پرسش

با سلام و خسته نباشید: بنده اخیرا متوجه افزایش قند خون ناشتا (FBS=308) در آزمایش خونم شدم. میزان کلسترول و تری گلیسریدم در رنج طبیعی بود. این درحالی است که بنده اصلا سابقه دیابت نداشتم. پزشک محترم برای من روزانه 2 قرص متفورمین 500 صبح و شب و نصف قرص گلی بنکلامید تجویز کردند. و همین طور روزانه یک کپسول مولتی ویتامین و یک کپسول vitabiotics wellwoman تجویز کردند که من هر 2 آنها را در یک روز نمیخورم چون روز بعد یبوست می شوم. از نظر وزنی هم حدودا 70 کیلوگرم هستم که پزشکم گفتند مشکل اضافه وزن ندارم از لحاظ تغذیه ای هم پیش از آگاهی از این بیماری علاقه ای به برنج و شیرینی جات نداشتم و خیلی معمول استفاده میکردم که الان هم این روند ادامه دارد به طوری که مصرف برنج من خیلی کمتر، هفته ای سه بار و هر بار یک کفگیر و شیرینی هم که به صفر رسیده است. درحال حاضر تقریبا هر روز کدوسبز،گزنه و سبوس گندم میخورم علاوه بر داروها اما خیلی بی حال هستم. ممنون میشوم من را برای یک برنامه غذایی راهنمایی بفرمایید.

پاسخ

با سلام
 در مورد آزمایش، باید این نکته را بدانید که بالاخره قند خون در یک بار آزمایش دادن بالا تشخیص داده می شود که برای شما همین آزمایش بوده است. یعنی نباید فکر کنید چون تا حالا قند خون بالا نداشتید پس دیگر نخواهید داشت. در مورد ویتامین، wellwoman هم یک نوع مولتی ویتامین است و نباید همزمان با مولتی ویتامین دیگری داده شود. یا مولتی ویتامین یا ول ومن . یکی را مصرف کنید کافی است. باید قند خود را در طول روز چک کنید. افت پیدا نکند. برای تنظیم داروهای خود به پزشک داخلی یا غدد مراجعه کنید. با وجودی که اضافه وزن ندارید اما کاستن حدود 4-3 کیلو از وزنتان در کنترل بهتر قند خون کمک خواهد کرد. مصرف داروی گیاهی مثل گزنه باید با نظر پزشک باشد چون می تواند قند خون را زیادی کاهش دهد.
 استفاده از توصیه هاى زیر برای یک بیمار دیابتی، مى تواند بسیار مفید باشد:
- استفاده از فیبرهاى محلول زمان لازم براى جذب قند خون را افزایش داده و از افزایش ناگهانى قند خون پس از مصرف وعده غذایى جلوگیرى مى كند. پس مصرف یك عدد سیب با پوست، حبوبات و سبزى هاى سرشار از فیبر به شما در كنترل قند خون كمك بزرگى مى كند. منابع غنی از فیبر محلول عبارتند از : سیب، مرکبات مثل پرتقال، لیمو  و گریپ فروت، توت فرنگی  و غلات سبوس دار .
- تا جایی که ممکن است از مصرف كربوهیدرات هاى ساده ( قند، شكر، شیرینى، مربا، آرد سفید، ژله، آب نبات و...) پرهیز کنید و بیشتر كربوهیدرات های پیچیده را مصرف کنید، البته این بدان معنا نیست كه هرگز قند مصرف نكنید.
- بهترین شكل مصرف نان، استفاده از نان سبوس دار  آن است و بهترین گزینه استفاده از نان سنگك است.
-از مصرف چربى زیاد باید پرهیز كرد، زیرا چربى زیاد سرعت سقوط بدن به طرف بیمارى دیابت را تسریع مى كند، به خصوص چربى هاى اشباع( جامد ) كه بر توانایى تاثیر انسولین بر متابولیسم قند تاثیر منفى مى گذارد. بنابراین توصیه به شما این است كه چربى هاى مرئى گوشت ها(چربى هایى كه با چشم دیده مى شوند) و پوست مرغ را حتماً جدا كرده و مصرف سینه مرغ را به ران مرغ و سایر قسمت ها ارجحیت دهید.
-كباب كردن، بخارپز كردن و روش هاى پخت سریع را بر سرخ كردن در روغن ارجحیت بدهید.
- ماهى سرشار از اسیدهای چرب اُمگا- 3  است، بنابراین مصرف ماهی به میزان حداقل دو بار در هفته و هر بار 90 گرم توصیه مى شود. البته بیماران دیابتی نباید از كپسول هاى روغن ماهى جز با تجویز پزشك استفاده نمایند، زیرا تنظیم قند خون آنها را مختل مى كند.
 - پیاز و سیر ( در صورت عدم استفاده از آسپیرین و نداشتن مشكلات گوارشى در رابطه با مصرف سیر ) از قدیمى ترین مواد غذایى هستند كه از نظر كنترل بیمارى دیابت مورد توجه بوده و تحقیقات جدید این موارد را تاكید كرده است (خام و پخته آنها تفاوتى ندارد). پیاز  با تاثیر بر سوخت و ساز گلوكز در كبد و یا افزایش سطح انسولین و یا بالاخره افزایش اثر كیفى انسولین براى كاهش قند خون مفید باشد .
- كلم بروكلى از سبزى هاى بسیار مفید است كه منبع غنى كروم است و به تنظیم قند خون در محدوده مطلوب بسیار كمك مى كند. جو نیز از نظر كروم غنى است. از دیگر مواد غذایى حاوى كروم مى توان به مغزها ، قارچ خوراكى  ، سبوس غلات، ریواس  و مخمر اشاره كرد.
-لبنیات  مصرفى شما باید از نوع كم چرب باشد. ماست  و شیر پر چرب  ، خامه ، پنیرهاى پرچرب (گودا، پیتزا و...) ، سرشیر و كره را از رژیم غذایى خود حذف كنید.
-آنتى اكسیدان ها  شامل ویتامین های C , E  و بتاكاروتن  از مواد بسیار مهم براى حفاظت از سلول هاى بتا (سلول هاى تولید كننده انسولین) هستند، بنابراین از منابع حاوى این ویتامین استفاده كنید. ویتامین C در سبزیجات و میوه های تازه و بیشتر در مرکبات( پرتقال، گریپ فروت، انواع لیمو و نارنگی )، کیوی  ، انواع توت، گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، هندوانه، طالبی  ، توت فرنگی، سیب زمینی و سبزیجات برگ سبز موجود است. بهترین منبع ویتامین E آجیل و روغن های گیاهی مثل : روغن جوانه گندم ، آفتابگردان، بادام، گردو، فندق، ذرت  و زیتون است. بتاكاروتن ( پیش ساز ویتامین A) در میوه هاى رنگى به خصوص زرد و نارنجى و سبزى هاى سبز تیره وجود دارد؛ مثل سیب زمینی شیرین، هویج، اسفناج، کدو حلوایی ، طالبی، زرد آلو ، کلم بروکلی، گریپ فروت قرمز.
پس میوه ها و سبزى های خام ( اگر مشكل گوارشى ندارید ) بهتر از انواع پخته آنها و انواع پخته بهتر از انواع منجمد و بخارپزى كه بخار آن خارج مى شود یا آب آن دور ریخته مى شود، است.
- خوردن میوه ها با پوست باعث افزایش تدریجى قند خون مى شود. جالب است بدانید كه بیشتر ویتامین ها و مواد معدنى در لایه هاى نزدیك به پوست میوه ها قرار دارند، پس میوه هایى را كه مى شود با پوست خورد با پوست میل كنید و مصرف میوه هاى بسیار شیرین را ممنوع و یا بسیار كاهش دهید؛ مثل موز، انجیر، خربزه، انگور  شیرین و... .
- برخى از ادویه ها فعالیت انسولین را تشدید مى كنند. تحقیقات ثابت مى كند كه مصرف دارچین  ، میخك ، زردچوبه (براى پیشگیرى از گرفتگى عروق و آلزایمر نیز مفید است) و برگ بو، فعالیت انسولین را تا سه برابر افزایش مى دهند كه در بین آنها اثر دارچین از بقیه بیشتر است، طورى كه اضافه کردن مقدار كمى دارچین روی غذاهاى شیرین فعالیت انسولین را افزایش داده و مانع از افزایش قند خون مى شود.
- غذایى كه آهسته تر هضم مى شود ، قند را آهسته تر وارد خون کرده و آن را خیلی افزایش نمی دهد. غذایى كه به صورت قطعات بزرگتر باشد، خیلى آهسته تر از غذاهاى نرم ( پوره شده) هضم مى شوند. غذاى پخته سریع تر از غذاى خام هضم مى شود و غذایى كه رطوبت داشته باشد، خیلى سریع تر از غذاى خشك ( ذرت بوداده در برابر آب پز ) هضم مى شود.
- سایر سبزی های مفید برای این بیماران شامل: مرزه، كلم ، كدو سبز، شلغم  و تره است.
- سویا ماده غذایى مفید و موثرى است كه علاوه بر قند خون، بر چربى هاى خون هم اثر شگفت انگیزى دارد . پس از مصرف آن غافل نشوید.
-سعی كنید برنامه غذایی خود را به طور منظم تنظیم كنید. به نحوی كه هر روز در ساعات معینی غذا بخورید.
- روزانه بین 4 تا 5 وعده غذا بخورید. اما حجم هر وعده را کاهش دهید.
- حتما قبل از صرف غذا از سالاد بدون سس یا موادغذایی كم كالری مانند كاهو، كرفس و سوپ های ساده و كم كالری استفاده كنید.
-از مصرف آب میوه در صبح و به صورت ناشتا خودداری كرده و به جای آن در طول روز از میوه تازه استفاده كنید.
- از نوشیدنی ها و دسرهای بدون قند استفاده كنید.
 -آرد گندم كامل را جانشین آرد سفید كنید.
در نهایت متعادل نگه داشتن وزن، نرمش و ورزش (حداقل پنج بار در هفته و هر بار 30 دقیقه ) به موازات اجرای رژیم غذایى مناسب توصیه مى شود.
سلامت باشید.