پرسش

چرا در اسلام استقلال خانم ها محترم شمرده نشده است و یك خانم تا وقتی كه دختر است باید زیر سلطه بدر و بعد از آن زیر سلطه همسر خود باشد و برای هر كار اذن این افراد را لازم داشته باشد؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
ظاهراً ملازمه ای بین ولیّ بودن پدر و قیّومیت شوهر با نفی استقلال از زن وجود ندارد. ولایت و قیّم بودن به نوعی نظارت و محافظت است، نه سلطه و نفی استقلال.
دلیل ما این است كه از یك سو قرآن می فرماید: «الرجال قوّامون علی النساء»(نساء/34) و از سوی دیگر مثلاً در امور كسب و تجارت، استقلال مالی برای زن را ثابت می شمارد، و می فرماید: «للرجال نصیب مما اكتسبوا و للنساء نصیب مما اكتسبن» یعنی مردان و زنان از آن چه كسب كرده اند خود بهره می برند.(نساء/32) استقلال در همه شئون زندگی زن وجود دارد؛ تنها استثنائی كه هست، مسئله تمكین است.
اگر قیم بودن شوهر در آیه 34 سوره مباركه نساء به معنی سلطه و نفی استقلال از زن باشد، با آیه 32 سوره مباركه نساء چگونه سازگاری دارد؟! جمع این آیات نشان می دهد كه قیم بودن نه به معنی سلطه و حاكمیت، بلكه به معنی نظارت و حفاظت است. لغویون قیام" و "قوّام" را به معنای "محافظت و اصلاح"، "كارپردازی"، "نگهداری"، "حفظ و پایداری چیزی" و... معنا كرده اند.(ر.ك. به مقاله قوامیت مردان بر زنان در خانواده، سید ابراهیم سجادی، مجله پژوهش های قرآنی، شماره 25 و 26 ، ص154و ص155)
تنها مسئله ای كه قیومیت مرد بر زن را ایجاب می كند، آن است كه چون زن در مقایسه با مرد آسیب پذیری جسمی و روانی بیشتری دارد، برای حفظ استقلال او ـ در حوزه های مختلف ـ یك مرد به عنوان حافظ استقلال برای او گمارده شده است.
حاصل سخن آن كه ولایت پدر و شوهر نه به معنای سلطه و زورگویی و نفی استقلال از دختر، بلكه كمك به او در جهت حفظ استقلال و نیفتادن در دام های فریب كاری می باشد.
با این بیان مختصر ابهام بسیاری از احكام در رابطه با زن و شوهر و دختر و پدر روشن می گردد.
با التماس دعا.
مشاوره مذهبی ـ قم.