پرسش

با سلام وخسته نباشید
1-دروغ گفتن به همسر در آینه احادیث چه حكمی دارد ؟
2-تبیان یعنی چه؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
1. دروغ مطلقا حرام است؛ مگر وقتی كه راست گویی موجب فتنه گردد، و یا به جهت اصلاح اختلاف و جلب محبت بین دو مسلمان باشد، و یا به هر شكل مصلحت اهمی فوت شود. در این حكم فرقی بین همسر و غیر همسر نیست. و اگر در احادیث دروغ در موردی اجازه داده شده است، به جهت مراعات اهم مصالح است.
در احادیث شیعه و سنی، از مواردی كه دروغ گفتن جایز است دروغ گفتن به همسر است برای جلب محبت و خشنودی او.
از امام صادق(علیه السلام) روایت شده كه فرمودند: "هر كس دروغی بگوید روزی بازخواست می شود، مگر در سه مورد: مردی كه در جنگ خدعه بزند، كسی كه رابطه بین دو نفر را اصلاح كند، مردی كه به همسر و خانواده اش وعده ای بدهد در حالی كه قصد انجام دادن آن را ندارد."(كافی، ج2، ص342)
و نیز در كتب روایی اهل سنت از پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) روایت شده كه فرمودند: "دروغ تنها در سه مورد جایز است: دروغی كه مرد برای جلب رضایت همسرش بگوید، دروغ در جنگ، و دروغ در اصلاح بین دو نفر."(سنن ترمذی، به نقل از بحارالانوار، ج69، ص243)
در توضیح این دسته از احادیث باید گفت این كه در شرع دروغ گفتن در مواردی جایز شمرده شده، به خاطر جلب مصلحتی بزرگتر و پرهیز از مفسده ای بزرگ تر است؛ و این جواز با توجه به علت آن هیچ منافاتی با حرمت دروغ ندارد. هر حكمی در مورد تزاحم با امری اهم قابل اجرا نیست.
بلكه شاید بتوان گفت: منظور از كذبی كه در روایات مورد نهی قرار گرفته است، این موارد نیست.
روایاتی نیز این مطلب را تأیید می كنند؛ چنانكه از پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) روایت شده كه فرمودند: "هر كسی كه در اصلاح روابط بین دو نفر بكوشد ـ و در این راه سخنان غیرواقعی نیز بگوید ـ دروغ گو نیست."(محجةالبیضاء، ج5، ص244)
این حكم در مورد همسر به این دلیل است كه مصلحت ایجاد محبت در خانه از دیدگاه شرع مهمتر از حرمت دروغ است.
برای كسب اطلاعات بیشتر می توانید به كتاب "میزان الحكمة"، تألیف آقای محمدی ری شهری، ماده كذب، و یا كتاب "محجةالبیضاء"، تألیف ملامحسن فیض كاشانی، ج5، ص248ـ244 مراجعه نمایید. لازم به ذكر است كه این كتاب با نام "راه روشن"، توسط آقای سید صادق عارف ترجمه شده، و انتشارات آستان قدس رضوی آن را منتشر ساخته است.
2. "تبیان" در لغت به معنای روشن و آشكار كردن است.(ر.ك. به لغت نامه دهخدا، همین لغت)
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.