تبیان، دستیار زندگی

مواد لازم:

طرز تهیه :

روش برش زدن و چیدن حلوا :

هنگام خارج کردن حلوا از سینی و منتقل کردن آن به سینی دیگر ممکن است ردیف اول آن خرد شود ؛بنابر این به نکات زیر توجه کنید:

کارد کوچکی را به طور افقی زیر ردیف دوم انداخته و بکشید تا برش های حلوا از سینی جدا شود . بعد برش ها را در سینی دیگری ،کنار هم بچینید. دو تکه کاغذ به طول سینی ببرید ، یک تکه آن را روی نیمی از حلوابگذارید. روی نیمه ی دیگری از حلوا که با کاغذ پوشیده نشده است را با چایی صاف کن خاکه قند بریزید و بعد با کاغذ روی آن را بپوشانید . نیمی از حلوا را با کاغذ پوشانده بودید با چایی صاف کن پودر کاکائو بپاشید . این عمل را آنقدر تکرار کنید تا همه ی قسمت های حلوا با پودر قند و پودر کاکائو تزیین شود . کمی پودر پسته روی حلوا بریزید و سفره ی افطار خود را با این دسر خوشمزه تزیین کنید.

توجه: این حلوا را می توان درون کاغذهای مخصوص قرار داد.

حلوای شیر

مواد لازم:

طرز تهیه:

نشاسته را در 4 پیمانه آب سرد حل می‌كنیم و آن را از صافی می‌گذرانیم. سپس آرد برنج را در شیر حل، آن را هم از صافی رد می‌كنیم (توجه داشته باشید كه شیر باید سرد باشد). سپس شكر، نشاسته حل شده و محلول آرد برنج و شیر را باهم مخلوط می‌كنیم و در ظرفی می‌ریزیم و روی حرارت ملایم می‌گذاریم.

دقت داشته باشید برای آن كه مایع نسوزد و به ته ظرف نچسبد، باید آن را مرتب هم بزنیم. این كار را آنقدر ادامه می‌دهیم تا مایع به جوش آید و غلیظ شود. بعد گلاب را به آن اضافه می‌كنیم. وقتی خط قاشق روی مواد به جا ماند و محو نشد یعنی حلوای ما آماده است و باید از روی حرارت برداشته شود. این حلوا را اغلب شیرازی‌ها در ماه مبارك رمضان درست می‌كنند.

كاچی

مواد لازم:

طرز تهیه:

ابتدا آب و شكر را در ظرفی ریخته و روی حرارت ملایم اجاق‌گاز بگذارید تا شكر در آب حل شود. سپس زعفران را به مواد اضافه كنید تا مخلوط آب و شكر قوام پیدا كند. شیره قوام یافته باید مانند شیره مربا غلیظ و كشدار شود. دقت داشته باشید گلاب را در مرحله پایانی قوام ‌آمدن شیره اضافه كنید تا عطر آن از بین نرود.

بعد از این مرحله كره را در یك ظرف ریخته و روی حرارت ملایم اجاق‌ گاز قرار دهید. پس از این‌كه كره آب شد، آرد گندم را به آن اضافه كنید و مرتب هم بزنید تا آرد تغییر رنگ پیدا كرده و طلایی متمایل به قهوه‌ای شود.برای این‌كه از كافی‌ بودن میزان سرخ ‌شدن این مخلوط آردی مطمئن شوید، با یك قاشق چایخوری كمی از آرد سرخ‌ شده را داخل آب بریزید اگر حباب از آن خارج شد به معنای سرخ‌ شدن آرد است.پس از آماده ‌شدن آرد، شیره را به آن اضافه كنید و مرتب آن را روی شعله ملایم اجاق‌ گاز به هم بزنید. این مرحله حداقل یك‌ربع به طول می‌انجامد.در این مرحله باید كاچی را دم كنید. بنابراین قابلمه را روی شعله ‌پخش‌كن قرار داده و روی در آن دم‌كنی بگذارید. حالا اجازه بدهید تا حدود نیم ساعت تا 45 دقیقه كاچی دم بكشد. بعد از این مدت آن را در ظرف مورد نظر بریزید و سرو كنید. غلظت كاچی باید مانند فرنی نه خیلی سفت و نه خیلی شل باشد.

سوپ قارچ با سبزیجات

مواد لازم:

‌

طرز تهیه:

پیازها را نگینی خرد كرده، كمی تفت دهید و سپس قارچ را به آن اضافه كنید. در این مرحله مقداری پودر جوانه گندم به مواد اضافه كنید تا آب نیندازد. سپس كرفس، هویج و كدوهای خرد شده را نیز به مواد اضافه كنید و در آخر سیب‌زمینی‌های ریز شده را نیز به مواد قبلی اضافه كنید و به اندازه مناسب در آن آبجوش بریزید. وقتی آب به جوش آمد گندم یا جوی پرك شده را نیز به مواد اضافه كنید.

اجازه دهید تا مواد به حدی بپزد كه سوپ دارای غلظت شود. وقتی سوپ خوب غلیظ شد یك لیوان شیر و جعفری را به آن اضافه كنید و بگذارید تا سوپ با در باز بجوشد تا سبزی سبز ‌رنگ باقی بماند. در مرحله آخر نمك، فلفل و ادویه را نیز به سوپ اضافه كنید و بعد از مدتی آن را از روی شعله بردارید. اگر غلظت سوپ كافی نبود در آخرین مراحل می‌توانید به آن كمی دیگر پودر جوانه گندم اضافه كنید. این سوپ با مقداری پنیر گودا طعم خوبی پیدا می‌كند، اما اگر می‌خواهید سوپ سبكی داشته باشید از پنیر صرف نظر كنید.

مواد لازم : 

طرز تهیه : 

برنج را شسته وروی آن آب بریزید بعد از یک ساعت با آب کمی نیم پز کنید و بعد شیر اضافه کرده و آنقدر روی حرارت ملایم بماند تا شیر غلیظ و برنج هم کاملاً پخته و شیر برنج لعاب دار شود . در آخر گلاب و شکر را به آن اضافه و بعد چند دقیقه جوشیدن حرارت را خاموش کنید. بعضی به شیر برنج به جای شکر نمک اضافه میکنند و یا پر شیرینی دوست دارند و بعصی روی شیر برنج شکر میپاشند و یا با مربا آنرا میل میکنند .درهرصورت شما با توجه به ذایقه خانواده نوع و مقدار چاشنی را کم ویا زیاد و یا تغییر دهید .

موارد قضا و كفّاره

مسأله : اگر در روزه ماه رمضان عمداً قى كند و یا در آب ارتماس نماید و یا با مایع حُقنه كند یا در شب، جنب شود و همان گونه كه در « مسأله 1769 » گفته شد، بیدار شود و دوباره بخوابد و تا اذان صبح بیدار نشود، فقط باید قضاى آن روز را بجا آورد، امّا اگر كار دیگرى كه روزه را باطل مى كند عمداً انجام دهد، در صورتى كه مى دانسته آن كار روزه را باطل مى كند، قضا و كفّاره بر او واجب مى شود، امّا كفّاره در بعضى از موارد مانند دروغ بستن به خدا و پیامبر و یا اهل بیت او(علیهم السلام) از باب احتیاط واجب است.

مسأله : اگر به جهت ندانستن مسأله، كارى انجام دهد كه روزه را باطل مى كند، چنانچه مى توانسته مسأله را یاد بگیرد ( یعنى مقصّر در ندانستن بوده )، كفّاره بر او واجب مى شود و اگر نمى توانسته مسأله را یاد بگیرد ( یعنى قاصر در ندانستن مسأله بوده ) كفّاره بر او واجب نیست. و بنابر احتیاط واجب حكم انسانى كه غافل باشد نیز چنین است.

كفّاره روزه

مسأله : كسى كه كفّاره روزه ماه رمضان بر او واجب مى شود، باید یك برده آزاد كند، یا به كیفیّتى كه در مسأله بعد گفته مى شود دو ماه روزه بگیرد، یا شصت فقیر را سیر كند و یا به هركدام یك مُد، كه تقریباً ده سیر است « حدود هفتصد و پنجاه گرم » طعام یعنى گندم یا جو و یا مانند آن بدهد. و چنانچه هیچ كدام ممكن نباشد، مخیّر است بین اینكه هیجده روز پى در پى روزه بگیرد یا هر مقدار مى تواند به فقیر طعام بدهد. و اگر نتواند روزه بگیرد یا طعام بدهد، باید استغفار كند، اگرچه مثلا یك مرتبه « أَسْتَغْفِرُ اللّه » بگوید. و بنابر احتیاط واجب هروقت بتواند، كفّاره را بدهد.

مسأله : كسى كه مى خواهد دو ماه، كفّاره روزه ماه رمضان را بگیرد باید سى و یك روز آن را پى در پى بگیرد و اگر بقیّه آن، پى در پى نباشد، اشكال ندارد.

مسأله : كسى كه مى خواهد دو ماه، روزه كفّاره بگیرد، نباید وقتى شروع كند كه در بین سى و یك روز، روزى باشد كه مانند عید قربان، روزه آن حرام است.

مسأله : كسى كه باید پى در پى روزه بگیرد، اگر در بین آن بدون عذر یك روز، روزه نگیرد، یا عمداً وقتى شروع كند كه در بین آن به روزى برسد كه روزه آن واجب است، مثلا به روزى برسد كه نذر كرده آن روز را روزه بگیرد، باید روزه ها را از سر بگیرد.

مسأله : اگر در بین روزهایى كه باید پى در پى روزه بگیرد، عذرى غیر اختیارى، مانند حیض، یا نفاس و یا سفرى كه در رفتن آن مجبور است، براى او پیش آید، بعد از برطرف شدن عذر، واجب نیست روزه ها را از سر بگیرد، بلكه بقیّه را بجا آورد.

مسأله : اگر با چیز حرامى روزه خود را باطل كند، چه آن چیز از اصل حرام باشد مانند شراب و زنا، یا به جهتى حرام شده باشد، مانند خوردن غذاى حلالى كه براى انسان ضرر زیاد دارد و نزدیكى كردن با عیال خود در حال حیض، بنابر احتیاط كفّاره جمع بر او واجب مى شود، یعنى باید یك برده آزاد كند و دو ماه روزه بگیرد و شصت فقیر را سیر كرده، یا به هركدام آنها یك مُدّ كه تقریباً ده سیر است، حدود هفتصد و پنجاه گرم، گندم یا نان آن، یا جو یا نان آن، یا یك مدّ مویز یا یك مد خرما بدهد. و چنانچه هرسه برایش ممكن نباشد، هركدام كه ممكن است باید انجام دهد.

مسأله : اگر روزه دار، دروغى به خدا و پیامبر(صلى الله علیه وآله وسلم) نسبت دهد، اگرچه روزه خود را با چیز حرامى باطل كرده، ولى كفّاره جمع كه در مسأله پیش گفته شد بر او واجب نمى شود.

مسأله : اگر روزه دار در یك روز ماه رمضان، چند مرتبه با همسر خود نزدیكى كند بنابر احتیاط مستحب، براى هر دفعه، یك كفّاره بدهد . و اگر جماع او حرام باشد، بنابر احتیاط مستحب براى هر دفعه یك كفّاره جمع بدهد.

مسأله : اگر روزه دار در یك روز ماه رمضان، چند مرتبه غیر از جماع، كار دیگرى كه روزه را باطل مى كند انجام دهد، براى همه آنها یك كفّاره كافى است.

مسأله : اگر روزه دار، غیر از جماع كار دیگرى كه روزه را باطل مى كند، انجام دهد و بعد با حلال خود جماع نماید، بنابر احتیاط مستحب براى هر كدام یك كفّاره، واجب مى شود.

مسأله : اگر روزه دار غیر از جماع، كار حلالى كه روزه را باطل مى كند، انجام دهد مثلا آب بیاشامد و بعد كار حرامى كه روزه را باطل مى كند غیر از جماع انجام دهد، مثلا غذاى حرامى بخورد، یك كفّاره كافى است.

مسأله : اگر روزه دار آروغ بزند و چیزى در دهانش بیاید، چنانچه عمداً آن را فرو ببرد، روزه اش باطل است و باید قضاى آن را بگیرد و كفّاره نیز بر او واجب مى شود و اگر خوردن آن چیز حرام باشد، مثلا موقع آروغ زدن، خون به دهان او بیاید و عمداً آن را فرو برد، باید قضاى آن روزه را بگیرد و بنابر احتیاط، كفّاره جمع نیز بر او واجب مى شود.

مسأله : اگر نذر كند روز معیّنى را روزه بگیرد، چنانچه در آن روز، عمداً روزه خود را باطل كند، باید یك برده آزاد نماید یا دو ماه پى در پى، روزه بگیرد و یا به شصت فقیر، طعام دهد.

مسأله : كسى كه مى تواند وقت را تشخیص دهد، اگر به گفته كسى كه مورد اطمینان نیست و مى گوید مغرب شده عمداً افطار كند و بعد بفهمد مغرب نبوده است، قضا و كفّاره بر او واجب مى شود، امّا اگر مورد اطمینان بود، قضا كافى است.

مسأله : كسى كه عمداً روزه خود را باطل كرده، اگر بعدازظهر مسافرت كند، یا پیش از ظهر براى فرار از كفّاره سفر نماید، كفّاره از او ساقط نمى شود، بلكه اگر قبل از ظهر مسافرتى براى او پیش آید، كفّاره بر او واجب است.

مسأله : اگر عمداً روزه خود را باطل كند و بعد عذرى مانند حیض، یا نفاس و یا بیمارى پیدا كند، كفّاره بر او واجب نیست.

مسأله : اگر یقین كند روز اوّل ماه رمضان است و عمداً روزه خود را باطل كند، بعد معلوم شود كه آخر ماه شعبان بوده، كفّاره بر او واجب نیست.

مسأله : اگر انسان شك كند كه آخر ماه رمضان است یا اوّل ماه شوال و عمداً روزه خود را باطل كند، بعد معلوم شود اوّل ماه شوال بوده، كفّاره بر او واجب نیست.

مسأله : اگر روزه دار در ماه رمضان، با همسر خود كه روزه است جماع كند، چنانچه زن را مجبور كرده باشد، كفّاره روزه خودش و روزه همسرش را باید بدهد و اگر زن به جماع راضى بوده، بر هر كدام یك كفاره واجب مى شود.

مسأله : اگر زن، شوهر روزه دار خود را به جماع مجبور كند، یا به كار دیگرى كه روزه را باطل مى كند، واجب نیست كفّاره روزه شوهر را بدهد.

مسأله : اگر روزه دار در ماه رمضان، همسر خود را به جماع مجبور كند و در بین جماع، زن راضى شود، باید هر كدام یك كفّاره بدهند و بنابر احتیاط مستحب مرد دو كفّاره و زن یك كفّاره بدهد.

مسأله : اگر روزه دار در ماه رمضان، با همسر روزه دار خود كه خواب است جماع نماید و زن متوجّه نشود، یك كفّاره بر او واجب مى شود و روزه زن صحیح است و كفّاره ندارد.

مسأله : اگر مرد، همسر خود را مجبور كند كه غیر از جماع، كار دیگرى كه روزه را باطل مى كند بجا آورد، كفّاره همسر را نباید بدهد و بر خودِ همسر نیز كفّاره واجب نیست.

مسأله : كسى كه به جهت مسافرت یا بیمارى روزه نمى گیرد، نمى تواند همسرِ روزه دار خود را به جماع مجبور كند، ولى اگر او را مجبور نماید، كفّاره بر مرد واجب نیست و بر همسر نیز كفّاره اى تعلّق نمى گیرد.

مسأله : انسان نباید در بجا آوردن كفّاره كوتاهى كند، ولى لازم نیست فوراً آن را انجام دهد.

مسأله : اگر كفّاره بر انسان واجب شود و چند سال آن را بجا نیاورد، چیزى بر آن اضافه نمى شود.

مسأله : كسى كه باید براى كفّاره یك روز، شصت فقیر را طعام بدهد، نباید به هر كدام از آنها بیشتر از یك مد كه تقریباً ده سیر است « حدود هفتصد و پنجاه گرم » طعام بدهد، یا یك فقیر را بیشتر از یك مرتبه سیر نمایند، ولى مى تواند براى هریك از عیالات فقیر، اگرچه صغیر باشند یك مد به آن فقیر بدهد.

مسأله : كسى كه قضاى روزه ماه رمضان را گرفته، اگر بعدازظهر عمداً كارى كند كه روزه را باطل مى نماید، باید به ده فقیر، هركدام یك مُد كه تقریباً هفتصد و پنجاه گرم یا ده سیر است، طعام بدهد و اگر نمى تواند، سه روز روزه بگیرد.

منبع:shirazi.ir

اکثر افراد مبتلا به بیماری های دستگاه گوارش در صورتی که بیماری آنها حاد و فعال نباشد می توانند روزه بگیرند.

اکثر افراد مبتلا به بیماری های دستگاه گوارش در صورتی که بیماری آنها حاد و فعال نباشد و تحت نظارت پزشک باشند ممانعتی برای روزه گرفتن ندارند.

بیمارانی که مبتلا به بیماری های دستگاه فوقانی هستند از جمله رفلاکس که ناشی از برگشت اسید از معده به مری است گرفتن روزه برای این افراد ضرری ندارد و این بیماری در بسیاری از افراد با روزه گرفتن نه تنها تشدید نمی شود بلکه نخوردن غذا باعث کاهش سوزش سردل و علائم رفلاکس می شود اما باید توجه داشت که خوردن غذای زیاد بلافاصله بعد از افطار و یا مصرف حجم زیاد غذا در سحر و یا خوابیدن به دنبال غذا خوردن می تواند باعث تشدید بیماری آنها شود.توصیه می شود بیماران مبتلا به رفلاکس به هنگام روزه گرفتن از مصرف غذای چرب بپرهیزند و بلافاصله بعد از خوردن غذا نخوابند و یا از دراز کشیدن خودداری کنند.

در بیماران مبتلا به زخم های پپتیک که شامل زخم معده و زخم اثنی عشر می شود باید گفت معمولا زخم اثنی عشر با نخوردن غذا تشدید می شود و زخم معده با خوردن غذا بدتر می شود و در اغلب موارد اگر زخم درمان شده باشد روزه داری بلامانع است اما توصیه می شود در صورتی که روزه داری موجب تشدید درد این بیماران می شود از روزه گرفتن خودداری کنند اما معمولا اگر بیماری این افراد حاد باشد و بیمار دارو مصرف کند و با دارو بیماری خود را کنترل کند روزه داری بلامانع است.

از دیگر بیماری های دستگاه گوارش فوقانی می توان به سوء هاضمه بدون زخم اشاره کرد که بعضا این بیماری با نخوردن غذا تشدید می شود و بعضا با نخوردن غذا بهتر می شود و اگر همزمان با مصرف دارو درد افراد کنترل می شود و روزه داری موجب تشدید علائم بیماری نمی شود افراد مبتلا ممانعتی برای روزه گرفتن ندارند.

دسته دیگر بیماری های دستگاه گوارش مربوط به گوارش تحتانی می شود که می توان به اسهال اشاره کرد.افرادی که مبتلا به اسهال حاد شده اند به دلیل اینکه این بیماری منجر به از دست دادن آب بدن می شود روزه داری برای این افراد ممنوع است بنابراین طی این بیماری نباید روزه گرفت اما در افرادی که مبتلا به اسهال مزمن هستند و مشکل آنها با دارو کنترل می شود می توانند روزه بگیرند.

از دیگر مشکلات دستگاه گوارش تحتانی می توان به یبوست اشاره کرد که معمولا این بیماری با روزه گرفتن و نخوردن غذا تشدید می شود توصیه ای که به این افراد می شود این است که اگر می خواهند روزه بگیرند به هنگام سحری و افطار سبزی و میوه فراوان مصرف کنند چرا که ضمن کاهش تشنگی در طول روز یبوست را کاهش می دهد.در صورتی که یبوست همراه با علائم انسدادی نیست روزه گرفتن بلامانع است.

بیماری التهابی روده ای از دیگر بیماری های دستگاه گوارش تحتانی است که روزه داری در افرادی که بیماری آنها با مصرف دارو کنترل می شود و همزمان خونریزی کنترل شده است بلامانع است نکته مهم این است که این افراد بایستی مصرف داروی خود را به هنگام سحری و افطار فراموش نکنند در غیراینصورت قطع مصرف دارو منجر به تشدید علائم بیماری می شود.

روزه گرفتن در افراد مبتلا به سندرم روده تحریک پذیر در صورت تشدید علائم ممنوع است اما علائم این بیماری در بسیاری از افراد با نخوردن غذا کاهش پیدا می کند که در اینصورت روزه داری بلامانع است.

در مورد افرادی که مبتلا به بیماری های کبدی از جمله هپاتیت حاد هستند روزه داری ممنوع است و در خصوص مبتلایان به هپاتیت مزمن فعال باید گفت در صورتی که با مصرف دارو بیماری آنها کنترل می شود می توانند روزه بگیرند اما بیمارانی که مشکل کبدی در آنها منجر به سیروز کبدی و نارسایی مزمن کبدی شده است روزه گرفتن ممنوع است چرا که در صورت روزه داری کنترل آب الکترولیت های بدن به خوبی صورت نمی گیرد.

منبع:salamatnews.com

مهمترین عواملی که باعث کاهش ارزش روزه می شوند عبارت اند از:

1. افكار ناپسند

روزه ظاهرى همان خوددارى ارادى و مطیعانه از خوردن اغذیه است ، ولى روزه نفس ، عبارت است از: خوددارى حواس پنجگانه از افعال ناستوده و خوددارى دل از نیت هاى پلید.

قلب انسان روزه دار باید همسو با خود صائم باشد؛ آدم روزه دار از بسیارى از كارها خوددارى مى كند؛ قلب او هم باید به خاطر حفظ حریم روزه از افكار آلوده و عصیان آمیز پرهیز و اجتناب نماید و هر گونه افكار ناپسند را از سر خود بیرون كند. امیرالمؤمنین (علیه‌السلام) فرمود: روزه قلب از اندیشه روى آوردن به گناه از روزه شكم از خوردن غذا برتر است . (1)

همچنین آن حضرت (علیه‌السلام) فرمود: روزه قلب بهتر از روزه زبان و روزه زبان بهتر از روزه شكم است .(2)

2. لقمه ناپاك و اثر آن

روزه باید با لقمه پاك و بدور از هر گونه شبهه گرفته شود، بنابراین چنانچه انسان بدون توجه و رعایت حلال و حرام و لقمه شبهه ناك روزه بگیرد، روزه از ارزش و اعتبارى كه شرع برایش تعیین كرده برخوردار نخواهد بود.

اهتمام به خوردن حلال و پرهیز و اجتناب از حرام خوارى یكى از نشانه هاى بارز پیروى از خط حق است .

پیامبر اكرم (صلی‌الله‌ علیه و آله) فرمود: واى به حال كسى كه روزه خود را با غذاى حرام افطار كند ( حلیة الابرار، بحرانى ، ج 1، صص 219، 345)؛ آرى ، روزه، با غذاى حلال، روزه راستین است .

پیامبر (صلی‌الله‌ علیه و آله) فرمود: چهار چیز موجب تباهى روزه و بطلان كارهاى خیر مى شود، یكى از آن چهار چیز نمامى سخن چینى است

3. سخن چینى

نمامى ، به نوبه خود از عوامل كاهش ارزش روزه است و اثرات و پیامدهاى خطرناكى دارد؛ از جمله :

الف) كاهش اعتبار روزه :

پیامبر (صلی‌الله‌ علیه و آله) فرمود: چهار چیز موجب تباهى روزه و بطلان كارهاى خیر مى شود، یكى از آن چهار چیز نمامى سخن چینى است .(3)

ب) عذاب قبر:

در رهنمودهاى پیامبر (صلی‌الله‌ علیه و آله) به امیرالمؤ منین (علیه‌السلام) آمده است : یا على! از غیبت و نمامى بپرهیز؛ زیرا غیبت، روزه را از پا در مى آورد و سخن چینى نیز باعث عذاب قبر است .(4)

4. عاق والدین

روزه دار علاوه بر انجام واجبات و مستحبات و ترك مبطلات روزه و احیانا مكروهات ، باید از هر گونه والدین آزارى بپرهیزد؛ روزه كسى كه والدین او از وى ناراضى هستند، ارزشى ندارد.(5)

در قرآن مى خوانیم : خدا مقرر داشت كه : جز او را نپرستید و در حق پدر و مادر خود نیكى كنید نیكوكار باشید و آنگاه كه هر دو یا یكى از آنها با پیرى رسیدند نسبت به آنها كم لطفى نكنید حتى به آنان اف نگویید؛ آنان را نیازارید؛ فروتنى خود را در برابرشان اظهار كنید و بگوئید: خدایا آنان را مورد رحمت خویش قرار ده چنانكه آنان ما را در كودكى مان مورد رحمت خویش داشتند(6).

صاحب مجمع البیان در تفسیر جوامع الجامع ذیل آیه فوق ، یادآور مى شود: وقتى انسان از گفتن اف در مقابل پدر و مادر نهى شده باشد، به طریق اولى نمى تواند نسبت به آن دو آزار و اذیت بیشتر روا دارد.(7)

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: كمترین نافرمانى اف گفتن به پدر و مادر است و اگر خدا مى دانست چیزى كمتر از اف موجب رنجش والدین مى شود، بدون شك از آن نهى مى كرد. همچنین در قرآن كریم آمده است : آنان را به نام صدا نكن(8).

سید بن طاووس آن عالم بى نظیر، پس از مهیا كردن كفن و تعیین محل دفن خود در قسمت پایین پاى پدر و مادر، مى گوید: مى خواهم مادامى كه در قبر هستم سرم ، پایین پاى پدر و مادرم باشد، زیرا پروردگار متعال مى فرماید: در برابر پدر و مادر باید فروتن باشى و در حق آنان باید احسان كنى با رحمت و مهربانى خاصى فروتنى خود را در برابرشان ظاهر كنى(9)و در آیه اى دیگر مى خوانیم :؛ در حق والدین خود احسان كن .(10)

انسان هیچ گاه نباید پدر و مادر خود را مورد آزار و اذیت قرار دهد، زیرا احترام آن دو هیچ گونه محدودیتى ندارد. لذا رسول خدا (صلی‌الله‌ علیه و آله) فرمود(11) كسى كه پدر و مادر را غمگین سازد، عاق والدین شده است .

بدیهى است كه عاق والدین مساله اى بس مهم و یكى از گناهان كبیره است . امام صادق(علیه‌السلام) فرمود:(12)عاق والدین شدن یكى از گناهان كبیره است؛ زیرا خداوند حكیم آدم عاق شده را گناهكار شقى قرار داده؛ كیفر عاق والدین در همین دنیا گریبان انسان را مى گیرد.

پیامبر اكرم (صلی‌الله‌ علیه و آله) فرمود:(13) عقوبت سه گناه ، بدون آنكه به آخرت موكول شود در دنیا ظاهر مى گردد؛ عاق والدین ، ستمكارى در حق مردم و كفران احسان.

امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: پنج نفر واجب النفقه انسان هستند؛ بنابراین نمى توان مالیات واجب ، از جمله زكات را به آنان داد. آن پنج نفر عبارتند از: پدر، مادر، فرزند، مملوك، همسر؛ زیرا اینان عیال آدمى هستند و واجب النفقه اند

چند نكته

1. پدران سه گانه : پیامبر اكرم (صلی‌الله‌ علیه و آله): براى هر كسى ، سه گونه پدر، معرفى كرده است . آن حضرت فرمود: پدران سه دسته اند: پدرى كه ترا به دنیا آورد، پدرى كه به تو همسر داد كه تو را علم و دانش آموخت(14).

2. نظر اعتراض آمیز و خشم آلود: امام صادق (علیه‌السلام) فرمود: كسى كه به والدین خود به گونه اى خشم آلود بنگرد، گرچه آن ها در حق وى ستم كرده باشند، نماز او پذیرفته نمى شود (15).

با توجه به فرمایش امام صادق (علیه‌السلام) یكى از شرایط نماز در پیشگاه خدا نگهداشتن حرمت والدین است . از آنجایى روزه بعد از نماز در اسلام بسیار مورد توجه مى باشد باید از شرایط و خصوصیات آن نیز باشد.

3. نفقه والدین : از امام صادق (علیه‌السلام) پرسیدند: نفقه كدام یك از بستگان بر آدمى لازم و واجب است ؟ فرمودند: پرداخت نفقه والدین ، فرزند و زن بر مرد واجب است .

امام صادق (علیه‌السلام) در جاى دیگر فرمود: پنج نفر واجب النفقه انسان هستند؛ بنابراین نمى توان مالیات واجب ، از جمله زكات را به آنان داد. آن پنج نفر عبارتند از: پدر، مادر، فرزند، مملوك ، همسر؛ زیرا اینان عیال آدمى هستند و واجب النفقه اند(16).

5. تكبر و عجب

یكى از آفات روزه از رذائل اخلاقى خود بزرگ بینى و تكبر فروشى است . تكبر اولین معصیتى است كه در برابر خدا صورت پذیرفته است .

تكبر، چیزى است كه از آن به عنوان اصول ریشه هاى كفر، یاد شده است(17).

سرچشمه و ریشه كفر سه چیز است : حرص ، تكبر و حسد(18). تكبر نه تنها زشت ترین اخلاق است بلكه از بزرگترین گناهان مى باشد.(19)

عجب ، در بسیارى از موارد به معناى تكبر است ، ولى گاهى به معنى خودپسندى و خودبرتربینى است ، عجب آن است كه آدمى دیگران را به حساب نیاورد و موارد ارزش‌هاى آنها را نادیده بگیرد، امام صادق (علیه‌السلام ) فرمود: كسى كه براى دیگران، ارزشى قائل نشود، داراى عجب است .(20)پس عجب یك صفت منفى اجتماعى است كه انسان خود را مى پسندد و براى دیگران مؤ لفه ستودنى قائل نیست .

پی نوشت ها:

1. غررالحكم ، شماره 5873.

2. همان ، شماره 5874.

3. ر.ك : حر عاملى ، وسایل الشیعه ، ج 7، ص 21.

4. ر.ك : طبرسى ، جوامع الجامع ، ج 1، ص 103.

5. وقایع الایام ، خیابانى ، صیام ، ص 431.

6. بنى اسرائیل : 22-25.

7. جوامع الجامع ، ذیل آیات فوق .

8. جوامع الجامع ، ذیل آیات فوق .

9. اسراء 24.

10. بقره : 83.

11. روضة المتقین ، ج 12، ص 249.

12. بحار الانوار، ج 74، ص 74.

13. بحار الانوار، ج 75، ص 275.

14. مواعظ العددیة ، ص 63، ثلاثیات .

15. بحار الانوار، ج 74 ص 61.

16. وسایل الشیعه ، ج 15، ص 237.

17. مستدرك ، ج 2، ص 309.

18. ر.ك : تزكیة النفس ، مبحث كبر.

19. ر.ك : تزكیة النفس ، مبحث كبر.

20. صدوق ، معالى الاخبار، ص 244.

بخش عترت و سیره تبیان

منبع:

صفاى باطن در پرتو رمضان

سید محمد شفیعى

3- روزه خصوص خصوص: روزه قلب از توجه داشتن به پستی ها و افطار دنیایی و دور نگه داشتن آن از غیر خدا می باشد. افطار این روزه ،‌به فکر در باره دیگر مسائل دین و آخرت و آن مسائلی از دنیاست که نقص برای دین دارد زیرا که این چنین تعلق دنیوی ، توشه آخرت است.

........................................................................................

احکام روزه

  8 _ اماله کردن
س 137 _ آیا اماله کردن موجب ابطال روزه می شود؟ ج _ اماله کردن با چیز روان، اگر چه از روی ناچاری و برای معالجه باشد، روزه او باطل می کند.
س 138 _ حکم اماله کردن با چیزی که روان نیست، چه می باشد؟ ج _ چیزی که روان نیست اشکال ندارد، گر چه اجتناب از آن بهتر است.  

  9 _ قی کردن
س 139_ در چه صورتی قی کردن باعث ابطال روزه می شود؟ ج _ هر گاه روزه دار عمداً قی کند، اگر چه بر اثر بیماری و مانند آن ناچار باشد، روزه اش باطل می شود.
س 140 _ اگر قی کردن سهواً یا از روی بی اختیاری صورت گیرد، آیا روزه اشکال پیدا می کند؟ ج _ اگر سهواً یا بی اختیار باشد، اشکال ندارد.
س 141 _ اگر در شب ماه رمضان چیزی بخورد که می داند به جهت خوردن آن، در روز بی اختیار قی می کند، چه تکلیفی متوجه اوست؟ ج _ بنابر احتیاط واجب، روزه آن روز را قضا نماید.
س 142 _ اگر روزه دار بتواند از قی کردن خودداری کند، چه وظیفه ای دارد؟ ج _ چنانچه برای او ضرری نداشته باشد، بنابر احتیاط مستحب از قی کردن خودداری نماید.

  س 143 _ اگر حشره ای در گلوی روزه دار رود، روزه اش چه حکمی پیدا می کند؟ ج _ چنانچه ممکن باشد باید آن را بیرون آورد و روزه او باطل نمی شود.
س 144 _ اگر بداند که بیرون آوردن حشره باعث قی کردن می شود، چه وظیفه ای متوجه اوست؟ ج _ اگر بداند که به سبب بیرون آوردن آن، قی می کند، واجب نیست آن را بیرون آورد و روزه او صحیح است.
س 145 _ اگر سهواً چیزی را فرو ببرد و پیش از رسیدن به حلق یادش بیاید روزه است. چه وظیفه ای دارد؟ ج _ چنانچه ممکن باشد، باید آن را بیرون آورد و روزه او صحیح است.
س 146 _ اگر روزه دار یقین داشته باشد که بر اثر آروغ زدن، چیزی از گلو بیرون می آید آیا می تواند عمداً آروغ بزند؟ ج _ نباید عمداً آروغ بزند ولی اگر یقین نداشته باشد، اشکال ندارد.
س 147 _ اگر آروغ بزند و چیزی در گلو یا دهانش بیاید، چه وظیفه ای دارد؟ ج _ باید آن را بیرون بریزد.
س 148 _ اگر بی اختیار چیزی را که بر اثر آروغ زدن فرو ببرد آیا روزه اش اشکال پیدا می کند؟ ج _ اگر بی اختیار فرو رود، روزه اش صحیح است.

.

احکام روزه

 
س 132 _ اگر زن بعد از اذان صبح، از خون یا نفاس پاک شود یا در بین روز خون حیض یا نفاس ببیند روزه اش چه حکمی پیدا می کند؟ ج _ اگر چه نزدیک مغرب باشد روزه او باطل است.
س 133 _ اگر زن غسل حیض یا نفاس را فراموش کند و بعد از یک روز یا چند روز یادش بیاید، روزه او چه حکمی پیدا می کند؟ ج _ روزه هایی که گرفته صحیح است.
س 134 _ اگر زن پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و در غسل کردن کوتاهی کند و تا اذان صبح غسل نکند، آیا روزه اش باطل می شود؟ ج _ روزه اش باطل است. ولی چنانچه کوتاهی نکند، مثلاً منتظر باشد که حمام زنانه باز شود، اگر چه سه مرتبه بخوابد و تا اذان صبح غسل نکند، روزه اش صحیح است.
س 135 _ روزه زنی که در حال استحاضه است، در چه صورتی صحیح است؟ ج _ اگر غسل های خود را به تفصیلی که در احکام استحاضه گفته شد به جا آورد، روزه او صحیح است. س 136 _ کسی که مس میّت کرده، آیا می تواند بدون غسل، روزه بگیرد؟ ج _ کسی که مس میّت کرده، یعنی جایی از بدن خود را به بدن میّت رسانده، می تواند بدون غسل مس میّت، روزه بگیرد و اگر در حال روزه نیز میّت را مس نماید، روزه او باطل نمی شود.

.

احکام روزه

س 127 _ کسی که می خواهد قضای روزه ماه رمضان را بگیرد، اگر بعد از اذان صبح بیدار شود و ببیند محتلم شده و بداند پیش از اذان محتلم شده چه وظیفه ای دارد؟ ج _ چنانچه وقت قضای روز تنگ است، مثلاً پنج روز، روزه قضای ماه رمضان دارد و پنج روز نیز به ماه رمضان مانده است. بنابر احتیاط، آن روز را روزه بگیرد و بعد از ماه رمضان نیز دوباره آن را به جا آورد و اگر وقت قضای روزه تنگ نیست، روزه او باطل است.
س 128 _ اگر در روزه واجب، غیر از روزه ماه رمضان و قضای آن، تا اذان صبح جنب بماند ولی از روی عمد نباشد، چه وظیفه ای دارد؟ ج _ چنانچه وقت آن روزه معین است، مثلاً نذر کرده که آن روز را روزه بگیرد، روزه اش صحیح است و اگر مانند روزه کفاره وقت آن معین نیست، بنابر احتیاط مستحب روزه دیگری را روزه بگیرد.
س 129 _ اگر زن در ماه رمضان پیش از اذان صبح از حیض یا نفاس پاک شود و عمداً غسل نکند، یا اگر وظیفه او تیمم است، عمداً تیمم نکند، روزه اش چه حکمی پیدا می کند؟ ج _ روزه اش باطل است و بنابر احتیاط مستحب در قضای ماه رمضان و در هر روزه واجب معین نیز مسأله چنین می باشد.
س 130 _ اگر شخص جنب یا زنی که پیش از اذان صبح، از حیض یا نفاس پاک می شود، برای غسل وقت نداشته باشد، چه وظیفه ای دارد؟ ج _ چنانچه بخواهد روزه بگیرد، باید تیمم نماید و روزه اش بنابر اقوی صحیح است، چه روزه ماه رمضان باشد یا واجب معین یا واجب غیر معین یا مستحب.
س 131 _ اگر زن نزدیک اذان صبح، از حیض یا نفاس پاک شود و برای هیچ کدام از غسل و تیمم وقت نداشته باشد یا بعد از اذان بفهمد پیش از اذان پاک شده بود، روزه اش چه حکمی پیدا می کند؟ ج _ چنانچه روزه ای که می گیرد، مانند روزه ماه رمضان واجب باشد، صحیح است. و هم چنین اگر روزه مستحب یا روزه ای باشد که مانند روزه کفّاره وقت آن معین نیست. بنابر اقوی روزه اش صحیح است.

.