جلد چهاردهم - صفحه 366 - لزوم حق مداري هنگام نظر دادن
صفحه : 366
آزاد است ، به اندازه اي كه نخواهند يك كسي را خفيف كنند، يا يك گروهي را خفيف كنند و از صحنه خارج كنند؛ انتقاد براي ساختن ، براي اصلاح امور، لازم است ؛ هرمجلسي بايد اين انتقادات را داشته باشد؛ لكن اگر [در] اين انتقادات آن كه انتقاد مي كندبا آرامش خاطر و با نظر صحيح انتقاد بكند، اين كه جواب مي دهد هم اگر با نظر صحيح وبدون اينكه غضب در آن راه داشته باشد جواب بدهد، آن وقت منطق در مقابل منطق است . و اگر با هياهو و جار و جنجال بخواهيد شما يك مسئله را حل بكنيد، و هر كسي درنظر داشته باشد كه طرف مقابل خودش را مثل يك دشمن بكوبد، عقلها كنار مي رود وقوه غضبيه ، كه بدترين قوه هاست اگر مهار نشود، در كار مي افتد؛ و مسائل را علاوه براينكه حل نمي كنند، مشكلتر مي كنند.
لزوم حق مداري هنگام نظر دادن
انسان ناچار سه جور نظر دارد: يك نظري كه نظر بيطرف است . اين يك نظر است .يكي هم نظر طرفداري از يك روش ، از يك جريان ؛ يك نظري هم مخالفت با يك روش و يك جريان ؛ نظر بيطرف و نظر طرفداري از يك مسئله و نظر طرفداري از يك مسئله ديگر. نظري كه حب باشد به يك جرياني ، يا بغض باشد به يك جرياني ، اين نظرنمي تواند يك نظر سالم باشد؛ حب الشي يعمي و يصم . (1) بغض هم همين طور است ؛ نور عقل را خاموش مي كند. حب مفرط به يك روشي اسباب اين مي شود كه خود آن كسي كه حب دارد توجهي به اين ندارد كه از مبداء حب دارد اين مطلب صادر مي شود و اين مطلب حق نيست ؛ مطلبي است كه از راه حب است . و خواه يا ناخواه اين نظر، نظر صائب نيست . انسان خودش را نمي تواند بشناسد به اين زوديها؛ انسان تا آخر عمرش ، تا آن وقتي كه از اين دنيا خارج مي شود، گرفتار يك مسائلي در باطن خودش هست كه خودش هم نمي تواند بفهمد. بايد عرضه كند خودش را انسان به كساني كه بي نظر هستند. اگر نظراز راه حب شد، هميشه دنبال اين مي رود كه آن مطلبي را كه مربوط به آن روشي است كه
1- علاقه به يك چيز، آدمي را كور و كر مي كند. بحارالانوار، ج 74، ص 165.
