پرسش

درمورد علم دینی و علم سكولار و تفاوت انها

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
علم دینی و علم سكولار مساله بسیار پُردامنه ای است، كه تعریف علم، دین، سكولاریسم و مبادی تصوریّه آن را نیاز دارد، كه می دانید هیچ یك از این موارد یك تعریف مسلم و مورد اتفاق ندارد.
در تعریف علم دینی، تعریفات متفاوتی شده است.(9 تعریف را می توانید در كتاب "كلام جدید"، عبدالحسین خسروپناه، ص360ـ363 بیابید.)
اما آن چه به نظر ما طرح آن حایز اهمیت بسیار است و از حواشی غیرمفید جلوگیری می كند، این نكته است كه علم ـ یعنی گروهی از گزاره ها و فرضیه های تجربی ـ برای تبیین خود ناگزیر از مجموعه ای از مبادی و چهارچوب های غیرتجربی و متافیزیكی است، كه نقش عمده دین در این مبادی است؛ این چهارچوب است كه می تواند "سكولار" یا "دینی" باشد. مراد از علم دینی آن نیست كه آیا مثلاً "آب در 100 درجه می جوشد"، را بخواهیم با روایات محك بزنیم!
دكتر مهدی گلشنی در كتاب "از علم سكولار تا علم دینی" مثال هایی را برمی شمارد كه چگونه یافته های تجربی و گزاره های حسی در دو چهارچوب متافیزیكی متفاوت(دینی و سكولار) نتایج متفاوت می دهند و فرضیه های متفاوتی را پدید می آورند یا تبیینی متفاوت می یابند.(ر.ك. به از علم سكولار تا علم دینی، مهدی گلشنی)
خوب توجه كنید كه گریزی از متافیزیك محیط و مبدء علم نیست، و هر دانشمندی به طور آگاه یا ناخوداگاه به چهارچوبی متافیزیكی قائل است و براساس آن می اندیشد. این چهارچوب می تواند مطابق با آموزه های وحیانی باشد و می تواند نباشد. خود این چهارچوب نیز هرگز قابل اثبات تجربی و ریاضی نیست، چون متافیزیكی است.
این تأثیر دین از تأثیرات دیگرش بر علم مثل تأثیرگذاری بر انگیزه عالمان تجربی، تاثیر بر مسلمات علوم تجربی و تأثیر بر اهداف و روش های علوم، بسیار بیشتر است.(برای تفصیل این موارد ر.ك. به "كلام جدید"، عبدالحسین خسروپناه؛ و "مقاله علم دینی"، ص367ـ371)
در آخر لازم است بگوییم كه در این باره خود دست به كاوش و تحقیقات بزنید، و از دو كتاب معرفی شده نیز بهره برداری نمایید.
اگر باز ابهام و یا سؤالی باقی ماند با ما تماس بگیرد.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.