پرسش

چرا هنوز حكم ظهار یا برده داری درفقه شیعه حرام نیست. لطفا به قید هنوز توجه كنید
ممنون اكبرزاده

پاسخ

برادر گرامی!
با توضیحی كه در ذیل می آید، مشخص می شود كه ظهار و برده داری، در زمان ما، موضوعا منتفی شده، و در زمان حاضر موضوعیت ندارد كه مورد بحث باشد و فقط در تاریخ فقه مورد مطالعه قرار می گیرد. در اینجا مناسب است كه در مورد هر یك از این دو موضوع، و برخورد اسلام با آن نكاتی به استحضار برسد.
الف) "ظهار" در جاهلیت نوعی طلاق بوده است، به این‏ ترتیب كه زوج به زوجه می‏گفت : "انت علی كظهر امی" یعنی تو نسبت به من مانند پشت مادرم هستی، و همین كافی بود كه زوجه مطلقه‏ شناخته شود. اسلام آن را تغییر داد و حتی برای آن كفاره قرار داد.
از نظر اسلام "ظهار" طلاق نیست، ولی اگر كسی چنین كاری كند باید كفاره بدهد؛ و تا كفاره نداده است، نزدیكی‏ با آن زن بر او حرام است. بنابراین اسلام این رسم جاهلیت را ملغی نمود و با قرار دادن جریمه بر آن و فرهنگ سازی برای مسلمین عملا این مسئله را محو نمود.
ب) برده داری:
برای بررسی آنچه در فقه اسلامی به نام رابطه عبد و مولی شناخته می‌شود در دو ناحیه می بایست سخن گفت:
1 ـ در اسلام چگونه یك نفر بنده دیگری می‌شود؟
2 ـ‌ نظر اسلام در باره استمرار بندگی یك شخص برای دیگری چیست؟
مسئله اول: در اسلام چگونه شخص بنده دیگری می‌شود؟
برده شدن یك نفر برای دیگری تنها در یك صورت تصویر اسلامی دارد، و آن جنگ با كفار ـ و فقط كفار ـ و اسارت آنان در دست مسلمانان است. در جای خود قابل تبیین و اثبات است كه گزینه برده ساختن كفاری كه در جنگ با مسلمانان به اسارت در میآیند بهترین گزینه ممكن در مقام عمل است. اگر خواستید به طور مفصل برای شما بیان خواهیم كرد.
مسئله دوم: استمرار بندگی یك شخص برای دیگری تا كجاست؟
از ادله شرعی بر می‌آید كه اشتغال به برده فروشی و حرص در آن مبغوض خداوند متعال است. شاید عقل هم تا حدود زیادی این نظر را همراهی كند. این تا حدی است كه حتی رفتن به بازار برده فروشها از نظر فقه اسلامی مكروه است.
از سوی دیگر اسلام همه راهها را در مورد برده‌های تربیت شده مسلمان به آزادی ختم می‌كند. به نمونه هایی از این احكام توجه كنید.
اصل آزاد كردن بندگان مستحب است.
تأكید بر آزادی بردگان مسلمان تا حدی است كه در روایات آمده است: برده‌ای كه مؤمن شده و حقیقت را یافته است، پس از 7 سال خود به خود آزاد می‌گردد، چه صاحبش بخواهد و چه نخواهد.(وسائل الشیعه، كتاب العتق، باب 33، ح 1)
كفاره بسیاری از گناهان آزادی بردگان مسلمان است.
اینها و ده‌ها دلیل دیگر شاهد بر آن است كه اسلام می خواهد جامعه به سوی محو تدریجی برده‌داری برود. همانطور كه جامعه مسلمانان به عنوان اولین جامعه در تاریخ بشریت اقدام به محو برده داری نمود.
موفق و موید باشید.