پرسش

با سلام
در قران كریم دو كلمه ابتلا و فتنه هر دو به معنای ازمایش به كار رفته اند.فرق بین این دو كلمه(ابتلا_فتنه) چیست؟
با تشكر لطفا زود تر جواب دهید.

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
همان طور كه خودتان اشاره كرده اید، معنای ابتلاء و فتنه(افتتان) مترادف بوده، و هر دو به مفهوم "آزمایش" می باشد.
تشخیص تفاوتهای ظریف بین معانی كلمات مترادف، به خصوص وقتی بخواهیم به قرآن نسبت دهیم، كار آسانی نیست. در عین حال، اظهار نظرهایی در این ارتباط شده است كه در مجموع قابل ملاحظه و بررسی است؛ مانند این كه گفته شده است: ابتلاء به معنای "ایجاد تحول" است، و فتنه به معنای "به هم ریختگی و اضطراب".(التحقیق فی كلمات القرآن الكریم، حسن مصطفوی)
شاید بتوان گفت: با توجه به كاربرد این دو كلمه، ابتلاء بیشتر در مورد گرفتاری ها و محرومیت هایی است كه قبل از رسیدن به كمال و نیل به هدف و مقصود بوجود می آید،؛ و فتنه گرفتاریهایی است كه بعد از دستیابی به مقصود بوده، و یك نوع اختلال در اهداف دست یافته و ادامه مسیر است.
به تعبیر دیگر، ابتلاء امری است كه برای ظهور استعدادها و ظرفیت های درونی و خالص كردن انسان برای تحصیل موقعیت و مقام بالاتر صورت می گیرد، و فتنه پدیده ای است كه برای خالص نگه داشتن و آفت زدایی از موقعیت به دست آمده، اتفاق می افتد.
البته به طور كلی از استعمال های قرآنی این دو واژه برمی آید كه هم ابتلاء و هم فتنه مشكلات و یا امكاناتی است كه برای آزمایش و تحول انسان ها به سوی كمال(و یا با سوء اختیار انسان، به سوی سقوط)، و در جهت حفظ نعمت و موقعیت(و یا از دست دادن آن) به وجود می آید.
كامروا باشید.
مشاوره مذهبی ـ قم.