تبیان، دستیار زندگی

پاسخ : بلى قرآن كتاب آسمانى و محكم‏ترين سند اسلام است؛ ولى همين قرآن، ما را به اطاعت از پيامبر اولوالامر فرمان داده است. حال آيا اطاعت از پيامبر(ص) فرمان خدا نيست؟! اگر فرمان خدا است، پس بايد گفته‏هاى پيامبر(ص) را پذيرفت. خود آن حضرت فرموده است: «من دو چيز گران‏بها در بين شما مى‏گذارم: كتاب خدا و عترت خود...». پس بايستى كتاب خدا و عترت آن حضرت را مقتدا قرار داد و نبايد بين اين دو جدايى و فاصله انداخت. حال چگونه ما با اين دو آشنا شويم و وظايف خود را از كتاب و سنت استخراج كنيم؟ آيا به متخصصى در اين زمينه نياز نيست؟ مگر همه مى‏توانند سال‏ها در علوم قرآن، تفسير، فقه، اصول، رجال و ده‏ها علم ديگر متبحّر گردند تا بتوانند احكام الهى را استخراج كنند؟! خود قرآن، صدها آيات محكم و متشابه، ناسخ و منسوخ، مطلق و مقيّد و... وجود دارد، آيا هر كسى مى‏تواند بدون مراجعه به دانشمندان قرآنى، به معانى و مفاهيم اين آيات پى ببرد؟ و... پس بايستى گروهى مسؤوليت اين كار را بر عهده بگيرند و همان‏گونه كه مردم در بسيارى از امور، از متخصصان آن رشته پيروى مى‏كنند، در اين موضوع نيز از مجتهد تقليد كنند.

پاسخ : رفتار و برخورد با برادران اهل سنت، هيچ تفاوتى با رفتار با ديگر برادران دينى ندارند. برخورد معقول و عاطفى و عادلانه وظيفه ما است. در اين مسير اگر زمينه‏هايى فراهم شد كه شخص بتواند آگاهى‏هاى دقيق و مطالعه شده درباره مذاهب و بدون مجادله و درگيرى‏هاى لفظى بى‏نتيجه، طرف را به مذهب حق دعوت نمايد، اين كار را حتماً انجام دهد؛ ولى تأكيد مى‏كنيم كه ورود بدون مطالعه و آگاهى به اين مباحث، فاقد هرگونه سود و نتيجه است. برخورد ما با اهل كتاب نيز بايد برخوردى عاطفى و اخلاقى باشد و با عمل صالح و شايسته، آنها را دعوت به اسلام نمود. در اين زمينه نيز داشتن معلومات لازم در زمينه‏هاى مورد بحث بسيار ضرورى است. بنابراين ارتباط و دوستى با چنين افرادى به ويژه اگر داراى زمينه حق‏پذيرى باشند هيچ اشكالى ندارد. در اين زمينه مطالعه كتاب‏هاى دينى و كلامى، از جمله كتاب‏هاى زير ضرورى به نظر مى‏رسد: 1- حق‏جو و حق شناس (ترجمه المراجعات)،امام شرف الدين 2- شبهاى پيشاور،سلطان الواعظين شيرازى 3- آنگاه هدايت شدم،دكتر تيجانى سماوى 4- از خدا پروا كنيد،دكتر تيجانى سماوى 5- اهل سنت واقعى،دكتر تيجانى سماوى 6- از آگاهان بپرسيد،دكتر تيجانى سماوى 7- اهل بيت (كليد حل مشكلات)،دكتر تيجانى سماوى 8- آراى نكته اينجاست (ترجمه مؤتمر علماء البغداد) 9- ترجمه الغدير،علامه امينى 10- حقيقت مسيحيت،مؤسسه در راه حق 11- تحقيقى در دين مسيح،آشتيانى 12- به سوى اسلام يا آيين كليسا،زمانى 13- خلاصه‏اى از نامه‏هاى يك مسلمان،در راه حق 14- كليسا و ساخت‏هاى آن،فجرالاسلام

پاسخ : خواهر گرامى! از اين كه خداوند بر شما منت نهاده و به راه راست هدايت فرموده است، او را شاكر و سپاس‏گزار باشيد. «توبه» ارمغانى بس ارجمند است كه خداوند شما را به آن مفتخر ساخته است. همواره بر حالت توبه و انابه باقى بمانيد و يقين داشته باشيد كه خداوند گناهان گذشته را مى‏آمرزد. او توبه‏كاران را دوست داشته و به آنان وعده بهشت داده است. جالب‏تر آن كه در مواردى خداوند گناهان گذشته را به حسنه تبديل مى‏كند؛ چنان كه خود فرموده است: {Aان اللَّه يبدل السيئات بالحسنات‏A}. نكته ديگر اين كه گفتن آنچه بر شما گذشته است به ديگران و حتى شوهر آينده نه تنها لازم نيست؛ بلكه در مواردى حرام و نادرست است، بنابراين هرگز به آنها لب نگشاييد وگرنه چه بسا در آينده موجب مخاطراتى در روابط شما و همسرتان گردد كه خداوند به آن راضى نيست. اين سخن كه در صورت نگفتن مسائل گذشته، عقد باطل مى‏باشد، پندارى پوچ و عوامانه است و ادله شرعى خلاف آن را ثابت مى‏كند. خداوند دوست مى‏دارد كه معايب بندگان مؤمن مخفى بماند، به ويژه كسى كه از گذشته سوء خود توبه كرده است اگر در طول زندگى مشترك، مشكلى از اين ناحيه بروز كرد و همسرتان چيزى را فهميد، به صورت منطقى و شفّاف به او توضيح دهيد كه در دوران اوليه زندگى به اشتباه و از روى جهالت كارى انجام داده‏ايد كه به شدت از آن پشيمان شده و توبه كرده‏ايد. در پايان شما را به ثبات قدم در راه ايمان و اطاعت از پروردگار سفارش نموده و التماس دعا داريم.

پاسخ : در صورتى كه همسرتان قبل از عقد با شما شرط نكرده باشد كه در هر شرايطى بايد درس بخواند، از نظر شرعى و قانونى نمى‏تواند بر آنچه اشاره كرده‏ايد اصرار ورزد. حتى نمى‏تواند تقاضاى طلاق با اخذ مهريه بنمايد. در عين حال توصيه مى‏شود حتى‏الامكان موضوع را به خوبى و با وساطت بزرگان فاميل حل كنيد. در اين رابطه چند نكته را به شما توصيه مى‏كنيم: 1- بايد همسرتان را متوجه اين نكته بكنيد كه صرف درس خواندن و دانشگاه رفتن، نبايد به صورت يك بت درآيد و باعث بر هم زدن زندگى شود. 2- در صورت امكان نسبت به اين كه ايشان در اصفهان دانشجوى مهمان شوند، اقدام نماييد. 3- راه حل ديگر آن است كه ايشان بار ديگر در كنكور شركت كند و در رشته‏هايى كه در اصفهان پذيرش دارد، درس بخواند و يا اين كه با يك دانشجوى ديگرى، جاى خود را عوض كند. به اين كه چند سال ديگر نيز دور از يكديگر بمانيد، توصيه نمى‏كنيم؛ ولى اگر خودتان به اين مسأله راضى شديد، مانعى ندارد. از طرف ديگر طلاق نيز پس از پنج سال عقد، صحيح به نظر نمى‏رسد از اين‏رو لازم است كه تلاش كنيد كه اين مشكل را با كمك بزرگ‏ترها و به صورت مسالمت‏آميز برطرف نماييد.

پاسخ : در كتاب «بحار الانوار، ج 82، ص 23، باب 12، روايت 10» آمده است: [ علل ] : عن احمد بن موسى بن المتوكل عن على بن الحسين اسعد آبادى عن احمد بن ابى عبداللّه‏ برقى عن ابيه عن ابن ابى عمير عن بعض اصحابه قال سألت ابا عبداللّه‏ (ع) عن رش الماء على القبر قال يتجافى عند العذاب مادام الندى فى التراب؛ در روايت ياد شده، راوى از امام صادق(ع) پيرامون فلسفه آب ريختن بر قبر سؤال مى‏كند و حضرت پاسخ مى‏دهند: «تا زمانى كه رطوبت آب در خاك قبر باقى است، عذاب از آن رخت برمى‏بندد...». البته در اين جا دو نكته شايان توجه است: الف) راوى اصلى از امام صادق(ع) شناخته شده نيست. از همين‏رو به طور قاطع نمى‏توان به مضمون آن ايمان آورد؛ ليكن در اين گونه موارد مى‏توان عمل را به قصد «رجا» به جاى آورد. ب ) كيفيت تأثير آب در رفع عذاب، از امورى است كه با عقل عادى نمى‏توان آن را درك كرد. بنابراين در صورت صحّت مضمون روايت، بايد آن را از حقايق غيبى دانست كه عقل عادى بشرى، از درك و تبيين آن عاجز است.

پاسخ : 1) دوران قبل از كنكور و دغدغه تعيين مسير آينده، از مراحل بسيار حساس در زندگى هر جوانى است و بى‏صبرى و بى‏حوصلگى از عوارض طبيعىن دوران است. روشن است كه وقتى فرد بى‏حوصله شد در كارها عجله مى‏كند و به همين دليل نيز نوعاً آن را ناتمام رها مى‏كند. اما چه بايد كرد؟ البته شما بحمداللَّه آن مرحله را پشت سر گذاشته‏ايد؛ ولى گويا دغدغه‏هاى آن دوران هنوز شما را رها نكرده و شايد نگرانى‏هايى در درون خود داريد. شما بايستى اين نگرانى‏ها را بشناسيد و آنها را ريشه‏يابى كنيد و راه حل مناسب را براى از بين بردن آنها به كار ببريد. آنچه كه به طور كلى در اين زمينه مى‏توان گفت آن است كه عمده نگرانى‏هاى انسان ريشه در جهل دارد؛ چون نمى‏داند نگران است. همانند شخصى كه چشم بسته بر جاده باريكى راه مى‏رود و هر لحظه احتمال سقوط خود را مى‏دهد. ولى كسى كه با چشمان باز و نيروى لازم حركت مى‏كند كمتر دچار نگرانى مى‏شود. حال چه چيزى را بايد شناخت و دانست. مرحله نخست اين اقدام برپاسازى هرم عقيدتى بر مبانى اصولى و صحيح است. عقايد كلى انسان درباره خدا، جهان، انسان، فلسفه آفرينش، مرگ و حيات، معاد و راهنماشناسى، اصولى هستند كه با معرفت درست نسبت به آنها، آرامش برقرار مى‏گردد. {A{/Bأَلا بِذِكْرِ اَللَّهِ تَطْمَئِنُّ اَلْقُلُوبُ‏{w8-12w}{I13:28I}/}A}{M؛ با ياد خدا [كه محصول معرفت نسبت به او است‏] دل آرام مى‏گيردM}. براى اين منظور بايستى يك‏سرى مطالعات منظم براى خود طراحى كرده و يكايك اصول و مبانى فكرى خود را بررسى و از آن عبور كنيد. 2 ) براى غلبه بر بى‏حوصلگى و عجله در كارها، از تلقين استفاده كنيد. اولاً تلقين‏هاى منفى را به تدريج از خود دور كنيد؛ مثلاً اين جمله را كه «من هميشه كارها را ناتمام رها مى‏كنم» يا «هر چيز كوچكى، اراده مرا متزلزل مى‏كند» از خاطره خود حذف كنيد. در عوض بايد به خود تلقين كنيد كه «كسب اراده قوى براى من آسان است و سعى خود را در اين جهت مصروف خواهم كرد» و «من عجله نخواهم كرد و در هر كارى حوصله لازم را خواهم داشت». 3 ) هر روز چند كار ارادى براى خود ترتيب دهيد. اين كارها بايد مستلزم جد و جهد واقعى باشد. هم‏چنين اين كارها نبايد خارج از توانايى فعلى شما باشد؛ مثلاً هر روز صبح برنامه‏اى را براى تمام روز تنظيم كنيد. اين برنامه بدون اغراق و زياده‏روى باشد و سپس به هر قيمتى آن را دنبال كنيد. هيچ چيز نبايد مانع كار شما شود. 4 ) تعداد كارهاى ارادى و ميزان مشكل بودن آنها را به تدريج افزايش دهيد. 5 ) محاسبه: هر شب اعمال ارادى موفق و موارد ضعف را يادداشت كنيد. در موفقيت‏ها شكرگزار باشيد و هم‏چنين در صدد رفع ضعف‏ها برآييد. 6 ) هيچ گاه از رحمت الهى مأيوس نباشيد و تصور نكنيد كه خداوند شما را رها ساخته است. اگر رها ساخته بود و اميدى به بهبودى در شما نبود، هرگز فكر اصلاح در مغزتان خطور نمى‏كرد. همين كه به فكر اصلاح هستيد و دعا مى‏كنيد و متضرعانه خواهان كمال هستيد، نشان از آن دارد كه از درگاه خداوند طرد نشده‏ايد و راه‏هاى اميد هنوز باز است. مگر اين آيه را نخوانده‏ايد كه {A{/Bيا عِبادِيَ اَلَّذِينَ أَسْرَفُوا عَلى‏ أَنْفُسِهِمْ‏{w2-7w}{I39:53I}/}...A}{M ؛ به آن بندگانى كه به گناه، اسراف بر نفس خود كردند بگو: هرگز از رحمت خدا نااميد مباشيد كه البته خدا همه گناهان شما را خواهد بخشيد، او خدايى آمرزنده و مهربان است‏M}، {V(الزمر، آيه 53) V}و مگر نخوانده‏ايد {A{/Bمَنْ يَعْمَلْ سُوءاً أَوْ يَظْلِمْ نَفْسَهُ‏{w2-7w}{I4:110I}/}...A}{M ؛ هر كس عمل زشتى از او سرزند و يا به خويشتن ستم كندM}، {V(نسا ، آيه 110)V}. [سپس از خدا طلب آمرزش و عفو نمايد خدا را بخشنده و مهربان خواهد يافت‏]. شما گناه غير قابل جبرانى مرتكب نشده‏ايد. اگر هم مى‏شديد نمى‏بايست از رحمت خداوند نااميد باشيد. هيچ گاه از نماز و اعمال عبادى غافل نشويد - البته كه نيستيد - ولى بدانيد كه خود نماز آثار گناه را از بين مى‏برد: {A{/Bأَقِمِ اَلصَّلاةَ{w2-3w}{I11:114I}*/}... {/Bإِنَّ اَلْحَسَناتِ يُذْهِبْنَ اَلسَّيِّئاتِ‏{w10-13w}{I11:114I}/}A}{M؛ نماز را بپادار ... همانا خوبيها، بديها را از بين مى‏بردM}. 7 ) توصيه‏هاى ديگر: 1) روزه‏دارى، 2) ورزش، به ويژه كوهنوردى، 3) مداومت بر عمل در جهت خلاف تمايلات پوچ نفسانى، 4) دورى از امورى كه موجب سستى و ضعف اراده مى‏شود؛ مانند خواب زياد، بيكارى، تنبلى و ... ، 5) اشتغال به فعاليت‏هاى سخت و دشوار.

پاسخ : در مورد نگاه خانم‏ها گفتنى است كه بانوان نيز همانند آقايان موظف به كنترل نگاه‏هاى خود هستند؛ چنان كه قرآن مجيد فرموده است: «به مردان مؤمن بگو چشم خود از نامحرمان فرو بندند و به زنان مؤمن نيز بگو چشم خود كنترل كرده و از نگاه حرام چشم بپوشند»، V}(سوره نور، آيه‏هاى 30 و 31){V نگاه كردن بانوان به مردان، اگر بدون ريبه و انگيزه‏هاى شهوانى باشد، حرام نيست؛ ولى چنان چه همراه با ريبه و انگيزه‏هاى شهوانى باشد، حرام است. همان‏گونه كه براى مردان نيز چنين است. آنچه مسلم است، نگاه بانوان به مردان، اگر از حدود شرعى تجاوز كند، بسيار خطرناك‏تر از نگاه مردان به زنان است. سخن گفتن و روابط عادى و معمولى با نامحرم اشكالى ندارد؛ ولى بسيار بايد مراقب بود كه لغزشى پيش نيايد.

پاسخ : در رابطه با فلسفه احكام، نگاشته‏هاى متعدد و پراكنده‏اى وجود دارد كه هر يك به تناسب، موضوع خاصى را مورد بحث قرارداده‏اند و با تتبع و جست‏وجوى فراوان، هر كس مى‏تواند در رابطه با موضوعى كه در دست تحقيق دارد نگاشته‏هاى مربوط به آن را پيدا كند. در اين رابطه بايد توجه داشته باشيد كه اين گونه كتاب‏ها محتوايشان جنبه فلسفه احكام دارد، نه اين كه لزوماً نام و عنوانشان نيز فلسفه احكام باشد؛ مانند: - فلسفه و اسرار حج،عبدالغفور ذوقى. - علم كلام جديد يا چهار مقاله،جواد تارا. - بيست پاسخ،در راه حق. - فلسفه اجتهاد و تقليد،محمد دشتى. - نظام حقوق زن در اسلام،شهيد مطهرى. - اقتصاد ما، ج 2 و 1،شهيد صدر. - اقتصاد ما، عباسعلى محمودى. - فلسفه روزه، سيد احمد رمضانى. - فلسفه دو حكم اسلامى. - روزه و موسيقى، سيد احمد خردمند نجفى - استاد كل وحيد بهبهانى، على دوانى. - مفاسد شراب، قمار، ربا از ديدگاه اسلام،على ربانى خلخالى - ابواب رحمت، على نمازى شاهرودى. - احكام جزايى اسلامى، عباسعلى محمودى. - خطبه حضرت زهرا(س).

پاسخ : حرمت زنا حكمت‏هاى فراوانى دارد؛ از جمله: - جلوگيرى از اختلاط نطفه‏ها در جهت مشخص بودن انتساب هر فرد به پدر و مادر حقيقى خويش؛ - جلوگيرى از گسترش بيمارى‏هاى مقاربتى كه در حال حاضر نيز از معضلات بزرگ اجتماعى است (ايدز و ده‏ها بيمارى ديگر)؛ - تضمين سلامت خانواده و روابط جنسى؛ - جلوگيرى از سوء ظن‏ها و تأمين اعتماد متقابل در خانواده؛ - جلوگيرى از گسترش هوس‏بازى‏ها و شهوت‏رانى‏هاى بى‏حد و مرز در جامعه. نزديكى با همسر از پشت از نظر بسيارى از فقها مكروه است. البته كراهت آن شديد است. مقاربت از اين طريق موجب بيمارى‏هاى مختلف جسمى و روحى براى زن مى‏شود. زن نيز معمولاً نسبت به اين كار طبعا تمايلى ندارد. احتياط اين است كه اگر زن راضى نباشد اين كار ترك شود.

پاسخ : در اين زمينه می توانيد به کتب زير مراجعه کنيد: - علل الشرايع، شيخ صدوق. - فلسفه اجتهاد و تقليد، محمد دشتى. - فلسفه روزه، احمد رضائى. - فلسفه دو حكم روزه و موسيقى، احمد خردمند. - فلسفه و اسرار حج، عبدالغفور. - فلسفه احكام، فضل اللَّه تهامى. ضمناً بسيارى از كتب نيز حاوى بحث فلسفه احكام مى‏باشند مانند : - نظام حقوق زن در اسلام، شهيد مطهرى. - بيست پاسخ، مؤسسه در راه حق.