تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : افراط و تفريط، نوعاً در مقوله‏هاى اخلاقى كاربرد دارد و تعبير اخلاقى آن «اعتدال» است. البته اعتدال، در همه مقوله‏هاى اخلاقى نيز كاربرد ندارد؛ ولى در موارد بسيارى با موازين سازگارى دارد؛ مثلاً: در بين تهور و ترس، «شجاعت» راه اعتدال است. در بين بخل و تبذير، «اقتضاد» راه اعتدال است. خلاصه آن كه اعتدال در بسيارى از امور مطلوب است، ولى قاعده‏اى كلى نيست و در هر مورد نيازمند كاوش ويژه است.

پاسخ : نيازهاى عاطفى و غرايز ديگر در ايام جوانى، آدمى را به سوى «دوست داشتن و عشق ورزيدن» سوق مى‏دهد كه البته اين يك امر طبيعى و غريزى است و كمتر مى‏توان راهى براى گريز از آن پيدا كرد. آنچه در اين مقوله اهميت دارد، كنترل عقلايى بر احساسات و پرهيز از مخاطراتى است كه ممكن است فرد را به گرفتارى‏هاى مختلف روحى و جسمى دچار سازد. «دوست داشتن و عشق ورزيدن» حق شماست، ولى اگر اين حق از مسير معيّن، مشخص و صحيح استيفا نشود، ممكن است عوارض نامطلوبى را براى انسان ايجاد كند؛ همان گونه كه شما به قسمتى از آن گرفتار شده‏ايد. در حال حاضر براى رهايى از اين مشكل، چند راه وجود دارد: 1- رسماً از دختر مورد نظر براى ازدواج خواستگارى كنيد؛ يعنى، با خانواده خود صحبت كرده و به خواستگارى ايشان اقدام كنيد و از چيزى هراس نداشته باشيد. اگر جواب مثبت شنيديد كه با توكل به خدا چند مدتى ايشان را به صورت نامزد به عقد خود درآوريد و بعد از رفع مشكلات و كمبودها، به خانه خود بياوريد. البته در اين زمينه عجول نباشيد و تحقيقات لازم را انجام دهيد. 2- اگر پاسخ طرف منفى بود و يا اين كه شرايط شما براى چنين اقدامى مناسب نبود، در اين صورت تصميم جدى بگيريد كه او را فراموش كنيد و قاطعانه به تحصيل خود ادامه دهيد. براى اين كه بتوانيد برخورد فائق آييد: اولاً، مطمئن باشيد كه در صورت اراده حتمى و قطعى، خواهيد توانست او را فراموش كنيد و حتماً موارد بهتر و مناسب‏ترى در آينده، براى ازدواج خواهيد يافت. ثانياً، رابطه و پيوند خود را با خداوند - كه مظهر همه زيبايى‏ها و كمال‏ها است - محكم كنيد. بدانيد كه همه زيبايى‏ها از اوست و تمامى موجودات، مظهر و شعاعى از جمال و جلال اويند. پس عشق‏ورزى به او، عشق حقيقى است و بقيه عشق‏ها و محبت‏ها همه فانى و گذرا هستند. ثالثاً، سعى كنيد با مطالعه، ورزش و اشتغالات ديگر، مجالى براى فكر كردن به موضوعى كه براى شما فايده‏اى ندارد، باقى نگذاريد. رابعاً، بدانيد اين شوق‏ها گذرا است و با اندك بهانه‏اى از بين مى‏رود.

پاسخ : در مورد تخلفاتى نظير ارتشا، اختلاس و... اگر در حدّى است كه جاى اغماض وجود دارد و چه بسا طرف خودش به تخلف و زشتى رفتار خود پى ببرد، بهتر است ناديده گرفته شود. و اگر طرف بر اين تخلف خود اصرار ورزيد، ديگر جاى اغماض هم نيست. در صورت امكان بايد به امر و نهى او پرداخت و او را متنبه رفتار زشت خويش ساخت. البته در اين هنگام بايد مراتب امر و نهى كاملاً مراعات شود. اگر هيچ يك امكان نداشت يا كارگر نيفتاد، در اين صورت نوبت به مرحله سوم مى‏رسد كه بايد به مسؤول رده بالاتر گزارش داد؛ آن‏هم حتى‏الامكان به گونه‏اى ظريف و با مهارت بدون آن كه كسى بو ببرد. براى پنهان ماندن اين موضوع، مى‏توان از صندوق انتقادات و پيشنهادات استفاده كرد. به هر حال اين گونه برخوردها، بايد در كمال دقت و ظرافت انجام گيرد تا نتيجه مطلوب به دست آيد.

پاسخ : ترديدى نيست كه پاكى و طهارت نقش مؤثرى در آينده انسان و سلامت زندگى او دارد. البته انواع گناهان در اين زمينه داراى تأثيرات مختلفِ فكرى، جسمى و اجتماعى است؛ مثلاً عادت به خودارضايى موجب ضعف قواى جنسى مى‏گردد و سلامت روابط زناشويى را به خطر مى‏اندازد. روابط نامشروع از نظر فكرى و روحى مخاطراتى را براى او فراهم مى‏سازد و چه بسا ترديدهايى را در زندگى او ايجاد مى‏كند. در برخى موارد نيز آلودگى‏ها و بيمارى‏هاى خفته، در اثر روابط جنسى نامشروع، مشكلاتى را براى زندگى زناشويى فراهم مى‏سازد. البته همه اينها بدان معنا نيست كه اگر كسى دچار گناهى شد، از آينده مأيوس شود؛ زيرا راه توبه و جبران همواره باز است.

پاسخ : فراموش كردن مرگ عزيزان چه بسا ممكن نباشد؛ ولى انسان بايد همواره به تقدير خدا راضى و شاكر باشد. در ضمن بايد توجه داشت كه برخى از مصائب دنيوى، نتيجه اعمال نادرست خود شخص است و برخى از آنها نيز مايه غفران و بخشش يا تقرب به درگاه الهى است. لذا انسان مؤمن نه تنها از مصيبت‏ها شكوه نمى‏كند، بلكه خدا را سپاس مى‏گزارد و آن را نعمتى از سوى حضرت بارى تعالى تلقى مى‏كند. از آن طرف نيز خداوند صابران را بسيار دوست مى‏دارد و براى آنان، مقامات عاليه و نعمات جاودان قرار داده است.

پاسخ : از وجود چنين خوفى نه تنها نبايد نگران باشيد، بلكه بايد آن را قدر بدانيد و از آن پاسدارى كنيد. اين نگرانى يكى از عوامل مبارزه با ريا است. ليكن آنچه مهم اين است كه نگذريد از حد تعادل خارج شود و به عكس‏العمل منفى بيانجامد. به عبارت ديگر ديگر نبايد ترس از ريا موجب شود كه انسان اعمال صالح را كنار گذارد، چه اين خود دامى شيطانى و وسوسه‏اى انحرافى است. بنابر اين همواره از اين عامل استفاده مثبت كنيد، يعنى در نيات خود دقيق شويد و نگذاريد ريا در آن داخل شود. ليكن هرگز براى گريز از ريا دست از اعمال صالح، هر چند در ديد ديگران باشد، نكشيد. اگر احساس كرديد اين خوف از حد طبيعى تجاوز كرده و آزار دهنده است، سعى كنيد نسبت به آن بى‏تفاوتى نشان دهيد. يعنى با خود بگوييد مسأله‏اى نيست بگذار اين عملم ريايى باشد، و ديگران ببينند و تعريف كنند، سپس با خود بگوييد خوب حالا تعريف و تمجيد ديگران به چه درد من مى‏خورد؟ در اين صورت پوچى آن برايتان به خوبى روشن مى‏شود و به آن بى‏اعتنا مى‏شويد.

پاسخ : از اين كه خداوند توفيق زيارت بيت‏اللّه‏ و مدينة‏النبى(ص) را شامل حال شما كرده و مقدمات آن را فراهم نموده است، مسرور شديم؛ خصوصاً كه سوز و عشق وصف ناشدنى شما را در اين راه ملاحظه كرديم. روشن است كه هر قدر آدمى بر معرفت خويش بيفزايد، وانگهى دل را نيز بيشتر صيقل دهد و تهذيب كند بهره فزون‏ترى خواهد برد. اميد است شما در اين مسير گام‏هاى بلندى برداريد و با دعاى خويش ما را نيز همراه خود سازيد. براى بهره بردن بهتر از سفر حج و عمره چند مرحله و مقدمه لازم است: الف) شناخت فلسفه حج و عمره. ب) تهذيب نفس و منزه ساختن نفس از همه رذايل. ج) تهيه زاد و توشه مباح و طيب براى سفر. د) خالى كردن دل از هر چه غير اوست و با تمام وجود متوجه خدا بودن. حج و عمره، رفتن به ميهمانى خداوند است؛ چنان كه امام باقر(ع) فرموده‏اند: «حاجى و معتمر، ميهمان خداوند هستند و اگر از او چيزى بخواهند عطا مى‏كند و اگر ساكت بمانند او آغاز به عطا مى‏نمايد» V}(بحارالانوار، ج 99، ص 16){V. در اين ميهمانى آن كس مقرب‏تر است كه بيشتر حق صاحب خانه را بشناسد. عمره و حج از لحظه آغاز احرام تا پايان، تصويرى از سير الى‏اللّه‏ انسان در اين عالم است كه هر كس به فراخور معرفت خويش از آن برداشت مى‏كند. احرام ترسيمى از آفرينش انسان و لبيك تجسمى از پاسخ فطرت آدمى به نداى روز الست است، و سعى نيز تجلى تلاش و سعى انسان در اين دنياست تا در اين صحنه استعدادهاى او فعليت يابد. طواف نمايانگر آن است كه حركت‏ها همه از او آغاز و به او ختم مى‏گردد. سزاوار است با حديثى از امام صادق(ع) سخن را دنبال كنيم كه فرمودند: «چون اراده حج كردى، قلبت را براى خدا از هر شاغلى و حجابى خالى كن و تمام امور را به خالقت واگذار. در جميع حركات و سكنات خود بر او توكّل كن و تسليم قضا و قدر و حكمش باش. دنيا و مافيها را رها كن و حقوقى را كه از مخلوق بر گردن دارى ادا نما. بر توشه و مركب و دوستانت و قدرت و جوانيت تكيه نكن كه مبادا دشمن و وبال تو شوند. پس چنان آماده شو كه گويا اميد بازگشت ندارى. در راه، مصاحب نيكو باش و فريضه‏هاى الهى و سنن نبى اكرم(ص) را در اوقات مخصوص به جاى آر و ادب، تحمل، صبر، شكر، شفقت، سخاوت و انفاق توشه را دائماً مراعات كن. سپس با آب توبه خالصانه، گناهانت را شسته، لباس صدق و صفا بپوش و خضوع را پيشه كن و هر چه را كه از ياد خدا، بازت مى‏دارد و از اطاعت او محرومت مى‏كند بر خود حرام گردان. آن گاه به عنوان يك اجابت صادقانه، از دعوت خدا لبّيك گويان به دستگيره محكم الهى چنگ بزن و همان گونه كه با بدنت در ميان مردم، طواف كعبه مى‏كنى، با قلبت نيز در جمع ملائك، عرش خدا را طواف كن. چنان هروله كن كه گويا به سوى محبوب مى‏روى و از حول و قوه خود بيزارى جوى... » V}(مصباح‏الشريعه، ص 47){V. مرحوم الهى قمشه‏اى چه خوش سروده است: P} اى دل اگر عزم ديار يار دارى {E} قصد حجاز و كعبه ديدار دارى {P P} شوق شهود حضرت دلدار دارى{E} اوّل ز دل نقش سوى اللّه‏ پاك گردان {P P} بايد نخست از جامه عصيان بر آيى {E} با جامه طاعت به كوى دلبر آيى {P P} بشكست اگر پايت در اين ره با سر آيى {E} تا گام بتوانى زدن در كوى جانان {P پس كامل‏ترين و بهترين سفارشى كه مى‏توانيم به شما بكنيم اين است كه نيت خود را خالص گردانيد و اين سفر را فقط جهت تقرّب به حضرت رب‏الارباب انجام دهيد. عمل خالصانه، تأثير زيادى بر اعمال و رفتار انسان دارد و او را در هر كجا كه باشد (به خصوص در سفر حج) راهنمايى و دستگيرى مى‏كند. دومين نكته رعايت تقوا و مبارزه با خواهش‏هاى نفسانى است، سفر حج، تأثير فراوانى در تزكيه و تهذيب نفوس دارد، بنابر اين با رعايت تقوا، سعى كنيد از اوقات و دقايق اين سفر روحانى، به خوبى بهره‏مند گرديد و به پالايش روح بپردازيد. در هيچ لحظه‏اى، از خداى خود غافل نمانيد و در همه حال با او راز و نياز و مناجات بكنيد. براى آگاهى بيشتر براى اين سفر مطالعه كتاب‏هاى زير توصيه مى‏شود: 1- دوره مجله ميقات (فصلنامه سازمان حج و زيارت) 2- حج محسن قرائتى 3- جرعه‏اى از بى‏كران زمزم جوادى آملى 4- عرفان حج جوادى آملى براى تهيه اين كتاب‏ها به انتشارات سازمان حج (نشر مشعر) مراجعه فرماييد.

پاسخ : ميزان كمى و كيفى ثابت و مشخصى ندارد، بلكه عرفى است و تابع شرايط و گاه با يك سلام؛ تلفن، مكاتبه، ارسال هدايا و... امكان‏پذير است.

پاسخ : با توجه به اينكه اين مسأله به صورت يك عادت و ملكه درآمده است به طور طبيعى مبارزه با آن هم اراده و عزم جدى و پشتكار و مقاومت مى‏طلبد. بنابر اين اگر چه خواستار ريشه‏ كن كردن اين عادت ناپسند باشيد، بايد خود را براى يك كوشش دراز آهنگ آماده سازيد و گام به گام بر اساس رهنمودهاى داده شده اقدام نموده و در هر مرحله نتيجه را براى ما اعلام داريد تا برنامه لازم در مراحل بعد را تقديم داريم. آنچه اكنون پيشنهاد مى‏گردد را به مدت 30 روز انجام دهيد و نتيجه را براى ما ارسال فرماييد: الف) در هر روز 5 نوبت به هنگام حرف زدن در مسايل غير ضرورى ابتدا با خود فكر كنيد كه چه مطالبى را مى‏خواهيد بر زبان بياوريد. سپس به سرعت از خود بپرسيد: چه هدفى از اين حرف‏ها دارم؟ چه مقدار از آنها هدف مرا تأمين مى‏كند؟ چه مقدار آن واقعاً زايد است؟ سپس تصميم جدى بگيريد كه مقدار زايد را حذف، و صرفاً به مقدار لازم اكتفا كنيد. ب ) جدولى به صورت تاريخ‏ دار براى خود تنظيم كنيد و هر روز نتيجه اين عمل را براى خود ثبت كنيد. در جدول مزبور مشخص سازيد كه چند درصد مطالبى كه ابتداء در نظر داشتيد زايد بوده است، و چه مقدار آن را حذف كرده‏ايد. ج ) در جدول تنظيم شده براى هر روز مشخص سازيد كه آيا به دقت در 5 مورد اشاره شده طبق دستور عمل كرده‏ايد، يعنى همه موارد زايد را حذف كرده‏ايد يا از آن تخلف نموده‏ايد؟ د ) در صورت وجود تخلف، خود را بدين صورت جريمه كنيد كه در روز بعد يكبار از حرف غير زايد هم خوددارى كنيد.

پاسخ : سحق نيز يكى از اقسام همجنس‏بازى است و ارضاء غريزه جنسى ازراه نامشروع است و بسيارى از زيانهايى كه درلواط هست در سحق نيز وجود دارد، ازجمله اينكه سبب فروپاشى روابط زناشويى ونظام خانواده و هرج و مرج جنسى در جامعه مى‏گردد و حد سحق مانند زناى غير محصنه، يعنى صد تازيانه است.