پرسش

بسم الله الرحمن الرحیم
سلام علیكم
با اهداء سلام و آرزوی موفقیت برای شما
لطفا در صورت امكان چند حدیث با ذكر منبع در مورد ذكر و غفلت (تعریف - انواع - آثار و ...) ارسال نمائید .
با كمال تشكر
التماس دعا

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
به ترتیب مورد نظر شما در مورد مسائل ذكر و غفلت مواردی را از روایات نقل می كنیم.
1. تعریف ذكر:
الف. الذكر لذّه المجین(میزان الحكمه، ج3، ص406) (ذكر همان لذت دوستداران خداست).
ب. الذكر مجالسه المحبوب(منبع فوق، ص407) (ذكر همان هم نشینی با محبوب است).
ج) ذكر الله شفاء القلوب(كنزالعمال، ح1751)(ذكر خدا شفای قلبهاست).
د. الذكر یشرح الصّدر(غررالحكم، ماده ذكر) (ذكر سینه را می گشاید).
2. انواع ذكر:
الف. "ذكر اللسان الحمد و الثناء، و ذكر النفس الجهد و العناء و ذكر الروح الخوف و الّرجا و ذكر القلب الصدق و الصّفا و ذكر العقل التعظیم و الحیاء و ذكر المعرفه التسلیم و الرضاء و ذكر الله السّر الرّویة و اللقاء"(مستدرك، ج1، ص401)؛ یعنی ذكر زبان حمد و ستایش است و ذكر نفس تلاش و سختی است و ذكر روح ترس و امید است و ذكر قلب صدق و صفا است و ذكر عقل بزرگداشت شرمناكی است و ذكر آگاهی تسلیم و رضایت است و ذكر پنهان دیدن و ملاقات خدا است.
ج. قال الله تعالی: عبدی إذا ذكرتنی خالیاً ذكر تك خالیاً، و إن ذكرتنی فی ملاء ذكرتك فی ملاء خیر منهم و اكثر(كنزالعمل، ج1، ص420)؛ خداوند متعال می فرماید: ای بنده ام هنگامی كه تو مرا در خلوت یاد كنی من تو را در تنهایی یاد خواهم كرد و اگر مرا در آشكار و روبروی مردم یاد كنی من نیز ترا آشكارا و بین مردم بهتر و بیشتر یاد خواهم كرد (ذكر در خلوت ـ ذكر در میان مرد)
د. الذّكر ذكران: ذكر عند المصیبه حسن جمیل و افضل من ذالك الله عند ما جّرم (بحارالانوار، ج71، ص93)؛ ذكر دو گونه است: ذكر هنگام گرفتاری كه خوب و زیباست و برتر از آن ذكر خدا در هنگام برخورد با كارهای حرام است كه ذكر باعث انجام نشدن آن عمل ناپسند می شود.
هـ . ذكر هنگام غضب، ذكرهنگام تصمیم گرفتن، ذكر هنگام لذّت، ذكر در میان غافلان از ذكر.
ابن آدم اذكرنی عند غضبك(بحارالانوار، ج75، ص321).
اذكر الله عند هّمك اذا هممت ...(بحارالانوار، ج77، ص179)
اذكرنی فی خلواتك و عند سرور لّذاتك(بحارالانوار، ج13، ص328)؛ یعنی مرا در خلوتهایت و هنگام سرشاری لذّتها یاد كن.
الذّكر فی الغافلین كالمقاتل فی الفارّین(بحار، ج77، ص84)؛ یعنی ذكرگو در میان غافل ها مانند جنگجو در میان فراری های از جبهه است.
3. آثار ذكر: زنده و آباد كردن قلب و جان، قوت روح، كلید راه درست، راهنمایی عقل، رشد، موجب نزول رحمت، راه انس با خدا، دور كردن شیطان و وسوسه او، از بین بردن نقاق، رهایی از آتش جهنم، ایجاد و جذب محبت خدا و دور شدن از گناه و آماده شدن برای رسیدن به مقام كشف و شهود.
الف. اوصیك بتقوی الله یا بُنیّ و لزوم امره و عماره قلبك بذكره(بحار، ج77، ص199)؛ توصیه می كنم ترا به تقوای خدا ای پسرم .. و آباد كردن قلبت به ذكر او.
ب. فی الذكر حیاة القلوب(غررالحكم).
ج. مداومة الذكر قوت الارواح و مفتاح الصّلاح(غررالحكم).
د. الذّكر هدایة العقول(غررالحكم).
هـ . الذّكر نورٌ و رشدٌ(غررالحكم).
و. الذّكر ... یستنزل الرحمه(غررالحكم).
ز. الذّكر مفتاح الانس(غررالحكم).
ح. ذكر الله مطرده الشیطان(غررالحكم).
ظ. ... و هو امان من النّفاق، و براء ةٌ من النّار(بحار، ج77، ص290).
ی. من اكثر ذكر الله احبّه(منبع فوق، ج93، ص160)؛ یعنی كسی كه زیاد ذكر گوید خداوند او را دوست می دارد.
......
1. تعریف غفلت:
الف. الغفلةُضد الخرم(غررالحكم ماده غفلت)؛ یعنی غفلت ضد دور اندیشی است.
ب. الغفله أضّر الاعداء(همان منبع).
ج. الغفله ضلالهٌ(همان منبع).
د. الغفله فقد(غفلت كمبود است)(همان منبع).
هـ. الغفله شیمه الّنوكی(غفلت روش نادانان است)(همان منبع).
2. انواع غفلت(غفلت پسندیده (تغافل) و غفلت ناپسند).
الف. من اشرف افعال الكریمه غفلته عمّآ یعلم(بحارالانوار، ج75، ص49)؛ یعنی از برترین كارهای انسان كریم این است كه نسبت به دانسته های خود غفلت دارد.
ب. من لایتغافل عن كثیر من الامور تنّغصت عیشته(غررالحكم، ماده غفلت)، یعنی كسی كه خود را نسبت به بسیاری از امور به نادانی نزند و زندگی او تیره می شود.
بنابراین این سه نوع غفلت داریم:
1. غفلت از خدا كه ناپسند است.
2. غفلت از علم و دانستی های خود.
3 غفلت از اشتباه كاری و خطاهای دیگران(كه اولی ناپسند و دو دیگر شایسته است).
3. آثار غفلت(قساوت قلب، جهل، نابودی، تضیع عمر و ...)
الف. ایاك والغفله ففیهما تكون قساوه القلب(بحارالانوار، ج78، ص164).
ب. من غفل جهل(غررالحكم، ماده جهل).
ج. من طالت غفلته تعجّلت هلكته(غررالحكم، ماده جهل).
د. كفی بالمرء غفله أن یضّع عمره فیهما لاینجیه(غرر الحكم، ماده جهل)؛ یعنی برای انسان غافل همین بس كه عمر خود را در مسیری كه او را راهبر و نجات دهنده نیست، تباه می سازد.
برای بررسی بیشتر در مورد روایات مربوطه بحث ذكر و غفلت می توانید به مجموعه روائی"میزان الحكمه" جلد3 و 7(ماده ذكر و غفلت) مراجعه كنید.
كامروا باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.