پرسش

مادری دارم 50 ساله با بیماری هایی از قبیل ارتروز و فشار خون و كم بینی چشم .خواهشمند است تغذیه مناسب برای ایشان توصیه فرمایید. با تشكر.

پاسخ

با سلام ، دوست محترم، برنامه غذایی مناسب با این سن را بیان می كنم. در ضمن تغذیه مناسب را در هر یك از این بیماری ها به شما می گویم. امیدوارم مفید واقع شود.
سن چهل سالگی زمان شروع افت جسمانی است، از این رو دقت در تغذیه برای حفظ سلامت بدن و برای جلوگیری از بروز بیماریهای مزمن و عوارض سوء تغذیه بسیار اهمیت دارد.
بسیاری از افراد در این سنین با مصرف بیش از حد مواد غذایی دچار چاقی شده وخود را در معرض بیماری های مزمن ناشی از آن مثل دیابت، فشار خون یا عوارض قلبی عروقی قرار می دهند و بعضی به دلیل عدم اشتها به غذا یا بیش از حد لاغر می باشند كه این نیز خطرات خاصی به همراه دارد و مراقبت های مربوط به خود را می طلبد.
از جمله نیازهایی كه در این دوران تغییر می كند، میزان انرژی مورد نیاز است. با افزایش سن ، میزان متابولیسم بدن كاهش می یابد و از اینرو میزان كمتری انرژی مورد نیاز است. انرژی مورد نیاز یك مرد بطور متوسط 2900 كیلو كالری و برای یك زن 2200 كیلو كالری می شود.
به دلیل اینكه در این دوران میزان تخریب یا كاتابولیسم در بدن بالا می رود ، میزان پروتئین مورد نیاز افزایش می یابد. بهتر است پروتئین، بیشتر از منابع حیوانی با كیفیت بالا و كم چربی تأمین می شود مثل لبنیات كم چرب و هفته ای 2 عدد تخم مرغ.
مصرف سبزیجات تازه بسیار ضروری است و دلایل متعددی دارد. زیرا از یك سو با مصرف سبزیجات خصوصاً سبزیجاتی به رنگ سبز تیره مثل سبزی خوردن و اسفناج ، ویتامین ها و املاح مورد نیاز بدن آنها تأمین می شود، فیبر موجود در سبزیجات مانع از بروز یبوست می شود. سبزیجات اثر كاهنده چربی دارند، لذا مصرف سبزیجات ، مخصوصاً در كسانیكه چربی خون دارند ضروری است. سبزیجات نشاسته ای مثل سیب زمینی یكی از منابع خوب تأمین كننده انرژی است به صورتی كه از دریافت انرژی بیش از اندازه نیز جلوگیری می كند.
برای حفظ سلامت در درجه اول مصرف مواد غذایی حاوی ویتامین های مورد نیاز و در درجه بعد ، مصرف مكمل های ویتامینی می تواند مفید باشد.
در مورد رژیم موثر بر كاهش فشار خون باید ذكر كنم رژیم درمانی نقش بسیار مهمی در جلوگیری و درمان این عارضه دارد. مصرف مواد غذایی حاوی پتاسیم، منیزیم و كلسیم دربهبود فشار خون بسیار موثر است و مصرف كم مواد غذایی حاوی سدیم و چربی های اشباع موجب كاهش فشار خون خواهد شد. در برنامه غذایی روزانه بایستی مقدار زیادی مواد حاوی پتاسیم مثل؛پرتقال، سیب زمینی، موز، سبزی ها و میوه های تازه، سبزی های سبز تیره مثل كاهو و سبزی خوردن و گوجه فرنگی گنجانده شود.
منابع منیزیم: جوانه گندم برشته ، بادام زمینی، سیب زمینی، اسفناج، شیر، نان گندم كامل( سبوس دار) و مرغ است و منابع كلسیم : لبنیات می باشد. آنچه كه یك فرد فشارخونی باید انجام دهد:
1- مصرف كم نمك در غذا و نیاوردن نمك سر سفره و مصرف كم غذاهای شور ( انواع چیپس و خیارشور و كنسروها و...)
2- مصرف كم مواد غذایی حاوی روغن اشباع مثل كره و مارگارین ، چربی گوشت ها و دنبه و روغن نباتی. بهتر است روغن مایع و روغن زیتون استفاده شود.
3- مصرف بیشتر از منابع كلسیم، پتاسیم و منیزیم بصورتی كه با هرغذا حتماً سبزی خوردن یا سالاد پر سبزی بدون سس و به همراه كمی آب لیموی تازه میل شود.
4- سعی شود بجای غذاهای حاوی برنج و گوشت ، غذاهای حاوی سیب زمینی و مرغ مصرف شود.
5- كاهش وزن در صورت وجود اضافه وزن ضروری است. چاقی ارتباط مستقیم با فشار خون دارد. پس برای جلوگیری از بروز سكته های احتمالی ناشی از فشار خون بالا دستورهای تغذیه ای ذكر شده را رعایت كنید. از رژیم های غذایی كه باعث كاهش فشار خون بالا می شود رژیم غذایی DASH می باشد.رژیم غذایی DASH ( روشهای غذایی برای جلوگیری از فشار خون بالا ) حاوی مقادیر زیادی مواد گیاهی ولبنیات مانند میوه ، سبزی ، غلات كامل ، حبوبات ، آجیل و سایر دانه های خوراكی و لبنیا ت كم چرب می باشد كه حتی بدون كم كردن وزن ، فشار خون بالا را كاهش می دهد. رعایت این رژیم غذایی حداقل برای مدت 10 سال توصیه می شود تا بتواند مؤثر واقع شود.رژیم DASH در یك روز حاوی مواد زیر است:
* 8 واحد غلات كامل.
* 5 واحد سبزیجات .
* 5 واحد میوه.
* 3-2 واحد شیر، ماست وپنیر كم چرب یا بدون چربی.
* 2-1 واحد گوشت قرمز، مرغ یا ماهی.
* 5 واحد درهفته ، آجیل ، حبوبات ودانه های خوراكی.
* مصرف شیرینی جات وچربی ها محدود شود.
( یك واحد ازاین مواد شامل :یك لیوان شیر و ماست، 30 گرم گوشت، 30 گرم پنیر، نصف لیوان غلات پخته شده ، 1 لیوان میوه و سبزیجات خام و نصف لیوان پخته آنها، 2 قاشق غذا خوری آجیل و دانه هاست یعنی منظور از 5 واحد سبزیجات، 5 لیوان سبزیجات خام یا 5/2 لیوان سبزیجات پخته است.)

دوست عزیز برای افزایش بینایی مصرف ویتامینA بسیاركمك كننده است. از غنی ترین منابع آن جگرگوسفند ، گاو و مرغ می باشد،به علاوه مرتب آب هویج بخورند و اسفناج، كدو زمستانی و شیر هم زیاد بخورند.

آرتروز ناشی از التهاب مفاصل است و در درمان آن مصرف آنتی اكسیدان ها بسیار موثرند. از اینرو توصیه می شود سبزیجات تازه مثل گوجه فرنگی، فلفل سبز، مركبات و خصوصاً منابع ویتامین C بسیار مصرف شود. به علاوه از منابع پروتئینی كم چربی هم به میزان كافی مصرف شود مثل گوشتهای ماهی و مرغ و گوسفند كم چرب و انواع حبوبات.
اسیدهای چرب اُمگا- 3 كه درماهی ودانه های خوراكی مثل بذرِ كتان، گندم و لوبیای سویا وجود دارد ، التهاب مفاصل را كاهش می دهند. اسیدهای چرب تك اشباعی (MUFA ) نیز مانند اسیدهای چرب عمل می كنند كه در بیشتر سبزیجات و روغن زیتون ( اولین روغنی كه در نواحی مدیترانه استفاده شد) یافت می شوند.
رژیم غذایی مردم نواحی مدیترانه برپایه ی میوه، سبزی، غلات كامل ( تصفیه نشده وسبوس دار)، آجیل ، دانه های خوراكی و ماهی است كه تمامی این مواد غذایی باعث كاهش التهاب مفاصل می شوند.
محققین نشان دادند دریافت رژیم غذایی مردم نواحی دریای مدیترانه درد ناشی از آرتروز را كاهش می دهد.
امیدوارم همیشه سلامت باشید.
كارشناس تغذیه تبیان