پرسش

آیا موسیقی نیاز تمام افراد است(مانند غذا خوردن) نظر دین چیست؟ (با توجه به اینكه تحقیقی با این موضوع به بنده ابلاغ شده است خواهشمندم توصیح كامل و جامعی بدهید و از توضیحات یكی دو خطی بپرهیزید)

پاسخ

با سلام و تحیت.
دوست عزیز!
قبل لازم به ذكر است كه اسلام مخالف شادی و شور و نشاط نیست، اما با لهو و لعب مخالف است. در زمینه مذمت و لزوم اجتناب از لهو و لعب كه باعث دوری انسان از خداوند و غافل شدن او از یاد و ذكر خداوند می شود، آیات و روایات بسیاری وجود دارد؛ و اگر چه در قرآن آیه ای صریح در مورد موسیقی نداریم، ولی حرمت لهو و لعب در قرآن كافی است تا موسیقی لهوی را حرام كند؛ برداشتی كه روایات هم بر آن تصریح دارند.
لهو عملی است كه به سبب ویژگیهائى كه دارد انسان را از خداوند متعال و فضائل اخلاقى دور نموده و به سمت بى‏بند و بارى و گناه سوق دهد.
البته بسیاری از موسیقی های شاد، با مضامینی عرفانی و دوست داشتنی وجود دارد كه لهوی نیستند، و می توان از آن لذت برد. با مطالعه تاریخ موسیقی در جهان درمی یابیم، هنرمندان گاه از این وسیله برای كسب آرامش و لذت معنوی بهره می گرفته اند. ما در تاریخ اسلام عالمانی داشته ایم كه با این هنر آشنا و دارای سبك بوده اند.
به این نكته هم باید توجه داشت كه این گونه نیست كه شادی و نشاط فقط از راه موسیقی برای انسان فراهم شود، بلكه انسان می تواند از راههای دیگر هم به این نشاط روحی برسد؛ بلكه در مورد موسیقی هم باید دانست كه گاه افراط در آن ـ ولو در حلال آن ـ ممكن است احساس كاذبی از بی نیازی به معنویت را در انسان ایجاد كند. به قول یكی از متفكرین معاصر، این كه همه ادیان الهی نسبت به موسیقی و جادوگری بی مهرند، همین است كه این دو می توانند جایگزین دروغینی برای معنویت راستین ـ یعنی ارتباط با خدا ـ باشند.
بنابر این در باره علل تحریم آثار موسیقی، می‌توان به دو دیدگاه اشاره كرد: 1 ـ دیدگاه پیشوایان دین و معصومین(علیهم السلام): در روایات اسلامی كه در این رابطه نقل شده است، اشاراتی به آثار زیان بار موسیقی به چشم ‌می‌خورد.
از امام صادق(علیه السلام) روایت شده است كه فرمودند: «بیت الغناء لاتؤمن فیه الفجیعة» یعنی خانه ای كه در آن غنا باشد، از مرگ و مصیبت درامان نیست.(كافی، ج6، ص433)
در روایت دیگری آمده است كه: «الغناء رقیة الزنا» یعنی غنا و موسیقی پیش زمینه فحشاء و زنا است.(بحارالانوار، ج73، ص247)
2 ـ دیدگاه روان شناسان: بسیاری از روان شناسان ـ چه مسلمان و چه غیرمسلمان ـ اثراتی را برای موسیقی ذكر كرده‌اند كه انسان اندیشمند را به تأمل وامی‌دارد. در این زمینه حتی كتابهایی نیز تألیف و منتشر شده است. در این جا تنها دو نظریه از روان شناسان غربی را برای شما می‌آوریم؛ و شما می‌توانید برای به دست آوردن توضیحات بیشتر و دقیق تر به كتابهایی كه در این زمینه نوشته شده است، مراجعه كنید. دو كتاب "تأثیر موسیقی بر روان و اعصاب"، نوشته حسین عبداللهی خوروش و "مبانی فقهی و روانی موسیقی"، نوشته مرحوم علامه محمد تقی جعفری می‌تواند راهنمای شما باشد.
آقای دكتر ولف ادلر استاد دانشگاه كلمبیا، می‌گوید: «بهترین و دلنوازترین نواهای موسیقی، شوم ترین آثار را روی سلسله اعصاب انسان می‌گذارد.»
دكتر آرنولد فریدمانی نیز می‌گوید: «یكی از عوامل مهم خستگی‌های روحی و فكری و سردردهای عصبی، گوش دادن به موسیقی رادیو است؛ مخصوصاً برای كسانی كه به موسیقی آن دقت و توجه می‌كنند.»
توجه داشته باشید كه مدار حرمت موسیقی آن است كه موسیقی غنایی نوعا شهوت زا است؛ و شهوت، فرد و جامعه را از درون تهی و غیرمقاوم می كند. انسان تنها در صورتی می تواند در برابر شیطان مقاومت كند كه آستانه مقاومت خود را بالا ببرد. آستانه مقاومت انسان در برابر شیطان نفس با تقوا و یاد خدا بالا می رود، و با مثل غنا و محركات شهوانی كه موجب غفلت از حضور خدا می گردند، كاهش می یابد.
توصیه می كنیم كه به كد 45675، در بخش تازه های مذهبی سایت مراجعه كنید، و جواب ما را به سؤالی در این زمینه بخوانید.
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.