى از خوابهاى پریشان یا افسانه اى است كه براى كودكان نقل مى كنند، بلكه خوب در آنها بنگر كه هوش از سر رباید و خار از چشمان .

 

فسانه ها همه خواب آورد فسانه من            ز چشم ، خواب رباید فسانه عجبى است 

 

حكایت

حاجی نوری در دارالسلام نقل فرموده كه برایم نقل كرد عالم جلیل و سید حسن حسینى اصفهانى كه : چون پدرم وفات كرد من در نجف اشرف مقیم و مشغول تحصیل بودم و كارهاى آن مرحوم به دست بعضى از برادران من بود، و من به تفصیل ، علم به آن نداشتم ، و چون هفتم ماه از وفات آن بزرگوار گذشت والده ام به رحمت الهى پیوست . جنازه آن مرحوم را به نجف آوردند و دفن كردند.

در یكى از روزها در خواب دیدم كه گویا در اطاق خود نشسته ام كه ناگاه مرحوم والدم وارد شد. من برخاستم و سلام كردم پس در صدر مجلس ‍ نشست و مرا نوازش كرد و در آن وقت بر من معلوم شد كه مرده است ؛ پس ‍ استدلال نموده و به او گفتم كه شما در اصفهان وفات كردید چگونه شد كه شما را در اینجا مى بینم ؟ فرمود: بلى ، لكن بعد از وفات ، ما را در نجف منزل دادند مكان ما الآن در نجف است . گفتم : كه والده نزد شما است ؟ فرمود: نه . وحشت كردم از آنكه گفت نه . فرمود: او در نجف است لكن در مكان دیگر است ؛ آنوقت فهمیدم كه پدرم عالم است و محل عالم بالاتر است از محل جاهل ؛ پس سؤ ال كردم از حال آن مرحوم ؛ فرمود: من در ضیق و تنگى بودم و الآن الحمد لله حالم خوب است ، و از آن شدت و تنگى گشایش و فرجى براى من حاصل شد.

من از روى تعجب گفتم كه آیا شما هم در ضیق و شدت واقع شدید؟ فرمود: بلى ؛ حاج رضا پسر آقا بابا مشهور به نعلبند، از من طلبى داشت ، از جهت طلب او حال من بد بود كه اصلاح شد پس تعجب من زیاد شد و از خواب بیدار شدم با حال ترس و تعجب ، صورت خواب را براى برادرم كه وصى آن مرحوم بود نوشتم و از او درخواست نمودم كه براى من بنویسد كه آیا حاج رضاى مذكور از مرحوم والد طلب دارد یا نه ؟ برادرم براى من نوشت كه من در دفترى كه اسامى طلبكاران بود مراجعه كردم هر چه تفحص كردم اسم این مرد در آنجا نبود. من دوباره نوشتم كه از خود آن شخص سؤ ال كند. برادرم بعد از آن براى من نوشت كه من از او سئوال كردم گفت : بلى من هیجده تومان از آن مرحوم طلبكارم و غیر از خدا هیچكس بر آن آگاه نیست ، و بعد از فوت ایشان از شما پرسیدم كه اسم من در دفتر طلبكاران آن مرحوم هست ؟ شما گفتید: نه . پس من با خود گفتم كه اگر ادعاى طلب خود كنم قدرت بر اثبات ندارم ؛ چون حجت و بینه نداشتم و اعتماد به آن مرحوم بود كه در دفتر خود ثبت مى كند. معلوم شد كه مسامحه نموده ؛ پس ‍ من از وصول طلب خود ماءیوس شدم و اظهار نكردم . پس من صورت خواب شما را براى او نقل كردم و خواستم كه وجه او را بدهم ، گفت : من ذمّه او را برى نمودم و طلب خود را بخشیدم .

 

 

برگرفته از منازل الاخره

چه کسی سزاوار گریه كیست؟

اگر کمی به خود و اطرافیان خود توجه کنیم درمی‎یابیم که همگی ما به نوعی گرفتار دنیا و مشکلات بی ارزش آن هستیم و اصل را فراموش نموده‎ایم. و بسیار دیده می‎شود که بر این مشکلات گریه نیز می‎کنیم، حال آن که حتی به فکر غم‎های اصلی خود نمی‎افتیم چه برسد که گریه کنیم!

برای خرید منزل، اتومبیل، و وسایلی از این قبیل چه نذر و نیازهایی که نمی‎کنیم، اما هیچگاه برای این که دیگر غیبت نکنیم، دروغ نگوییم، نه گریه می‎کنیم و نه پای نذری به میان می‎آید.

گویا فراموش کرده‎ایم که برای چه هدفی به دنیا آمده‎ایم و چنان برای آن تلاش می‎کنیم که انگار تا ابد در اینجا هستیم و هیچ قصد رفتن هم نداریم.

البته اشتباه نشود استفاده از دنیا اشکال ندارد ولی تا وقتی که وسیله‎ای برای رسیدن به کمالات و خدا باشد. اما وقتی دنیا هدف می‎شود دیگر اشکال‎دار می‎شود.

قاعدتا از دنیا و نعمت‎ها و امکاناتش باید برای رسیدن به کمال انسانی استفاده کرد اما انگار قضیه برعکس شده چرا که خیلی‎ها برای این که به دنیای بیشتری برسند از شرع استفاده می‎کنند و با تحریف نمودن آن به خواسته‎های دنیای خود می‎رسند.

در اینجاست که باید گفت اندازه دنیای افراد با هم متفاوت است. و اندازه دنیای هر کس به اندازه خواسته‎هایش می‎باشد و افرادی که به دنبال دنیای مادی هستند چه دنیای کوچکی دارند.

آیة الله حسن زاده آملی در این باره می‎گوید:

«باید به حال آنانى كه بر غم و اندوه باطنى خود و هر چیز دیگری مى‎گریند، گفته شود كه شایسته است بیشتر، بر كسى كه از نفس خود غافل است و در شهوات حقیر و پست و فرومایه‎اى كه او را به بدبختى و گمراهى مى‎كشانند فرو رفته است، گریه و زارى كنند.

شهوات و امیالى كه طبع او را به طبع بهایم(چارپایان) مایل مى‎گردانند و از او می‎خواهند كه به این امر شریف اشتغال جوید و خالصانه به آن پرداخته، پس تا توان دارد به تزكیه و پالایش خود اقدام نماید.

چرا که پاكى و طهر حقیقى، پاكى نفس است؛ نه پاكى ظاهرى و جسمانى. از این رو شخص عالم و حكیم میرزا، كه خداى خود را، عبدى فرمانبردار بوده، ولى بدنش به بوى بد آلوده است؛ حتى در نظر جاهلان نیز، از نادانى كه ظاهر خود را به مشك و عنبر معطر نموده است، بهتر است از فضیلت شخص ‍ متعبدی كه از دنیا و لذات پست آن دوری مى‎جوید.

پس اى انسان جاهل! آیا نمى‎دانى كه اقامتت در این عالم همچون لحظه‎اى، سپرى خواهد شد، و آنگاه به عالم حقیقى خواهى رفت و در آن جا، جاودانه خواهى ماند؟!» (1)

 

پی‎نوشت‎:

1- برگرفته از رسائل كندى، ص 279، طبع مصر. با ویرایش و دخل و تصرف.

 

 

1.    با خود صداقت داشته باشید. آنگاه همچون چرخه ی طبیعی فرا رسیدن روز از پی شب ، خواهید دید كه با دیگران نیز نمی توانید صادق نباشید.

2.   صداقت نخستین بخش كتاب عشق است.

3.    آنچه هستید شما را بهتر معرفی می كند تا آنچه می گویید.

4.    چه بهتر كه ناموفق باشیم با افتخار ، ولی موفق نباشیم با دروغ و تقلب.

5. ضرر را بر منفعت غیر مشروع ترجیح دهید ، ضرر تلخ است ولی آنی است ، در حالی كه منفعت غیر مشروع وجدان شما را همواره می آزارد.

6.    انسان را به لحاظ قدرت اخلاق و روحش مورد قضاوت قرار می دهند.

7.    رستگاری تو در عمل دیگران تجلی پیدا نمی كند. بلكه درعكس العمل تو ظاهر می شود.

8.    از سخنان خود عادل شمرده خواهی شد و از سخن های تو بر تو حكم خواهد شد.

9.    اگر با صداقت زندگی كنید هدف زندگی كردن را می آموزید.

10 . بخشش هنگامی آسان می شود كه ما بتوانیم دیگران را بشناسیم و به ضعف های خودمان و این كه ما نیز امكان اشتباه كردن داریم معترف باشیم.

11 . صداقت نخستین فصل دفتر دانایی است .

12 . صداقت بهترین منش است .