تبیان، دستیار زندگی

امام سجاد (ع) : منزه و پاكي تو ! ( از اين كه عقول و خردها درك كند قدرت و تواناييت را كه از آثار آن اين است كه ) مرگ را بر همه آفريدگانت : آن كه تو را يگانه دانست و آن كه به تو كافر شد مقدر كرده اي ، و همه ( تلخي ) مرگ را چشنده هستند ( مشقت و رنج آن را دريابند ) و يكسره به سوي تو بازگردند ( روز قيامت براي پاداش يا كيفر برانگيخته شده گرد آيند ، اشاره به قول خداي تعالي " سوره 29 ، آيه 57 " كل نفس ذائقة الموت ثم الينا ترجعون يعني هر كسي مرگ را چشنده است و پس از مرگ به سوي ما بازمي گرديد ) پس تو جاويد و برتري ( از اين كه در ذات و صفات و افعال مانندي داشته باشي ) جز تو خدايي نيست يگانه اي كه براي تو شريكي نمي باشد

سبحانك ! قضيت علي جميع خلقك الموت : من وحدك و من كفر بك ، و كل ذائق الموت ، و كل صائر اليك ، فتباركت و تعاليت لا إله إلا أنت وحدك لا شريك لك .

امام سجاد (ع) : به ( وحدانيت و يگانگي ) تو ايمان آوردم ، و پيغمبرانت را تصديق نمودم ( به آنچه ايشان از جانب تو آورده اند اعتقاد دارم ) و كتابت ( قرآن كريم را كه براي ارشاد و راهنمايي خلق فرستاده اي ) پذيرفتم ، و به هر معبود و پرستنده شده اي جز تو كافر گشتم ( او را از جهت معبود بودن كه موجب كفر گردد انكار كردم ) و از هر كه جز تو را پرستيد بيزار شدم

امنت بك ، و صدقت رسلك ، و قبلت كتابك ، و كفرت بكل معبود غيرك ، و برئت ممن عبد سواك .

امام سجاد (ع) : بار خدايا من ( هميشه از شب ) داخل در صبح و ( از روز ) داخل در شب مي شوم در حالي كه عمل و كردارم ( طاعت و بندگيم ) را اندك مي بينم ، و به گناهم اعتراف و به خطاها و كارهاي ناروايم اقرار دارم ، من به سبب افراط و تجاوز از حد بر خود ( در درگاه تو ) ذليل و خوارم ، كردارم من را هلاك ساخته ( براي من موجب عذاب و كيفر گشته ) و هواي نفس و خواهشم ( در آنچه جايز و روا نيست ) تباهم گردانيده ، و شهوات و پذيرفتن خواهشهاي نفسم من را ( از خير و نيكي كه براي نيكوكاران است ) بي بهره نموده

اللهم إني اصبح و امسي مستقلا لعملي ، معترفا بذنبي ، مقرا بخطاياي ، أنا باسرافي علي نفسي ذليل ، عملي اهلكني ، و هواي ارداني ، و شهواتي حرمتني .

امام سجاد (ع) : پس از تو درخواست مي كنم - اي مولي و مهتر من - درخواست كسي كه بر اثر آرزوي درازش به كار بيهوده مشغول ( و از آخرت دوري گزيده ) و تن او از جهت آرميدن رگهايش ( نگران نبودنش از عذاب و كيفر ) غافل و بي خبر ، و دلش به سبب بسياري نعمت و بخشش بر او گرفتار و پيرو هوا و خواهش ، و انديشه اش براي آنچه به سوي آن بازمي گردد ( آخرت ) اندك است

فأسالك يا مولاي سؤال من نفسه لاهية لطول امله ، و بدنه غافل لسكون عروقه و قلبه مفتون بكثرة النعم عليه ، و فكره قليل لما هو صائر اليه .

امام سجاد (ع) : درخواست كسي كه آرزو بر او چيره گشته ، و خواهش نفس گرفتارش كرده ، و دنيا ( خوشيهاي نفس در اين جهان فاني ) بر او تسلط يافته ، و مرگ بر او سايه انداخته ( نزديك شده ) درخواست كسي كه گناهانش را بسيار دانسته ، و به خطا و كار بيجاي خود اقرار كرده ، درخواست كسي كه پروردگاري و دوستي براي او جز تو نيست ، و رهاننده اي براي او از تو ، و پناهگاهي براي او از تو جز به سوي تو نمي باشد

سؤال من قد غلب عليه الامل ، و فتنه الهوي ، و استمكنت منه الدنيا ، و اظله الاجل ، سؤال من استكثر ذنوبه ، و اعترف بخطيئته ، سؤال من لا رب له غيرك ، و لا ولي له دونك ، و لا منقذ له منك ، و لا ملجأ له منك إلا اليك .

امام سجاد (ع) : اي خداي من به حق خودت ( قسم به آنچه اختصاص به تو دارد ) كه ( تعظيم و بزرگ داشت آن ) بر همه آفريدگانت واجب و لازم است ، و به نام بزرگت ( نام خاص است نه هر نامي از نامهاي او ، زيرا همه نامهاي خداوند متعال عظيم و بزرگ است ) كه پيغمبرت را فرمان دادي تا تو را به آن نام تسبيح كند ( اشاره به قول خداي تعالي " سوره 56 ، آيه 96 " : فسبح باسم ربك العظيم يعني " اي پيغمبر ما " پروردگارت را به نام بزرگ تسبيح كن " او را به ذكر نام بزرگش از آنچه لايق و سزاوار نيست منزه و پاك بدان " ) و به حق بزرگي ذات بزرگوارت كه كهنه و دگرگون نمي شود ، و تغيير حال نمي يابد و فنا و نيستي نمي پذيرد ، كه بر محمد و آل محمد درود فرستي ، و من را به وسيله عبادت و بندگيت از هر چيز بي نياز گرداني ، و بترس از خود دوستي دنيا را از من زايل نمايي ( چون ترس از خداي تعالي هوا و خواهش نفس را از ميان مي برد ، و بر اثر آن انسان از دنيا و كالاي آن دوري مي گزيند ) و به رحمت و مهربانيت من را به بسياري كرامت و بخشش خود بازگرداني

الهي أسألك بحقك الواجب علي جميع خلقك ، و باسمك العظيم الذي امرت رسولك أن يسبحك به ، و بجلال وجهك الكريم ، الذي لا يبلي و لا يتغير ، و لا يحول و لا يفني ، أن تصلي علي محمد و آل محمد ، و أن تغنيني عن كل شي ء بعبادتك ، و أن تسلي نفسي عن الدنيا بمخافتك ، و أن تثنيني بالكثير من كرامتك برحمتك .

امام سجاد (ع) : پس از اين رو به سوي تو مي گريزم ، و به تو اطمينان دارم ، و از تو فريادرسي مي طلبم ، و به تو اميدوارم ، و تو را مي خوانم ، و به سوي تو پناه مي برم ، و به تو اطمينان دارم ، و از تو ياري درخواست مي نمايم ، ( و به وحدانيت و يگانگي ) تو ايمان مي آورم ، و بر تو و بر جود و بخشش تو توكل و اعتماد مي نمايم .

فاليك افر ، و منك اخاف ، و بك استغيث ، و اياك ارجو ، و لك ادعو ، و اليك الجأ ، و بك اثق ، و اياك استعين ، و بك أومن ، و عليك اتوكل ، و علي جودك و كرمك اتكل .

امام سجاد (ع) : اي پروردگار من گناهانم ( بر اثر بسياري و بزرگي ) من را خاموش كرده ، و گفتارم گسيخته شده ( نمي توانم سخني بگويم ) از اين رو براي من ( درباره كردارم ) حجت و برهاني ( يا عذر و بهانه اي ) نيست ، پس من به رنج و سختي خود گرفتار ، به سبب كردارم در گرو ، در گناهم حيران ، از بيرون رفتن از راه راستم سرگردان و در راه خويش مانده ام

رب افحمتني ذنوبي ، و انقطعت مقالتي ، فلا حجة لي ، فأنا الاسير ببليتي ، المرتهن بعملي ، المتردد في خطيئتي ، المتحير عن قصدي ، المنقطع بي .

امام سجاد (ع) : نفس خود را در جايگاه خواران گناهكاران واداشته ام ، در جايگاه بدبختاني كه بر ( نافرماني از ) تو جرأت نموده اند ، آنان كه وعده ( پاداش و كيفر ) تو را سبك شمرده اند

قد اوقفت نفسي موقف الاذلاء المذنبين ، موقف الاشقياء المتجرين عليك ، المستخفين بوعدك .

امام سجاد (ع) : منزه و پاكي ( شگفتا ) به كدام جرأت و دليري بر تو جرأت كردم ، و به كدام هلاك و تباهي خود را هلاك ساختم ؟ !

سبحانك ! اي جرأة اجترأت عليك ، و اي تغرير غررت بنفسي ؟ !