پرسش

معیا ترجیع برتری به هنگام تزاهم ارزش های اخلاقی چیست

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
این امری كاملا عقلانی است كه در تزاحم ارزشها ـ یعنی هنگامی كه نتوان بین دو ارزش اخلاقی جمع كرد ـ می بایست ارزشی را برگزید كه ملاك مهمتری دارد.
حال معیار ارزش اخلاقی اگر امری دینی است ـ یعنی از دین می توان آن را شناخت ـ می بایست از مدارك دینی در جستجوی برتری ملاكات گشت.
در ارزشهای فطری راه دستیابی به ملاك برتر می تواند متفاوت باشد. مثلا گاهی ذات خود ارزش های متعارض را می توانیم بسنجیم. برخی كارها به طور محسوس جایگاه والاتری نسبت به فطرت انسانی دارند؛ برای مثال ما به وضوح وجدانی خود می یابیم كه حفظ نفس محترم از هلاك از راست گویی ارزش بیشتری دارد. البته در این میدان باید مواظب بود تا گرفتار فرهنگهای خاص زمانه و القائات بیرونی نشویم و این در حقیقت فطرت ناب باشد كه حكم می كند.
معیار دیگر ارزیابی و مقایسه منفعت و كارائی ارزشها است در وصول انسان به كمالهای شناخته شده دینی و انسانی. بدیهی است كه ارزش اخلاقی ای كه منفعت بیشتری به خود و غیر در راستای كمال و هدف اصیل انسانی و دینی داشته باشد، ترجیح دارد بر ارزشهای اخلاقی دیگر.
شما را به مطالعه دقیق كتاب"خودشناسی برای خودسازی"، اثر استاد محمدتقی مصباح یزدی توصیه می نماییم.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.