پرسش

بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیكم
در كد 62350 از شما نقل حدیثی رو خواسته بودم ، متاسفانه جلد و صفحه منبع رو اشتباه گفته بودم ... اون حدیث مورد نظر من در كتاب مستدرك الوسائل، جلد پنج ، اواخر صفحه 396 قرار داره كه آقای محدث نوری اون حدیث رو از كتاب مشكاةالانوار نقل میكنن ... با توجه به اینكه در حال حاضر دسترسی آنچنانی به كتاب مذكور ندارم لطف كنید این حدیث و حدیث بعدیش را كه از كتاب مصباح الشریعة هست را برایم بصورت ترجمه نقل كنید.
در ضمن اگه برای فهم بهتر این احادیث ذكر نكاتی رو لازم میدونید ، دریغ نفرمایید.
والسلام

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
روایت اول مورد نظر شما روایتی از امام باقر(ع) و یا امام صادق(ع)(تردید از راوی است) است كه فرموده اند: "ذكر بر هفت عضو تقسیم شده است: زبان، روح، نفس، عقل، معرفت، سر و قلب، كه هر یك از این اعضاء به استقامت نیاز دارد. استقامت زبان، راستی در اقرار؛ و استقامت روح، راستی در استغفار؛ و استقامت در قلب، راستی در عذرخواهی؛ و استقامت عقل، راستی در پندگرفتن؛ و استقامت معرفت، راستی در افتخار؛ و استقامت در نفس شادی به عالم اسرار است.
ذكر زبان حمد و ستایش، و ذكر نفس كوشش و فروتنی، و ذكر روح ترس و امیدواری، و ذكر قلب صدق و صفا، و ذكر عقل تعظیم و حیاء، و ذكر معرفت تسلیم و رضا، و ذكر سر رؤیت و لقاء است."(مشكاةالأنوار، ص55)
و در روایت بعدی از امام صادق(ع) آمده است: "هر كس به حقیقت ذكر خدا گوید، مطیع است؛ و آن كه از خدا غافل باشد، معصیت كار است. اطاعت نشان هدایت، و معصیت علامت گمراهی است؛ و اصل این دو(هدایت و گمراهی) از ذكر و غفلت است.
پس قلبت را قبله زبانت قرار بده، و زبانت را جز به اشاره قلب و موافقت عقل و رضایت ایمان مگردان، كه همانا خدا به پنهان و آشكار تو آگاه است؛ و مانند كسی باش كه روح از بدن او جدا شده است، در حالی كه نفست را به غیر از آن چه كه پروردگارت، از امر و نهی، و وعده و وعید تو را بدان امر كرده مشغول نساخته ای، و نفست را به غیر از آن نیز مشغول مساز.
قلبت را به آب اندوه بشوی و ذكر خدا را از بزرگترین اذكار قرار بده كه او تو را یاد می كند در حالی كه از تو بی نیاز است؛ پس ذكر او برای تو گرانقدرتر و تمام تر و دل انگیزتر و دیرینه تر از ذكر تو برای او است، و معرفت تو به ذكر او خصوص و حیاء و افتادگی را برای تو به جای می نهد و از آن دیدار كرم و فضل دیرینه او حاصل می شود، و در این وقت طاعات تو هر چند زیاد باشد در برابر لطف های او كوچك می نماید. پس برای او اخلاص پیشه كن؛ كه اگر ذكرت را(به دیده تحسین) نگریستی به ریا، تكبر، سفاهت و سختی در خلقت و بزرگ شمردن طاعات و فراموشی احسان و كرم خدا دچار می شوی؛ و این جز دوری از خدا هیچ حاصل ندارد، و با گذشت ایام جز وحشت چیزی به سوی تو نمی آید.
ذكر بر دو گونه است ذكر خالصی كه با قلب هماهنگ است و ذكری كه ذكر غیر او را از تو بازمی گرداند؛ همان گونه كه رسول خدا(ص) فرمودند: "همانا ستایش بر تو را نمی توانم شماره كنم، و تو همان گونه ای كه خویشتن را ستوده ای" پس رسول خدا(ص) برای ذكر خدا، آن گاه كه به حقیقت دیرینه ذكر خداوند عزوجل پی برد، قبل از آن كه خداوند خود را ذكر گوید مقداری قرار نداد. پس آنان كه از او ـ یعنی پیامبر اكرم(ص) ـ پایین تر هستند(به این كار) سزاوار تر خواهند بود. پس آن كه می خواهد خداوند را ذكر گوید بداند كه خداوند بنده اش را برای توفیق به ذكر او متذكر می شود و بنده برای ذكر او قادر نیست.
برای مطالعه در این باره به كتاب "عرفان اسلامی"، تألیف شیخ حسین انصاریان، كه شرح احادیث "مصباح الشریعة" است، مراجعه نمایید.
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.