پرسش

با سلام
می خواستم بدونم چرا امام علی (ع) در نامه خود به فرزندشون اینقدر بد در مورد زنان نوشتند ؟ امامی كه همسری چون فاطمه و دختری چون زینب داشتند چرا اینقدر كینه توزانه نسبت به زنان در این نامه و حتی در سخنرانی خود بعد از جنگ جمل صحبت كرده اند؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
در نامه 31 نهج البلاغه ـ در نامه امام علی(ع) به فرزند خویش امام حسن مجتبی(ع) ـ بسیار مدافعانه و نیكو درباره زنان سخن گفته است. كجای این سخن بد است كه فرموده اند: «إنّ المرأة ریحانة ولیست بقهرمانة» یعنی زن گل زیبا است، نه قهرمان میدان.
اگر شما گل بودن را برای زن پسندیدید لوازم آن راهم می پسندید. شما دوست دارید زن ریحانه باشد یا قهرمان و پهلوان؟! اقتضای گل بودن، داشتن حفاظ و دور از دست دزدان و نااهلان بودن است، و اقتضای پهلوانی هم آغوشی با متعدّیان و گردن كشان و دویدن در میدان های خطر مردانه است!
اگر آن حضرت می فرماید او را در حجاب بدار، از این سنخ است كه گل بی حفاظ در معرض آسیب است؛ و اگر می فرماید كار مردانه از او مخواه، چون اقتضاء اندام و هیكل او بر این امر گواهی می دهد؛ آیا اگر به زن سمت پهلوانی و مردانگی دادیم او واقعاً مرد می شود، و در میدان های مردانه پیروز می گردد؟ یا گل بودن خود را از كف می دهد، بدون آن كه قهرمان شود؟! یعنی از اینجا رانده و از آنجا مانده خواهد شد!
این چه ظلمی به بشر است كه اصل را مردانه بودن قرار می دهند و می گویند زن چون مثل مردان نیست یا اجازه مردانه بودن به او داده نمی شود به او ظلم شده است!؟ در این عمل، به طور ناخودآگاه به برتری مرد شهادت داده ایم، و سپس از كم گذاشتن برای زنان شكوه كرده ایم! مشابه این سخنان از رسول اكرم(ص) هم رسیده است.
درباره سخنان آن حضرت، بلافاصله پس از جنگ جمل، مبنی بر نقصان عقل یا عدم مشاوره با زنان و... برخی بزرگان این ها را از سنخ قضایای شخصیه تلقی كرده اند، كه تناسب با همان زمان و متعرض به آن زنان خاص بوده است ـ (ر.ك.به: زن در آینه جمال و جلال، آیت الله جوادی آملی) ـ چرا كه به شهادت تاریخ، پیامبر اكرم(ص) در مواضعی مهم(مثل صلح حدیبیه) با برخی زنان مشورت كرده است.
خلاصه این كه اولیاء دین هرگز درباره زن بد نگفته اند، اما مهمل گویی و افراط هم نكرده اند و اصل را مرد بودن قرار نداده اند تا قهرمانی را در عین این كه فضیلت می شمرند، از زن سلب كنند.
همانطور كه خود اشاره كرده اید، وجود حضرت فاطمه و زینب سلام الله علیهما در كنار امیر المؤمنین شاهد بر این است كه بسیاری از آنچه فته شده، در مورد همه زنان نیست.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.