آهن
یك ماده بسیار ضروری برای سلامت بدن است. نیاز روزانه به این ماده مغذی
بسیار اندك و در حد میلی گرم است. اما گاهی همین مقدار كم نیز از طریق رژیم
غذایی روزانه تامین نمی‌شود و در نتیجه در طولانی مدت، كمبود آهن سبب بروز
بیماری، ناتوانی و كم خونی می‌شود. كودكان زیر 5 سال، نوجوانان در سنین
بلوغ ( بویژه دختران)، زنان سنین باروری (بویژه زنان باردار) و سالمندان
بیشتر در معرض خطر كمبود آهن قرار دارند.
به گزارش سرویس بهداشت و درمان ایسنا،
در كشور ما كم خونی و كمبود آهن از مشكلات تغذیه‌ای شایع است به طوری كه
كم خونی در حدود یك پنجم كودكان 6 ساله، نوجوانان و مادران و مادران باردار
و یك سوم كودكان 15 تا 23 ماهه گزارش شده است.
با مصرف منظم و روزانه نان غنی شده با آهن و اسید فولیك می‌توان از عوارض ناشی از كمبود آهن پیشگیری كرد.
پیامدهای كم خونی فقر آهن
- مبتلایان به كم خونی فقر آهن زود خسته می‌شوند و قدرت و توانایی انجام كار در آنها كاهش می‌یابد.
- در كم خونی فقر آهن
احتمال ابتلا به بیماریهای مختلف به علت تضعیف سیستم ایمنی افزایش
می‌یابد. طول مدت بیماری و شدت آن نیز در این افراد بیشتر است.
- ضریب هوشی كودكان مبتلا
به كمبود آهن و كم خونی تا 10 امتیاز كاهش می‌یابد. توانایی یادگیری در
این كودكان كمتر است و در دوران تحصیل با افت تحصیلی مواجه می‌شوند.
- میزان تمركز برای مطالعه (به ویژه در دانش آموزان) كاهش می‌یابد.
- مرگ و میر مادران مبتلا به كم خونی فقر آهن شدید به هنگام زایمان افزایش می‌یابد.
- در مناطقی كه كمبود آهن و كم خونی شایع است، مرگ و میر جنین و شیوع تولد نوزاد نارس افزایش می‌یابد.
روش‌های مقابله با كمبود ریزمغذی‌ها
برای تامین مواد مغذی مورد نیاز روش‌هایی با كمترین هزینه و بیشترین سهولت در دسترس وجود دارد كه عبارتند از:
- مصرف منابع غذایی حاوی ریزمغذی‌ها در برنامه غذایی روزانه
- مصرف مكمل در افراد در معرض خطر مانند زنان باردار و كودكان زیر 2 سال
- غنی سازی مواد غذایی با ریزمغذی‌ها
غنی‌سازی آرد با آهن و اسید فولیك از حدود پنجاه سال گذشته در برخی از كشورها به اجرا درآمده است.
اصطلاح غنی‌سازی به معنی اضافه كردن یك یا چند ریزمغذی به یك ماده غذایی به منظور بهبود سطح سلامت جامعه است.
در غنی سازی مواد غذایی،
غذاهایی كه همه روزه توسط مردم مصرف می‌شود انتخاب شده و به كمك دستگاه‌های
خاصی در كارخانجات، مواد مغذی مورد نیاز مانند ویتامین‌ها و مواد معدنی به
آن ماده غذایی اضافه می‌شود. به عنوان نمونه در كشوری كه اغلب مردم آن
برنج مصرف می‌كنند این ماده غذایی یك راه حل خوب برای افزودن مواد مغذی
است.
غنی سازی آرد با آهن و اسید فولیك
در كشور ما نان غذای اصلی
مردم به شمار رفته و به طور روزانه مصرف می‌شود (با میانگین سرانه مصرف
320 گرم)، بنابراین انتخاب خوبی برای افزودن مواد مغذی مانند آهن و اسید
فولیك است. در حال حاضر نان غنی شده (شامل نان لواش، تافتوت و بربری) در
سراسر كشور در دسترس مردم قرار دارد. با مصرف روزانه نان غنی شده بخشی از
نیاز روزانه بدن به دو ریزمغذی و اسید فولیك تامین می‌شود. این راهكار جهت
پیشگیری از كمبود آهن واسید فولیك در جامعه ما انتخاب شده است.
غنی سازی آرد با آهن و اسید فولیك از حدود 50 سال گذشته در برخی از كشورها به اجرا درآمده است.
تمام افراد حتی مبتلایان
به تالاسمی نیز بدون به خطر افتادن سلامتی می‌توانند از نان غنی شده
استفاده كنند. استفاده از مكمل‌های آهن و اسیدفولیك مغایرتی با مصرف نان
غنی شده ندارد.
همچنین در دوران بارداری
از آنجا كه نیاز به آهن بسیار بالاست، علاوه بر مصرف نان غنی شده باید مصرف
مكمل آهن مطابق با توصیه‌های وزارت بهداشت معادل روزانه یك قرص سولفات فرو
از شروع هفته 16 بارداری تا 3 ماه پس از زایمان ادامه یابد.
در غنی سازی آرد با آهن و اسید فولیك افزودن مواد مغذی هیچ تاثیری بر طعم، بو، مزه و رنگ و ظاهر نان ندارد.
فواید غنی سازی آرد با اسیدفولیك
افزودن اسیدفولیك به آرد در پیشگیری از برخی بیماریهای شایع بسیار موثر است:
- كمبود اسید فولیك در
ماه اول بارداری كه سیستم عصبی جنین در حال شكل‌گیری است، می‌تواند منجر به
بروز ناهنجاری‌های مادرزادی در لوله عصبی شود. نقص لوله عصبی برحسب شدت آن
می‌تواند منجر به مرگ نوزاد شده و یا صدمات جبران ناپذیری به سلامت كودك
وارد كند. مصرف نان غنی شده با اسیدفولیك یكی از راه‌های مهم پیشگیری از
بروز نقایص مادرزادی لوله عصبی در نوزادان است.
- نقش اسید فولیك در
پیشگیری از بیماریهای قلبی - عروقی و ابتلا به سرطان‌ها نیز نشان داده شده
است. برخی از كشورها، با اضافه كردن آهن و اسید فولیك به آرد موفق
شده‌اند. شیوع نقایص مادرزادی لوله عصبی و بیماریهای قلبی و عروقی را تا
حد قابل ملاحظه‌ای كاهش دند.
به خاطر داشته باشید كه
برای پیشگیری از كمبود آهن و پیامدهای ناشی از آن، علاوه بر استفاده از نان
غنی شده باید نكات زیر را رعایت كرد:
- مصرف منابع غذایی حاوی آهن مانند گوشت، حبوبات و انواع مغزها
- مصرف منابع غذایی
ویتامین C از جمله سبزی‌ها و صیفی‌های تازه مانند گوجه فرنگی، فلفل سبز، گل
كلم، سبزی خوردن و میوه‌ها به ویژه مركبات
- خودداری از صرف چای و قهوه از یك ساعت قبل تا 2 ساعت پس از صرف غذا
