پرسش

با سلام
لطفا درباره ی اثر گلخانه ای كمی توضیح دهید؟
با تشكر فراوان
محمد

پاسخ

میانگین دما در سطح كره‌ی زمین 15 درجه سانتیگراد است. این دمای مناسب از توازن بین جریان ورودی انرژی خورشید و جریان برگشتی انرژی به فضا ایجاد شده است. توازن انرژی زمین و ردوبدل انرژی بر عهده‌ی برخی مولكولهای موجود در هواكره می‌باشد. پدیده‌ی به دام انداختن و برگرداندن پرتوهای فروسرخ به وسیله‌ی مولكولهای كربن دیوكسید، آب و دیگر گازهای موجود در هوا را اثر گلخانه‌ای می‌نامند. به گازهایی همچون كربن دیوكسید، آب، متان (CH4) ، دی‌نیتروژن مونوكسید (N2O) و هیدروكربنهای هالوژن‌دار شده (نظیر CF3Cl) كه توانایی جذب پرتوهای فروسرخ را دارند و به این طریق باعث گرم شدن زمین می‌شوند، گازهای گلخانه‌ای می‌گویند.
البته گازهای گل‌خانه‌ای نمی‌توانند پرتوهای پرانرژی خورشید را به طور مستقیم جذب كنند. بلكه این كار بطور غیرمستقیم صورت می‌گیرد. به این صورت كه: هنگامی كه نور خورشید بر زمین می‌تابد، مقداری از پرتوهای پرانرژی خورشید جذب زمین می‌شود و آن را گرم می‌كند. زمین گرم شده نیز به نوبه‌ی خود از خود انرژی ساطع می‌كند. این پرتوها كه از زمین تابیده می‌شود، دارای انرژی كمتری از پرتوهای اولیه تابیده شده از خورشید است. گازهای گلخانه‌ای، این پرتوهای كم‌انرژی تر را كه غالباْْ پرتوهای فروسرخ هستند را جذب می‌كنند، سپس بین خود و مولكولهای هوا این انرژی را ردوبدل می‌كنند. این پدیده موجب گرم شدن هواكره می‌شود و بالاصطلاح به آن اثر گلخانه‌ای می‌گویند.
درصورت نبودن مولكولهای آب و كربن دیوكسید در هواكره، میانگین دمای سیاره‌ی ما به 18- درجه سانتیگراد می‌رسید، دمایی كه بسیار نزدیك به دمای سیاره‌ی مریخ است. از سوی دیگر، میانگین دمای سیاره‌ی ناهید كه 96% هواكره‌ی آن را كربن دیوكسید تشكیل می‌دهد، 450 درجه سانتیگراد است. این مقدار كربن دیوكسید از گریختن مقدار زیادی پرتوی فروسرخ جلوگیری كرده و دما را تا این میزان بالا می‌برد. البته این تفاوت دما تا حدودی ناشی از تفاوت موقعیت سیاره‌ها نسبت به خورشید است، اما ناهید كه دومین سیاره‌ی نزدیك به خورشید است، به علت داشتن گازهای گلخانه‌ای بیشتر، واقعاْْ گرمتر از عطارد كه نزدیكترین سیاره به خورشید است، می‌باشد.
چنانچه كه می‌دانید، افزایش میزان گازهای گلخانه‌ای نظیر دی‌نیتروژن مونوكسید (N2O) و هیدروكربنهای هالوژن‌دار شده (نظیر CF3Cl) كه در اثر صنعتی شدن بشر صورت گرفته، سبب شده است كه هوای كره زمین به مرور افزایش یابد.