پرسش

سلام...
میخواستم بدانم از سال1362 تا كنون چند خسوف و كسوف داشته ایم؟
واین پدیده هر چند سال یكبار اتفاق می افتد؟
متشكرم

پاسخ

از سال 1362 هجری شمسی و با احتساب خورشید گرفتگی روز جمعه 11 مرداد ماه 1387 در جهان 55 خورشید گرفتگی داشته ایم . که در میان این 55 خورشید گرفتگی از انواع خورشید گرفتگی کلی، جزئی و هیبریدی وجود دارد. (این تعداد برای تمامی نقاط کره زمین است)
و در خلال همین ایام و سالها 59 ماه گرفتگی در کره زمین رخ داده است.
اگر صفحه دوران ماه به دور زمین با صفحه دوران زمین به خورشید انحراف زاویه‌ای نداشت هر ماه یك خورشید گرفتگی رخ می‌داد. ولی چون صفحه دوران ماه به دور زمین زاویه‌ای حدود 5 درجه با صفحه دوران زمین به دور خورشید دارد این اتفاق رخ نمی‌دهد.
یك بار دیگر این موضوع را توضیح می‌دهم :
صفحه‌ی دوران ماه به دور زمین، نسبت به صفحه‌ی دایره البروج (دایره ای ظاهری است كه خورشید بر كره آسمان می پیماید) 5 درجه میل دارد. نقطه‌ی تلاقی محل گذر ماه و صفحه‌ی دایره البروج گره‌های فراز و فرود می‌نامیم.
خط اتصال دو گره را خط گره می‌گوییم.
گاهی اوقات ماه در گذر از دایره البروج به صورت بدر كامل یا محاق كامل (حالت كاملا تاریك) خواهد بود. در چنین فازهایی، گرفتگی رخ خواهد داد.
خسوف در بدر كامل و زمانی كه ماه به دایره البروج بسیار نزدیك است اتفاق می‌افتد. در این حالت ماه در سایه زمین قرار می‌گیرد.
هنگامی كه زمین بین ماه و خورشید قرار می‌گیرد و سایه‌ی زمین روی ماه می‌افتد، می‌توانیم یك ماه گرفتگی را ببینیم. بخش خارجی سایه كه همان نیم سایه است، به آرامی روی ماه می‌افتد و درخشندگی آن را اندكی كم می‌كند. هنگامی كه سایه كامل از ماه می‌گذرد، ماه خیلی تاریك‌تر می‌شود.
وقتی ماه در محاق و نزدیك صفحه‌ی دایره البروج باشد سایه آن بر روی زمین می‌افتد.
سایه كامل ماه، دایره‌ای است كه كاملاً از رسیدن نور خورشید به زمین ممانعت می‌كند در این حالت خورشید گرفتگی كامل رخ می‌دهد.
همانطوری كه قبلاً اشاره شد، گرفتگی زمانی حادث می‌شود كه ماه به گره‌ها نزدیك و همچنین در محاق یا بدر كامل باشد.
درست مانند مدار زمین، خط گره نیز بطورنسبی در فضا ثابت است.
در صورت عدم وجود نیرو، خط گره در هر شش ماه یكبار با خورشید همراستا خواهد شد.
در هر صورت به علت جاذبه خورشید بر روی ماه، خط گره حركت می‌كند به طوریكه محور قطبین ماه با خط عمودی ° 6 اختلاف دارد. این اختلاف باعث می‌شود كه محور قطبین ماه بر صفحه‌ی حركتش عمود نباشد. پس در واقع ماه نیز یك حركت تقدیمی دارد.
به علت اندازه‌ی زمین و ماه و سایه‌های آنها، وقوع گرفتگی به نظر متعدد و معمول می آید.
به نظر می‌رسد كه در مدت یك سال، بین دو تا پنج گرفتگی (خسوف یا كسوف) جزئی و 4 تا 7 گرفتگی كامل رخ خواهد داد.
احتمال مشاهده‌ی خسوف بیشتر است چون همه‌ی ناظرین واقع در قسمت تاریك زمین می‌توانند آن را ببینند.
اما خورشیدگرفتگی فقط در پاره‌ای از نقاط زمین قابل رویت است و اغلب در مناطق خالی از سكنه، مثل نواحی قطبی یا اقیانوس‌ها اتفاق می‌افتد.
به نظر می‌رسد كه برای هر ناظر زمینی باید 12 كسوف رخ دهد، اما در واقع اینگونه نیست، زیرا صفحه‌ی دوران ماه به دور زمین بر صفحه‌ی دوران زمین به دور خورشید منطبق نیست بلكه °5 اختلاف دارد.
هر جا كه كسوف روی دهد 19 سال بعد در همان منطقه دوباره كسوف رخ خواهد داد
برای كسب اطلاعات بیشتر درباره خورشیدگرفتگی‌ها به مطلبی كه در مدرسه اینترنتی تبیان در این باره وجود دارد مراجعه كنید :
http://tebyan.net/index.aspx?pid=38749
موفق باشید