پرسش

با عرض سلام و تشكر از حسن توجه شما
من به استخاره خیلی علاقه دارم یعنی هر وقت دلم میخواهد كاری انجام دهم كه احساس میكنم
گناه دارد اول استخاره میكنم.
اما حالا حتی مطمئن نیستم كه همین كار من هم درست باشد.
لطفا اگر راهنمایی دارید كمكم كنید.
با تشكر
فاطمه 22ساله

پاسخ

خواهر ارجمند!
استخاره كردن امری است كه هم توجیه علمی و منطقی بر صحت آن هست، و هم به اعتقاد اكثر علمای شیعه دلیل شرعی برای جواز عمل به آن وجود دارد. گمان نمی كنیم شما از ما ادله عقلی و شرعی استخاره را خواسته باشید.

اما استخاره كردن شرائطی دارد كه با رعایت آن می توان از افراط و تفریط جلوگیری كرد.

در باب استخاره، به سه نحو عمل می شود: افراطى، تفریطى و معتدل.

عده ای با عقل از سر خصومت درآمده‏اند و در هر كار جزئى، پیش از تفكر و مشورت به استخاره، رو آورده‏اند. این دسته عملا، عقل را خداوند آن را ابزار درك حقائق قرار داده، تعطیل كرده، و با افراط در استخاره، در حقیقت، با خواست خدا مخالفت كرده اند. اینها گمان می كنند با عمل خود توكل بر خدا كرده اند؛ غافل از آن كه توكل می بایست به همراه اطاعت الهی باشد.

دسته دیگری، به كلی، منكر استخاره هستند و آن را خرافه می دانند.
این عده معتقدند سرنوشت انسان در دست خود اوست، و تنها اوست كه می بایست با فكر و اندیشه راه را از چاه تشخیص دهد و سرنوشت خود را رقم زند. و اگر با خرافه ای تصمیم غلط گرفت خود او مسئول است و بس.
اینها می گویند: انسانی كه سرنوشت خود را به دست قضا و قدر مى‏داند، از توان‏ خویش بى‏اطلاع است.

گروه سوم، با وقوف بر منزلت عقل و تفكر و مشورت، به گونه‏اى استخاره و تفال را تبیین، و سپس تایید مى‏كند كه عین تعقل و اندیشه است و همچنانكه گذشت دلیل عقلی و شرعی نیز بر صحت آن هست.

علامه طباطبائى، فیلسوف و مفسر بزرگ اسلامى از طرفداران استخاره به شكل متعادل و معقول آن است. بیان ارزشمند ایشان از قرار زیر است:
«حقیقت امر این است كه انسان وقتى بخواهد دست‏ به كارى بزند، ناچار است زیر و روى آن را بررسى نماید و تا آن جا كه مى‏تواند فكر خود را ـ كه موهبتى خدادادى است ـ به كار اندازد و چنان چه از این راه نتوانست صلاح خود را در آن كار تشخیص دهد، ناگزیر باید از دیگران كمك فكرى بگیرد و تصمیم خود را با كسانى كه صلاحیت مشورت و قوه تشخیص صلاح و فساد دارند در میان بگذارد، تا به كمك فكر آن‏ها خیر خود را در انجام و یا ترك آن كار تشخیص دهد. و اگر از این راه هم چیزى دستگیرش نشد، چاره‏اى ندارد جز این كه به خداى خود متوسل شده، خیر خود را از او مسئلت نماید، كه این همان "استخاره‏" است.
در ضمن نباید این كار را "دعوى علم غیب" دانست، و نیز نباید آن را "تعریض به شئون الوهیت پروردگار" نام نهاد، هم چنان كه مشورت را هم نباید به خیال این كه تشریك غیر خداى متعال در امور خود است، شرك نامید.
خلاصه این كه هیچ مانع و محذور دینى در استخاره و مشورت نیست، چون استخاره، كارى جز تعیین یكى از دو طرف تردید را انجام نمى‏دهد. نه غیر واجبى را واجب، نه حلالى را حرام، نه حكمى از احكام خدا را تغییر مى‏دهد و نه آدمى را به آن چه در پس پرده غیب است، خبردار مى‏كند، بلكه فقط و فقط مى‏گوید: خیر صاحب استخاره در فعل است‏یا در ترك، و بدین وسیله او را از تردید، نجات مى‏دهد. ولى این كه اثر فعل و ترك كار، در آینده چه خواهد بود و چه حوادثى را به بار خواهد آورد از عهده استخاره بیرون است و استخاره از تعیین این جهت، ساكت است و آینده صاحب استخاره از خیر و شر، عینا مانند كسى است كه استخاره نكرده و كار خود را با فكر و مشورت، انجام داده است.
.....
به طریق صحیح - هم از شیعه و هم از اهل سنت - روایاتى داریم كه پیغمبر صلى الله علیه و آله خودش تفال به خیر مى‏زد و مردم را هم به این عمل، توصیه مى‏فرمود و از فال بد زدن، نهى مى‏نمود و مى‏فرمود: «هر جا كه فال بد زده شد، به خدا توكل كنید و در پى كار خود بروید.
بنابر این، هیچ مانعى از تفال زدن با قرآن كریم و امثال آن به نظر نمى‏رسد، چون اگر استخاره خوب بود، صاحب استخاره، عمل را با طیب نفس و دل پاك، انجام مى‏دهد و اگر بد بود، به خدا توكل كرده، در پى كار خود مى‏رود.
پس استخاره با قرآن جز همان طیب نفس و رفع تردید و سرگردانى و امید به نفع و سعادت، اثر دیگرى ندارد.» ("تفسیر المیزان"، علامه طباطبائى، ترجمه محمد باقر موسوى همدانى، ج6، ص185- 188 ـ چاپ سوم، بنیاد علمى و فكرى علامه طباطبائى، تهران، 1367)

در یك كلام، منطق استخاره بر توكل، و اعتقاد به این تعلیم دینی استوار است كه "الخیر فی ما وقع".

با این توضیحات می تونید خود شرائط استخاره را بیابید:
یك از این شرائط این است كه آن عمل امر ونهی شرعی نداشته باشد.
دیگری آن كه عقل در آن مسئله به نتیجه ای نرسیده باشد.
سوم آن كه مشورت با دیگران هم راه را روشن نكرده باشد.

اگر كسی بدون رعایت این شرائط استخاره كرد، و به بیراهه رفت، جز خود را ملامت نكند.

موفق باشید.