تبیان، دستیار زندگی

در اینجا و بعد از مطرح کردن انتقاد از رهبری که حقی طبیعی و مشروع است بحث لزوم وجود ولی فقیه و ولایت فقیه را مطرح می کنم و از سه جنبه مختلف آن را مورد بررسی قرار می دهم.

دلیل عقلى محض
دلیل عقلى محض همان برهان ضرورت نظم در جامعه اسلامى است که در گذشته بیان گردید و دانستن این نکته درباره آن ضرورى است که این برهان، به دلیل آنکه مقدماتى عقلى دارد و از این جهت، دلیلى عقلى است، هرگز ناظر به اشخاص نیست و داراى چهار خصوصیت «کلیت‏»، «ذاتیت‏»، «دوام‏»، و «ضرورت‏» مى‏باشد و به همین دلیل، نتیجه‏اى که از آن حاصل مى‏شود نیز کلى و ذاتى و دائمى و ضرورى خواهد بود. از اینرو، براهینى که در باب نبوت و امامت اقامه مى‏شود، هیچ یک ناظر به نبوت و یا امامت‏شخص خاص نیست و امامت و نبوت شخصى را ثابت نمى‏کند و در مساله ولایت فقیه نیز آنچه طبق برهان عقلى محض اثبات مى‏شود، اصل ولایت‏براى فقیه جامع‏الشرایط است و اما اینکه کدام یک از فقیهان جامع‏الشرایط باید ولایت را به دست گیرد، امرى جزئى و شخصى است که توسط خبرگان برگزیده مردم یا راه‏هاى دیگر صورت مى‏گیرد.
حیات اجتماعى انسان و نیز کمال فردى و معنوى او، از سویى نیازمند قانون الهى در ابعاد فردى و اجتماعى است که مصون و محفوظ از ضعف و نقص و خطا و نسیان باشد و از سوى دیگر، نیازمند حکومتى دینى و حاکمى عالم و عادل است‏براى تحقق و اجراى آن قانون کامل. حیات انسانى در بعد فردى و اجتماعى‏اش، بدون این دو و یا با یکى از این دو، متحقق نمى‏شود و فقدان آن دو، در بعد اجتماعى، سبب هرج و مرج و فساد و تباهى جامعه مى‏شود که هیچ انسان خردمندى به آن رضا نمى‏دهد.
این برهان که دلیلى عقلى است و مختص به زمین یا زمان خاصى نیست، هم شامل زمان انبیاء(علیهم‏السلام) مى‏شود که نتیجه‏اش ضرورت نبوت است، و هم شامل زمان پس از نبوت رسول خاتم‏صلى الله علیه و آله و سلم است که ضرورت امامت را نتیجه مى‏دهد، و هم ناظر به عصر غیبت امام معصوم است که حاصلش، ضرورت ولایت فقیه مى‏باشد.
تفاوت نتیجه این برهان در این سه عصر، آن است که پس از رسالت‏ختمیه رسول اکرم، حضرت محمد مصطفى‏صلى الله علیه و آله و سلم، آمدن قانونى جدید از سوى خداوند ناممکن است; زیرا هر آنچه که در سعادت انسان تا هنگام قیامت; از عقاید و اخلاق و احکام نقش دارد، به دست اعجاز، در کتاب بى‏پایان قرآن نگاشته شده است و از اینرو، یک نیاز بشر که همان نیاز به قانون الهى است، براى همیشه برآورده گشته است و آنچه مهم مى‏باشد، تحقق بخشیدن به این قانون در حیات فردى و اجتماعى و اجراى احکام دینى است.
در عصر امامت، علاوه بر تبیین قرآن کریم و سنت و تعلیل معارف و مدعیات آن و دفاع از حریم مکتب، اجراى احکام اسلامى نیز به‏قدر ممکن و میسور و تحمل و خواست جامعه، توسط امامان معصوم(علیهم‏السلام) صورت مى‏گرفت و اکنون سخن در این است که در عصر غیبت ولى عصر(عجل الله تعالى فرجه الشریف) نیز انسان و جامعه انسانى، نیازمند اجراى آن قانون جاوید است; زیرا بدون اجراى قانون الهى، همان مشکل و محذور بى‏نظمى و هرج و مرج، و برده‏گیرى و ظلم و ستم و فساد و تباهى انسان‏ها پیش خواهد آمد و بى‏شک، خداى سبحان در عصر غیبت امام زمان(عجل‏الله‏تعالى‏فرجه‏الشریف) ، انسان و جامعه را به حال خود رها نساخته و براى هدایت انسان‏ها، ولایت جامعه بشرى را به دست کسانى سپرده است.
کسى که در عصر غیبت ولایت را از سوى خداوند بر عهده دارد، باید داراى سه ویژگى ضرورى باشد که این سه خصوصیت، از ویژگى‏هاى پیامبران و امامان سرچشمه مى‏گیرد و پرتویى از صفات متعالى آنان است:
ویژگى اول
شناخت قانون الهى بود; زیرا تا قانونى شناخته نشود، اجرایش ناممکن است.
ویژگى دوم
استعداد و توانایى تشکیل حکومت‏براى تحقق دادن به قوانین فردى و اجتماعى اسلام بود.
ویژگى سوم
امانتدارى و عدالت در اجراى دستورهاى اسلام و رعایت‏حقوق انسانى و دینى افراد جامعه.
به دلیل همین سه ویژگى ضرورى است که گفته مى‏شود نیابت امام عصر(عج) و ولایت جامعه در عصر غیبت از سوى خداوند، بر عهده فقیهان جامع شرایط(سه شرط مذکور) مى‏باشد.
تذکر این نکته نیز سودمند است که سلسله جلیله انبیاء(علیهم‏السلام) به نصاب نهایى خود رسیده و با انتصاب حضرت ختمى‏مرتبت‏صلى الله علیه و آله و سلم از سوى خداى سبحان، محال است که کسى به مقام شامخ نبوت راه یابد; چنانکه سلسله شریفه امامان(علیهم‏السلام) نیز به نصاب نهایى خود بالغ شده و با انتصاب حضرت بقیة الله(ارواح من سواه فداه)، ممکن نیست که احدى به مقام والاى امامت معصوم راه یابد. لیکن برهان عقلى بر ضرورت زعیم و رهبر براى جامعه، امرى ضرورى و دائمى است و هر کس در زمان غیبت، مسؤولیت اداره امور مسلیمن را داشته باشد، باید به عنوان نیابت از طرف ولى عصر(علیه‏السلام) باشد; زیرا آن حضرت، امام موجود و زنده است که تنها حجت‏خدا مى‏باشد و همان‏گونه که در عصر ظهور امامان گذشته، در خارج از اقلیم خاص آنان، نائبانى از طرف ایشان منصوب مى‏شدند، در عصر غیبت ولى عصر(علیه‏السلام) نیز چنین است و نیابت غیرمعصوم از معصوم، امرى ممکن است; زیرا امام معصوم داراى شؤون فراوانى است که اگر چه برخى از آن شؤون مانند مقام شامخ ختم ولایت تکوینى، اختصاص به خود ایشان دارد و نائب‏پذیر نیست و هیچ گاه به کس دیگرى انتقال نمى‏یابد، ولى برخى دیگر از شؤون آن حضرت که جزء امور اعتبارى و قراردادى عقلاست و در زمره تشریع قرار دارد مانند افتاء و تعلیم و تربیت و اداره امور مردم و اجراى احکام و حفظ نظام از تهاجم بیگانگان نیابت‏پذیر است و این نیابت، به فقیهى تعلق مى‏گیرد که با داشتن آن سه ویژگى، بتواند در غیبت امام(علیه‏السلام) تا حد ممکن و مقدور، شؤون والاى آن حضرت را عملى سازد.
دلیل مرکب از عقل و نقل
برهان تلفیقى از عقل و نقل، دلیلى است که برخى از مقدمات آن را عقل و برخى دیگر از مقدماتش را نقل تامین مى‏کند. این‏گونه از دلیل، خود بر دو قسم است.
قسم اول
دلیلى است که موضوع حکم آن از شرع گرفته شده باشد، لیکن عقل، مستقلا حکم خود را بر آن موضوع مترتب کند; مانند «نماز خواندن در مکان غصبى‏» که حکم این مساله، به نظر مجتهد در مساله «اجتماع امر و نهى‏» بستگى دارد و جواز اجتماع امر و نهى و یا امتناع آن، هر دو بر یک برهان صرفا عقل مبتنى‏اند. آنچه که در مورد نماز در مکان غصبى از سوى شارع وجود دارد، مربوط به «حرمت غصب‏» یا «وجوب نماز» است، اما در مورد «ضرورت مباح بودن مکان نماز»، به عنوان شرط وضعى نظیر طهارت، هیچ روایتى وارد نشده است. از اینرو اگر مجتهد اصولى، اجتماع امر و نهى را ممکن بداند، مى‏گوید: شخصى که در مکان غصبى نماز خوانده است، هم معصیت کرده و هم اطاعت; و اگر چه نماز او همراه با تصرف غاصبانه بوده، لیکن نماز او صحیح مى‏باشد و پس از گذشتن وقت نیز قضا ندارد; همان‏گونه که در وقت نیز اعاده ندارد.
اما مجتهدى که اجتماع امر و نهى را ممکن نمى‏داند و جانب نهى را بر جانب امر ترجیح مى‏دهد، مى‏گوید: نماز واجب است و غصب مال دیگران حرام است و جمع بین این دو محال است و لذا با وجود نهى شرعى، جایى براى امر شرعى باقى نمى‏ماند و بالعکس; و چون در مورد غصب مال دیگران، نهى آمده و آن را حرام کرده است، پس هیچ گاه در چنین جایى شارع دستور نماز خواندن نمى‏دهد و لذا آن نمازى که در مکان غصبى خوانده شود، در واقع نماز شرعى نیست و باطل است.
بنابر آنچه گذشت، موضوع این حکم(نماز خواندن در مکان غصبى)، ماخوذ از یک امر و نهى شرعى است، ولى حکم آن مستند به یک استدلال عقلى مى‏باشد.
قسم دوم
دلیلى است که موضوع و حکم آن از شرع گرفته شده باشد، لیکن عقل، لازمه آن حکم را بر آن موضوع بارمى‏کند مانند حرمت ضرب و شتم والدین. آنچه در شرع وارد شده است نظیر آیه شریفه «لا تقل لهما اف‏»، دلالت‏بر حرمت اف گفتن بر والدین دارد، اما عقل، حرمت ضرب و شتم را به نحو اولویت درک مى‏کند; یعنى مى‏گوید اگر خداوند بى‏احترامى مختصر را نسبت‏به والدین حرام دانسته، پس بى‏شک، زدن آنان را نیز حرام مى‏داند.
این گونه از استدلال‏هاى عقلى که در محور نقل حاصل مى‏شوند و تلفیقى از این دو مى‏باشند، از «ملازمات عقلیه‏» شمرده مى‏شوند و تفاوت آنها با «مستقلات عقلیه‏» نظیر حرمت ظلم، در همان استقلال و عدم استقلال عقل در حکم کردن است; یعنى در مثل «حرمت ظلم‏» که از مستقلات عقلیه است، عقل به‏صورت مستقل حکم ظلم را که حرمت مى‏باشد صادر مى‏کند بدون آنکه در این حکم خود، نیازمند موضوعات یا احکام شرعى باشد; ولى در دو مثال فوق که گفته شد و هر دو از ملازمات عقلیه بودند، اگر چه که عقل حکم مى‏کرد، ولى عقل در یک حکم، موضوع تنها را از شرع مى‏گرفت و در حکم دیگرش، علاوه بر موضوع، حکم شرعى ملازم حکم خود را نیز از شرع دریافت مى‏کرد.
دلیل اول در اثبات ولایت فقیه که بیان شد، دلیل عقلى محض و از مستقلات عقلیه است و دلیل تلفیقى که اکنون در صدد بیان آن هستیم، از ملازمات عقلیه است نه از مستقلات عقلیه، و از نوع دوم آن مانند حرمت ضرب و شتم والدین مى‏باشد.
دلیل نقلى محض بر ولایت فقیه
چون بحث مبسوط پیرامون تمام ادله نقلى، اعم از قرآنى و روایى، خارج از حوصله این متن است که وظیفه آن، تحلیل و تبیین و تعلیل عقلى ولایت فقیه مى‏باشد و از سوى دیگر، در ثنایاى مسائل مطروح آمده است; به ویژه مولى‏احمد نراقى(رحمه‏الله)و امام خمینى(رحمه‏الله) نیز بازگو شده است، لذا پس از نقل برخى از روایات، به ذکر خطوط کلى مستفاد از آنها اکتفا مى‏شود.
الاولى: ما ورد فی الاحادیث المستفیضة، منها صحیحة ابی‏البختری، عن ابی‏عبدالله(علیه‏السلام) انه قال: «العلماء ورثة الانبیاء» .
الثانیة: روایة اسماعیل‏بن جابر، عن ابی‏عبدالله(علیه‏السلام) انه قال: «العلماء امناء».
الثالثة: مرسلة الفقیه، قال امیرالمؤمنین(علیه‏السلام): «قال رسول‏الله‏صلى الله علیه و آله و سلم:اللهم ارحم خلفائی، قیل: یا رسول الله ومن خلفاؤک؟ قال: الذین یاتون من بعدی یروون حدیثی وسنتی‏»، ورواه فی معانی‏الاخبار، وغیره ایضا.
الرابعة: روایة علی‏بن ابی‏حمزة، عن ابی‏الحسن موسى‏بن جعفر(علیه‏السلام)، وفیها: «لان المؤمنین الفقهاء حصون الاسلام کحصن سور المدینة لها».
الخامسة: روایة السکونی، عن ابی‏اعبدالله(علیه‏السلام) قال: «قال رسول‏الله‏صلى الله علیه و آله و سلم: الفقهاء امناء الرسل ما لم‏یدخلوا فی الدنیا، قیل: یا رسول‏الله‏صلى الله علیه و آله و سلم وما دخولهم فی الدنیا؟ قال: اتباع السلطان، فاذا فعلوا ذلک فاحذروهم على دینکم‏».
السادسة: ما رواه فی جامع الاخبار، عن النبی‏صلى الله علیه و آله و سلم انه قال: «افتخر یوم القیامة بعلماء امتی فاقول علماء امتی کسائر الانبیاء قبلی‏».
السابعة: المروی فی الفقه الرضوی انه قال: «منزلة الفقیه فی هذا الوقت کمنزلة الانبیاء فی بنی‏ااسرائیل‏» .
الثامنة: المروی فی الاحتجاج فی حدیث طویل، قیل لامیرالمؤمنین(علیه‏السلام): من خیر خلق الله بعد ائمة‏الهدى ومصابیح الدجى؟ قال: «العلماء اذا صلحوا» .
التاسعة: المروی فی المجمع عن النبی‏صلى الله علیه و آله و سلم انه قال: «فضل العالم على الناس کفضلی على ادناهم‏».
العاشرة: المروی فی المنیة انه تعالى قال لعیسى(علیه‏السلام): «عظم العلماء واعرف فضلهم، فانی فضلتهم على جمیع خلقی الا النبیین والمرسلین، کفضل الشمس على الکواکب، وکفضل الاخرة على الدنیا، وکفضلی على کل شی‏ء».
الحادیة عشر: المروی فی کنز الکراجکی عن مولانا الصادق(علیه‏السلام) انه قال: «الملوک حکام على الناس والعلماء حکام على الملوک‏».
الثانیة عشر: التوقیع الرفیع المروی فی کتاب اکمال الدین باسناده المتصل، والشیخ فی کتاب الغیبة، والطبرسی فی الاحتجاج، وفیها: «واما الحوادث الواقعة فارجعوا فیها الى رواة حدیثنا، فانهم حجتی علیکم وانا حجة الله علیهم‏» .
الثالثة عشر: ما رواه الامام فی تفسیره(علیه‏السلام) عن آبائه، عن النبی‏صلى الله علیه و آله و سلم انه قال: «اشد من یتم الیتیم الذی انقطع عن ابیه یتم یتیم انقطع عن امامه، ولایقدر على الوصول الیه ولایدری حکمه فیما یبتلى به من شرائع دینه، الا فمن کان من شیعتنا عالما بعلومنا فهذا الجاهل بشریعتنا المنقطع عن مشاهدتنا، یتیم فی حجره الا فمن هداه وارشده وعلمه شریعتنا کان معنا فی الرفیق الاعلى‏» .
قال: وقال علی(علیه‏السلام): «من کان من شیعتنا عالما بشریعتنا فاخرج ضعفاء شیعتنا من ظلمة جهلهم الى نور العلم الذی حبوناه، جاء یوم القیامة وعلى راسه تاج من نور یضی‏ء لاهل جمیع تلک العرصات‏».
الى ان قال: وقال الحسین بن علی(علیه‏السلام): «من کفل لنا یتیما قطعته عنا محبتنا باستتارنا، فواساه من علومنا التی سقطت الیه حتى ارشده وهداه، قال الله‏عزوجل: یا ایها العبد الکریم المواسی انا اولى بالکرم منک، اجعلوا له یا ملائکتی فی الجنان بعدد کل حرف علمه الف‏الف‏قصر» .
الى ان قال: وقال موسى بن جعفر(علیه‏السلام): «فقیه واحد ینقذ یتیما من ایتامنا المنقطعین عنا وعن مشاهدتنا بتعلیم ما هو محتاج الیه، اشد على ابلیس من الف عابد» .
الى ان قال: «ویقال للفقیه: ایها الکافل لایتام آل‏محمدصلى الله علیه و آله و سلم الهادی لضعفاء محبیه وموالیه، قف حتى تشفع فی کل من اخذ عنک او تعلم منک‏».
الى ان قال: وقال علی‏بن محمدصلى الله علیه و آله و سلم: «لولا من یبقى بعد غیبة قائمنا من العلماء الداعین الیه والدالین الیه‏»،الى ان قال: «لما بقی احد الا ارتد عن دین الله... اولئک هم الافضلون عند الله‏عزوجل‏».
الرابعة عشر: روایة ابی‏خدیجة، قال: قال لی ابوعبدالله(علیه‏السلام): «انظروا الى رجل منکم یعلم شیئا من قضایانا فاجعلوه بینکم، فانی قد جعلته قاضیا، فتحاکموا الیه‏».
الخامسة عشر: روایة اخرى له: «اجعلوا بینکم رجلا ممن قد عرف حلالنا وحرامنا، فانی قد جعلته قاضیا» .
السادسة عشر: مقبولة عمر بن حنظلة، وفیها: «ینظران الى من کان منکم ممن قد روى حدیثنا، ونظر فی حلالنا وحرامنا، وعرف احکامنا، فلیرضوا به حکما، فانی قد جعلته علیکم حاکما، فاذا حکم بحکمنا ولم یقبله منه، فانما استخف بحکم الله، وعلینا رد، والراد علینا الراد على الله، وهو على حد الشرک بالله‏».
السابعة عشر: ما روی عن النبی‏صلى الله علیه و آله و سلم فی کتب الخاصة والعامة انه قال: «السلطان ولی من لاولی له‏».
الثامنة عشر: ما رواه الشیخ الجلیل ابومحمد الحسن‏بن علی‏بن شعبة فی کتابه المسمى بتحف العقول، عن سیدالشهداء الحسین‏بن علی(علیهماالسلام)، والروایة طویلة ذکرها صاحب الوافی فی کتاب الامر بالمعروف والنهی عن المنکر، وفیها: «ذلک بان مجاری الامور والاحکام على ایدی العلماء بالله، الامناء على حلاله وحرامه‏» الحدیث.
التاسعة عشر: ما رواه فی العلل باسناده عن الفضل‏بن شاذان، عن ابی‏االحسن‏الرضا(علیه‏السلام) فی حدیث قال فیه: «فان قال: فلم وجب علیهم معرفة الرسل، والاقرار بهم، الاذعان لهم بالطاعة؟
قیل له: لانه لما لم یکن فی خلقهم وقواهم ما یکملون لمصالحهم، وکان الصانع متعالیا عن ان یرى، وکان ضعفهم وعجزهم عن ادراکه ظاهرا، لم یکن بد من رسول بینه وبینهم معصوم، یؤدی الیهم امره ونهیه وادبه، یقفهم على ما یکون به احراز منافعهم ودفع مضارهم اذ لم یکن فی خلقهم ما یعرفون به ما یحتاجون الیه منافعهم ومضارهم، فلو لم یجب علیهم معرفته وطاعته، لم یکن فی مجی‏ء الرسول منفعة ولاسد حاجة، ولکان اتیانه عبثا لغیر منفعة ولاصلاح، ولیس هذا من صفة الحکیم الذی اتقن کل شی‏ء.
فان قال: فلم جعل اولی‏الامر وامر بطاعتهم؟
قیل: لعلل کثیرة: منها: ان الخلق لما وقفوا على حد محدود، وامروا ان لایتعدوا ذلک الحد لما فیه من فسادهم، لم یکن یثبت ذلک ولایقوم الا بان یجعل علیهم فیه امینا یمنعهم من التعدی والدخول فیما خطر علیهم; لانه لو لم‏یکن ذلک کذلک، لکان احد لایترک لذته ومنفعه لفساد غیره، فجعل علیهم قیما یمنعهم من الفساد ویقیم فیهم الحدود والاحکام.
ومنها: انا لا نجد فرقة من الفرق ولاملة من الملل بقوا وعاشوا الا بقیم ورئیس لما لابد لهم منه فی امر الدین والدنیا، فلم یجز فی حکمة الحکیم ان یترک الخلق مما یعلم انه لابد لهم منه، ولاقوام لهم الا به، فیقاتلون به عدوهم، ویقسمون به فیئهم، ویقیم لهم جمعتهم وجماعتهم، ویمنع ظالمهم من مظلومهم.
ومنها: انه لو لم یجعل لهم اماما قیما امینا حافظا مستودعا، لدرست الملة، وذهب الدین، وغیرت السنة والاحکام، ولزاد فیه المبتدعون، ونقص منه الملحدون، وشبهوا ذلک على المسلمین; لانا قدوجدنا الخلق منقوصین، محتاجین، غیرکاملین، مع اختلافهم واختلاف اهوائهم، وتشتت انحائهم، فلو لم‏یجعل لهم قیما حافظا لما جاء به الرسول، لفسدوا على نحو ما بیناه، وغیرت الشرائع والسنن والاحکام والایمان، وکان فی ذلک فساد الخلق اجمعین‏».

با سلام به هم دوستان، با توجه به شروع به کار این جا و بحث درباره فیلم های سینمایی، نقد فیلم 300 را با توجه به بحث مهدوی از نشریه ساعت صفر، ویژه امام زمان(عج) براتون می ذارم، امیدوارم که خوشتون بیاد.

300 ، مساله این است...

چندی پیش فیلم سینمایی سیصد ساخته شد و به بازار آمد و از همان اوایل که سر و کله‌اش در سایت‌های اینترنتی و محافل خبری هنری پیدا شد سر و صداهایی به پا کرد.

من همان ابتدا که تبلیغات و توضیحات فیلم را در اینترنت دیدم نکاتی در ذهنم شکل گرفت و در همه مراحل و زمان‌های اکران و پخش فیلم و بعد از آن هم آن به نکات افزوده می‌شد اما سعی کردم آبها از آسیاب بیفتد و هر کس مطاع خویش عرضه کند تا آن گاه لب به سخن بگشایم و به اصطلاح نکاتم را بازگو کنم.

 این فیلم به خودی خود چیزهایی جالبی دارد؛ اسم آن که آدم را حتی اگر بی خیال باشد مجبور به تفکر می‌کند، نحوه فیلم‌برداری و حال و هوای تصاویر فیلم فیلم و نیز جنبه‌های تاریخی و اسطوره‌ای‌اش همه و همه قابل توجه‌اند اما از همه مهم‌تر اتفاق مهمی است که در این فیلم رخ داده و به تبع آن اتفاقاتی که این فیلم در میان مخاطبانش ایجاد کرده است. ظاهر فیلم در نگاه اول روایت جنگی است میان ایرانیان و یونانیان، بیش از بیست قرن پیش که به طور مشخص میان خشایارشاه و سپاهیان اسپارت در گرفته است.

همه آنهایی که فیلم را مسخره می‌کنند و یا از آن عصبانی هستند هم از قضا حرفشان این است که چرا تحریفی صورت گرفته است و جای برنده و بازنده عوض شده و یا تغییراتی در متن داستان و واقعیت تاریخ صورت گرفته است اما من این سوال را از پایه بی اساس و مسخره می‌دانم و جواب آن را هم این گونه می‌دهم که اصلا قرار بوده و بنا بوده که ماجرا این گونه روایت شود و قصه این چنین تعریف شود و سوال از چرایی این تحریف که به پیدا کردن مقصر منتهی می‌شود زیاد جالب نیست. بدون شک کسی که در این گستره و در این زمان چنین فیلمی می‌سازد نه آدم کم اطلاعی است، نه آدم بیکار و نه آدم احمقی. بلکه کاملا می‌داند که چه می‌کند و باید کند.

مطلب بعدی آن است که همه آنها که محکوم می‌کند و این فیلم را به باد انتقاد گرفته‌اند تمام ادعایشان دفاع از خود است چنانچه می‌پندارند کسی به آبا و اجدادشان جسارت کرده و آنهایند که می‌بایست رسم فرزندی را نیک پاس بدارند و از پیشینه خود و عملکرد پیشینیانشان یکسره دفاع کنند و در مقابل هر حرف و حدیثی موضع بگیرند اما من در این مسئله هم احساس می‌کنم اشتباهی رخ داده و ماجرا آن گونه که این عده فهمیده‌اند نیست و یا بهتر بگویم سعی شده تا اشتباهی رخ دهد و همه گمان کنند موضوع این چنین است.

 من از ضرورت ساختن این فیلم شروع می‌کنم تا بهتر بتوانم پرده از هدف ساخت آن بردارم؛ هر چه باشد موضوع مربوط به بیش از دو هزار سال پیش است و این پرسش مطرح است که در آن زمان دنیا چگونه بود و روابط آن چگونه و دیگر آن که از آنزمان تاکنون چه اتفاقاتی رخ داده است؟ طبق تواریخ رسمی و معتبر مرسوم یونان باستان پس از آنکه توانست متحد شود و مرکزیتی بدست آورد و خود را از تهدیدهای داخلی و خارجی برهاند وارد عرصه طلایی خود شد که از قضا موفقیت‌های علمی و اجتماعی و حکومتی نیز به درخشش طلایی این عصر افزود و زمانه‌ای آغاز گردید که در آن فرزندان یونان یک به یک سر برآوردند از فیثاغورث و ارشمیدس گرفته تا افلاطون و گوگیلاس و در نهایت ارسطو و اسکندر. اما ظاهرا این آخری از همه شرورتر بود و یونان را وارد مرحله تازه‌ای از تاریخ خود کرد که به عصر هلسینک مشهور شد و از قضا آخرین دوره عمر تمدن یونانی نیز همان بود.

 به طور کلی یونان در منطقه‌ای واقع شده بود که سه جریان اصلی آن را در برگرفته بودند. تمدن ایرانی در شرق که دروازه‌ای به ست مرق زمین و هند و چین بود با امپراطوری روم در غرب که حاکم بلامنازع اما بی هویت اروپا قلمداد می‌شد و دیگری جریان دینی یهودی که در جنوب و در نواحی فلسطین شکل گرفته بود و باالطبع یونان و یونانیان با هر سه اینها مراودات و ارتباطاتی داشتند. درباره ایران جدای از وامداری فکری و عملی که ایرانیان مدام به آن تاکید می‌کنند و رشد و شکوفایی یونانیان را دارای ریشه‌ای پارسی می‌دانند، ایران و یونان همواره نیم نگاهی به سرزمین‌های یکدیگر داشتند که این نگاه‌ها گاه به تجاوز و پرده‌دری نیز می‌رسید و آنها را به جان یکدیگر می‌انداخت.

 رابطه یونان با روم شبیه رابطه آن با ایران بود. البته با یک تفاوت اصلی و آن این که روم پس از غلبه و تسلط بر یونان که در نهایت درگیری‌ها و لشکرکشی‌ها صورت پذیرفت تمام میراث یونانی را به ارث برد؛ حتی خدایان یونانی تنها تغییر نام دادند و وارد شهرهای رومی شدند تا مردمان آنجا بت‌هایی تازه بپرستند.

 اما رابطه یونان با جریان دینی جنوب شکل دیگری داشت بیشتر از آن که در ظاهر و فیزیک جلوه‌گر شود، در افکار  اعتقادات نمایان شد؛ آن چنان که تمدن یونانی در پیوندی با جریان یهودیت که اوج آن در داستان ظهور عیسی مسیح تجلی یافت این امکان را پیدا کرد تا در قالب حکمرانی امپراطوری روم نهادینه شود و زیربنای تمدن کنونی غرب را شکل دهد. این میراث یونانی ـ یهودی ـ رومی که بعدها نام تمدن غرب به خود گرفت با گذر از قرون وسطی و با فتح سرزمین‌های جدید همچون امریکا گسترش یافت تا آن که پس از تحولات جدید در قرنی که گذشت، توانست از فراز قاره امریکا غلبه خود را بر جهانیان کامل کند.

 این خلاصه داستان بود اما هنوز به سوال اصلی که ضرورت ساخت این فیلم بود پاسخی نداده‌ایم. تمدن غرب که در همان اوایل و از دریچه یونان با امپراطوری ایران گیر و بندهایی داشت از بدحادثه دوباره پس از قرنها با ایران به مشکل خورده است و این بار مسئله جدی‌تر از همه دفعات طول این بازه طولانی است. آنچه مسلم است ترسیم این رزمگاه که در یک سو ایران و در سوی دیگر مدل امروزین تمدن یونان که همان طلایه‌داران تمدن غرب است حضور داشته باشند ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. اما مسئله اینجاست که هرچند غرب امروز فرزند همان یونان است اما ایران امروز زمین تا آسمان با ایران آن روزها فاصله دارد و این همان نکته‌ای است که فکر می‌کنم قرار است، ما در آن اشتباه کنیم و گمان کنیم ماجرای دعوای هخامنشیان و اسپارتیان است در صورتیکه با گذشت زمان طرف ایرانی نیز تغییر کرده است و در نظر گرفتن این نکته همان اشتباهی است که خیلی را گرفتار کرده است.

 اتفاقی که افتاده است عوض کردن جای ایران هخامنشی با ایران شیعی است که حتی نوع پوشش، رنگ پوست و تیپ مردان و زنان سرباز ایرانی بیشتر از آن که به ایرانیان هخامنشی شبیه باشد به مسلمانان افغان و عرب شباهت دارد. بگذریم از این که فیلم در اشاره‌ای مستقیم آنگاه که سپاه ایرانی قلع و قمع می‌شوند سواری سفیدپوش را از پشت پرده ابر و مه بیرون می‌آورد تا بیاید و به نشان انتقام سردار اسپارتی را گردن بزند و دوباره غیب گردد، سواری که نه قبل و نه بعد از آن صحنه حضورش در فیلم جایی ندارد.

 به نظر من تلاش برای همسان پنداری ایران امروز با ایران دو هزار و پانصد سال پیش در فیلم 300 دو ثمره مهم یکی در داخل حوزه فرهنگی فیلم و دیگری در میان مخاطب ایرانی داشته است که می‌توان گفت سازندگان فیلم تا حدود زیادی به این دو هدف نزدیک شده‌اند. ثمره اول برای غربیان است که همواره در طول تاریخ برای توجیه عملکرد خود محتاج تراشیدن دشمن بوده‌اند و بازبه گواه تاریخ مسلمانان همواره گزینه‌ای مناسب برای این نیاز بوده‌اند. اکنون نیز یافتن چیزی برای توجیه حوادث تروریستی اتفاق افتاده در ایالات متحده و لشکرکشی آن به خاورمیانه به جهت حفظ هویت غرب ضروری است که با توجه به اوضاع دیپلماتیک ایران و جهان چه از نظر ایدئولوژیکی و چه از نظر انرژی هسته‌ای که آن هم با همان عینک ایدئولوژیکی نگریسته می‌شود این ضرورت بیش از پیش روشن و مشخص‌تر می‌شود و به سمت ایران معطوف می‌گردد.

 در طرف مقابل و در میان ایرانیان و اهالی ایران امروز که هستند با گذشت سه دهه نتوانسته‌اند بفهمند که نباید هویت تاریخی خودشان را بر مبنای یک امپراطوری شاه خدایی ظالمانه که بقایای آن در حوالی شیراز خاک می‌خورد پایه بریزند؛ من هنوز نمی‌فهمم که چرا بعضی به رسم هخامنشیان و خشایارشاه بر دفاع از ایران و ایرانی می‌گویند و توجه نمی‌کنند که حمله غرب متوجه کدام ایران است و نباید به بهانه بد بودن غرب به بد دیگری همچون امپراطوری ظالمانه هخامنشی روی آورد و به آن افتخار کرد.

منبع: نشریه الکترونیک ساعت صفر، شماره 26
http://www.zerotime.org/fa/index.php?option=com_sptmag&task=showsptmagresult&mid=1&tid=29&id=460

در ابتدا باید مقداری از خصوصیات ذی القرنین گفته شود تا شباهت های امام زمان با وی مشخص گردد :
 1-  او بر تمام زمین ( مسکونی ) حکومت کرد : 
إِنَّا مَكَّنَّا لَهُ فِی الْأَرْضِ وَآَتَیْنَاهُ مِنْ كُلِّ شَیْءٍ سَبَبًا         سوره كهف : آیه 84 .
ما در زمین به او امکاناتی دادیم و از هر چیزی بدو وسیله ای بخشیدیم .
طبق روایات حضرت مهدی نیز حاکم تمام زمین خواهد شد :
فروی أن جمیع ملوك الدنیا كلها أربعة : مؤمنان وكافران ، فالمؤمنان سلیمان بن داود وإسكندر (ذی القرنین) ، والكافران نمروذ وبختنصر ، وسیملكها من هذه الأمة خامس لقوله تعالى : " لیظهره على الدین كله "  [ التوبة : 33 ] وهو المهدی                   تفسیر قرطبی ج 11 ص 47
روایت شده است که مالکان تمام جهان ( مسکونی) چهار نفر بوده اند ؛ دو نفر با ایمان و دو نفر کافر ؛ آن دو با ایمان سلیمان بن داوود و اسکندر ( ذوالقرنین ) بودند و آن دو کافر نمرود و بختنصر ؛ و از این امت نیز شخص پنجمی مالک تمام زمین خواهد شد ؛ زیرا خداوند فرموده است :" تا این ( دین ) را بر سایر دین ها برتری بخشد " و او مهدی است .
سخاوی نیز از علمای بنام اهل سنت در کتاب خویش از کعب الاحبار نقل می کند که گفت :
إنی لأجد المهدی مكتوبا فی أسفار الأنبیاء ما فی حكمه ظلم ولا عیب . یملك الدنیا كما ملك ذو القرنین ، وسلیمان بن داود علیهما السلام . . القناعة فیما یحسن الإحاطة به من أشراط الساعة ص 56 چاپ مكتبة القرآن قاهرة
من مهدی را می بینم که نام او در کتاب های پیامبران آمده است و در حکومت او هیچ گونه ظلم و عیبی نیست ؛ دنیا را مالک می شود همانگونه که ذوالقرنین و سلیمان بن داوود علیهما السلام مالک شدند .
2-  به او از اسباب غیبی داده شده بود :
همان آیه اشاره شده در عنوان قبل ( آیه 84 سوره کهف) بر این مطلب دلالت دارد  ؛ در مورد امام زمان نیز اسباب غیبی یاری کننده حضرت خواهد بود .
3-  او به همه جای زمین گذر نمود :
عن أمیر المؤمنین علی بن أبی طالب ( علیه السلام ) فی قصة المهدی قال : ویتوجه إلى الآفاق فلا تبقى مدینة وطأها ذو القرنین إلا دخلها وأصلحها     الزام الناصب ج 2 ص 261 .
از امیر مومنان علی بن ابی طالب (علیه السلام) در ماجرای مهدی روایت است که فرمودند : و به همه سو روی می کند ؛ پس هیچ شهری در زمین که ذوالقرنین به آن وارد  شده باشد باقی نمی ماند مگر اینکه مهدی در آن وارد شده و آن را درست می نماید .
4-  او در ابتدا غیبتی طولانی  نمود و سپس در میان مردم آشکار شد :
یا أحمد بن إسحاق مثله فی هذه الأمة مثل الخضر علیه السلام ، ومثله مثل ذی القرنین ، والله لیغیبن غیبة لا ینجو فیها من الهلكة إلا من ثبته الله عز وجل على القول بإمامته ووفقه [ فیها ] للدعاء بتعجیل فرجه .                 معجم احادیث الامام المهدی ج 4 ص 267
ای احمد بن اسحاق ماجرای او در این امت مانند ماجرای خضر علیه السلام است و ماجرای او مانند ماجرای ذی القرنین است ؛ قسم به خدا غیبتی می نماید که در آن از هلاکت نجات نمی یابد ، مگر کسی که خداوند او را بر اعتقاد به امامت او نگه داشته باشد ؛ و او را بر دعای برای جلو انداختن فرجش در آن زمان ، موفق گردانیده باشد .
او دارای عمری طولانی بود :
وأنبأنا أبو الفضائل وأبو تراب قالا نا أبو بكر أنا أبو الحسن أنا عثمان وأحمد قالا أنا الحسن أنا إسماعیل قال وأنا إسحاق عن عبد الله بن زیاد بن سمعان قال بلغنی عن بعض مؤمنی أهل الكتاب أن ذا القرنین عاش ثلاثة آلاف سنة                  تاریخ مدینة دمشق ج 17 ص 361
به ما از عده ای از مومنین اهل کتاب خبر رسیده است که ذی القرنین سه هزار سال عمر کرد
وفی التوراة أن ذا القرنین عاش ثلاثة آلاف سنة والمسلمون یقولون ألفا وخمسمائة .
تذكرة الخواص سبط ابن الجوزی ص 364 به نقل از آداب عصر الغیبة شیخ حسین کورانی ص 25
در تورات چنین آمده است که ذوالقرنین 3000 سال عمر کرد و مسلمانان آن را 1500 سال می دانند .
در همه این موارد حضرت حجت اباصالح المهدی عج الله تعالی فرجه با ذوالقرنین شباهت دارد .

مدّت حكومت حقه امام زمان (عج)

در این باره، روایات زیاد و مختلفى در كتب شیعه و سنّى نقل شده كه به چند نمونه اشاره مى كنم:

1 ـ اُمّ سلمه، زوجه رسول خدا(ص) ، از آن حضرت روایت مى كند كه در ضمن حدیثى فرمود: «فَیَلْبَثُ سَبْعَ سِنینَ (1) ؛ هفت سال در میان مردم مى ماند».

2 ـ ابو سعید خدرى از رسول اكرم نقل مى كند كه در پایان حدیثى فرمود:

«یَعِیشُ فی ذلِك سَبعَ سِنینَ ـ أو ثَمان ـ سِنینَ». (2)

«بعد از ظهور، هفت ـ یا هشت ـ سال زندگانى مى كند».

3 ـ حذیفه یمانى در ضمن حدیثى از پیامبر اكرم نقل مى كند كه فرمود:

«فَیَمْكُثُ اَرْبَعِین سنَةً (3) ؛ چهل سال در میان مردم مى ماند».

4 ـ در كتب اهل سنّت از امیرمؤمنان على(ع) نقل شده كه فرمود:

«هفت سال حكومت مى كند كه هر سال آن برابر ده سال از سالهاى شماست. آنگاه خداوند هر چه اراده كند انجام مى دهد». (4)

5 ـ در ذیل خطبه «البیان» از امیرمؤمنان على(ع) آمده است كه فرمود:

«مدّت هشتاد سال در میان مردم خواهد بود». (5)

6 ـ در حدیثى از امام حسین(ع) روایت شده كه فرمود:

«مهدى(عج) 19 سال و چند ماه حكومت مى كند». (6)

7 ـ ابى جارود از امام باقر(ع) روایت مى كند كه فرمود:

«حضرت قائم(عج) مدّت 309 سال حكومت مى كند چنان كه اصحاب كهف مدّت 309 سال در غارشان ماندند. زمین را پر از عدالت مى كند آنچنان كه پر از جور و ستم شده باشد. خداوند شرق و غرب جهان را براى او فتح مى نماید». (7)

8 ـ ابو بصیر در حدیثى از امام باقر(ع) روایت مى كند كه فرمود:

«هفت سال حكومت مى كند كه هر سالش معادل 10 سال شماست. سپس آنچه خدا بخواهد انجام مى دهد.

ابو بصیر مى گوید كه از آن حضرت پرسیدم: سالها چگونه طولانى مى شود؟

فرمود: خداوند به فلك دستور مى دهد كه آرام تر بچرخد و بدین گونه روزها و سالها طولانى مى شود.

عرض كردم: آنها ـ مخالفان ـ مى گویند: اگر فلك تغییر كند از بین مى رود.

فرمود: آن گفته ملحدان است و امّا مسلمانان راهى براى این حرف ندارند؛ خداوند براى پیامبرش ماه را شكافت، و قبل از آن، براى یوشع بن نون خورشید را بر گردانید، و از طولانى شدن روز قیامت نیز خبر داده و فرموده است: هر روز آن همانند هزار سال از سالهاى شماست». (8)

9 ـ مرحوم سیّد بن طاووس(رحمه الله) از كتاب جعفر بن محمّد كوفى نقل مى كند كه با اسناد خود از حمران نقل كرده كه:

«عمر دنیا صد هزار سال است. از این مدّت، بیست هزار سال سهم دیگران و هشتاد هزار سال، سهم آل محمّد(علیهم السلام) مى باشد». (9)

در این زمینه، روایات فراوانى از ائمه(علیهم السلام) نقل شده كه من به جهت اختصار به نقل روایات یاد شده بسنده كردم.

از بررسى مجموع روایاتى كه در مورد مدّت حكومت حضرت ولى عصر(عج) وارد شده، معلوم مى شود كه اختلاف فراوانى در مدّت سلطنت آن حضرت وجود دارد؛ زیرا رقمهاى 7، 8، 9، 14، 20، 21، 22، 30، 40، 70، 140 و 309 سال در چندین روایت دیگر نیز وارد شده است. (10)

البته گرچه بعضى از این روایات بر برخى دیگر قابل حمل است و دو روایت 7 و 70 و 14 و 140 به خوبى قابل جمع هستند؛ زیرا طبق روایت چهارم و هشتم كه از امیرمؤمنان على(ع) و امام باقر(ع) نقل نمودم، هر سال آن زمان معادل با ده سال زمان ماست؛ ولى با این همه، نمى توان گفت كه مدّت حكومت حقّه تا این اندازه محدود و ناچیز است. زیرا حكومتى كه پیامبران الهى از تشكیل آن سخن گفته اند و به مردم بشارتها داده اند و امیدها در دلها به وجود آورده اند و آیات زیادى از قرآن بدان اختصاص یافته (11) ، و هزاران حدیث از معصومین(علیهم السلام) در مورد آن روز گار مسعود وارد شده، و هزاران شیعه دل سوخته منتظر، سالها و قرنها در اشتیاق فرا رسیدن آن دوران پر شكوه عمرى را سپرى كرده اند، نمى توان گفت كه یك حكومت هفت ساله یا هشت ساله است. لذا بهتر است كه مطابق برخى از روایات كه حكومت حقه امام زمان (عج) را تا قیام قیامت دانسته، آن را حكومت جاویدان بنامیم و تا پایان جهان و برپایى قیامت، مستمر و پا بر جا بدانیم. چنان كه در حدیث مفصّلى از پیغمبر اكرم نقل شده است كه خداى تبارك و تعالى در شب معراج راجع به وصى آخرین فرمود:

«وَلاَنْصُرَنّهُ بِجُنْدِی، وَلاَمُدَّنَّهُ بِمَلائِكَتِی، حتّى یُعِلنَ دَعْوَتِی وَیَجْمَعَ الْخَلْقَ عَلى تَوحِیدِی، ثُمَّ لاَُدِیمَنَّ مُلْكَهُ، وَ لاَُداوِلَنَّ الأیّامَ بَیْنَ أوْلِیائى إلى یَومِ القِیامَةِ». (12)

«به یقین او را با سپاهیانم یارى مى كنم و فرشتگانم را به یارى او مى فرستم تا دعوت مرا آشكار سازد و همه بندگانم را بر توحید من گرد آورد; آن گاه سلطنتش راجاوید مى سازم و روزگار را تا روز رستاخیز در دست دوستانم مى گردانم».

آرى دوست عزیزم ! آنچه از مجموع شواهد و قراین و روایات اهل بیت(علیهم السلام) به دست مى آید این است كه ، مدّت حكومت حقه حضرت مهدى(عج) همانند غیبت آن بزرگوار در اختیار خداوند است و جز با اراده و مشیّت ذات اقدس احدیّت پایان نمى پذیرد و مدّت آن را جز خداى تبارك و تعالى نمى داند.

از خداى متعال خواهانیم كه ما را از شیعیان خالص و منتظران واقعى آن حضرت قرار داده، در ظهور مبارك پیشوا و مولایمان تعجیل فرماید، و بر ما منت گذارد و بقیّه عمر ما را تفضّلا در روزگار مسعود دولت حقّه و زمان مبارك آن حضرت قرار دهد.

به امید روزى كه آن بزرگ رهبر آسمانى، آخرین حجّت خدا، موعود همه اُمّتها و ملّتها ظهور نموده، و جهانیان را در سایه حكومت واحد جهانى از عدالت و آزادى الهى خود سیراب فرماید.منابع:
1. سنن ابى داود، ج 4، ص 108.

2. المهدى الموعود المنتظر، ج 1، ص 335 و البیان، باب 6.

3. عقد الدرر، ص 307، باب 11.

4. عقد الدرر، ص 305، باب 11.

5. الزام الناصب، ج 2، ص 232.

6. عقد الدرر، ص 305.

7. غیبت شیخ طوسى، ص 283.

8. بحار الانوار، ج 52، ص 339؛ ارشاد مفید، ص 365.

9. بحار الانوار، ج 53، ص 116، ح 22.

10. رجوع کنید به المهدى الموعود المنتظر، ج 1، ص 322 باب 21.

11. به كتاب «المحجه فیما نزل فى القائم الحجة» مراجعه شود.

12. بحار الانوار، ج 52، ص 312 ـ علل الشرایع، ج 1، ص 7، ط بیروت.