پرسش

ایا روح و جسم در قبر عزاب میكشندیا فقط روح عزاب میكشد؟

پاسخ

با سلام و تحیت.
دوست عزیز!

در اصل وجود عالم برزخ جای بحث و گفتگو نیست، مهم آن است كه بدانیم زندگی برزخی چگونه است؟
در اینجا تصویرهای مختلفی از سوی دانشمندان ارائه شده است كه روشن ترین آن ها كه با احادیث اسلامی نیز هماهنگی دارد این است كه روح انسان بعد از پایان زندگی دنیا، در جسم لطیفی قرار می گیرد كه از بسیاری از عوارض جسم مادی بركنار است، ولی از آن نظر كه شبیه این جسم مادی عنصری است، به آن "بدن مثالی" یا "قالب مثالی" گویند، كه نه كاملاً مجرد است و نه مادی محض، بلكه دارای یك نوع تجرد برزخی است.

البته همان گونه كه درك حقیقت زندگی عالم آخرت برای ما اسیران زندان عالم ماده غیرممكن است، آگاهی از جهان برزخ نیز به طور كامل ممكن نیست، چرا كه مرتبه ای بالاتر از این جهان، یا به تعبیر دیگر جهانی است محیط بر این جهان، نه محاط در این جهان.

به گفته بعضی از دانشمندان می توان آن را شبیه به حالت خواب كرد. در خواب های راستین، روح انسان با استفاده از قالب مثالی به نقاط مختلف پرواز می كند، مناظری را می بیند، از نعمت هایی بهره می گیرد و لذت می برد؛ گاهی هم مناظر هولناكی را مشاهده می كند و سخت متألم می گردد و فریاد می كشد و از خواب بیدار می شود؛ كما این كه آیه شریفه می فرماید: "الله یتوفّی الأنفس حین موتها والتی لم تمت فی منامها" یعنی خداوند ارواح را به هنگام مرگ قبض می كند، و ارواحی را كه نمرده اند نیز به هنگام خواب می گیرد.(زمر/42)
مرحوم علامه مجلسی تصریح می كند كه تشبیه عالم برزخ، به حالت خواب و رؤیا، در بسیاری از اخبار وارد شده است.(بحارالانوار، ج6، ص271)

بعضی تصریح می كنند كه قالب مثالی در باطن بدن هر انسانی وجود دارد، ولی به هنگام مرگ از این بدن جدا می شود، و زندگی برزخی خود را آغاز می كند.

نكته دیگر این كه برزخ برای همه انسان ها هست، ولی سؤال قبر از دو گروه می شود: یكی مؤمنان خالص و دیگر كافران خالص؛ و بقیه افراد به حال خود رها می شوند تا قیامت، نه این كه برزخ ندارند، بلكه سؤال قبر ندارند.(پیام قرآن، ج5، ص474)

نكته آخر اینكه اساساً عذاب برای روح است نه جسم، چرا كه جسم بدون روح كه چیزی را احساس نمی كند تا مورد عذاب قرار گیرد، بلكه بدن تنها وسیله و ابرازی است برای درك و همچنین فعل روح، و این روح (نفس) است كه عذاب را درك می كند. این مطلب هم در زندگی دنیایی و هم در زندگی برزخی صادق است، با این تفاوت كه در عالم برزخ روح به همراه بدن مثالی است. لذا عذاب می تواند به بدن مثالی وارد شود كه به دنبال آن روح آن عذاب را درك و احساس می كند.

اما در روز قیامت، بدن و جسم انسان ـ كه به اذن الهی مجددا روح در آن دمیده می‌شود ـ برای تنعمات اخروی و احیانا عذاب روح مورد استفاده واقع می‌شود.(معاد جسمانی)

باید توجه داشت كه اصل در انسان روح و روان اوست و همه احساس و ادراك توسط روح انجام می‌شود، ولی در دنیا و آخرت، جسم فقط به عنوان ابزار این احساس، مورد استفاده قرار می‌گیرد.

جهت اطلاعات بیشتر رجوع كنید به كتاب "معاد در قرآن"، ‌ج4،‌ آیة الله جوادی آملی؛ و "معاد در قرآن"، ‌ج5، آیة اللّه مكارم شیرازی.

ضمنا برای مطالعه در مورد اینكه معاد جسمانی است یا روحانی، می توانید به كد 14578 در بخش تازه های مذهبی سایت مراجعه نمایید.

پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.