پرسش

من در وضو وغسل خیلی وقت تلف می كنم و آب زیادی مصرف می كنم و چون می دانم دارم عمل حرامی انجام می دهم وجدانم ناراحت است و گاهی وضو و غسل چنان برایم سخت جلوه می كند كه اعصابم خورد می شود از نماز خواندنم هم خیلی احساس لذت نمی كنم زیرا در نماز هم دچار وسواس های خاصی هستم مثلا من در رساله خوانده ام كه اگر در نماز فراموش كنی كه سر چه نمازی هستی نماز باطل است و من مثلا وقتی كه دارم نماز ظهر می خوانم یك لحظه فكر می كنم كه .فكر كرده ام سر نماز عصر هستم و در نتیجه نمازم را بارفتن به ركوع و سجده وگفتن تشهد و سلام در ركعت مثلا اول قظع می كنم و این برای من مشكلاتی را در نماز جماعت به وجود آورده است ودرخوابگاه دانشجویی هم وقتی كه نماز می خوانم دوستانم به من گیر می دهند كه چرا اینطور نماز می خوانی ؟ و بار ها اتفاق افتاده است كه چندین بار متوالی نماز بخوانم تا دلم رلضی شود در آخر هم احساس می كنم كه خدا از من راضی نیست لطفا من را راهنمایی بفرمایید

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
"وسواس" حالتی است كه شیطان در شخص پدیدار می كند و در حقیقت بنده را از اطاعت خدا به اطاعت خود فرامی خواند.
در روایت است كه «خدمت امام صادق(علیه السلام) از شخصی نام بردند كه در وضو و نمازش دچار وسواس است، هرچند آدم عاقل و فهمیده ای است! حضرت فرمودند: چگونه عاقلی است كه مطیع شیطان شده است؟ راوی می گوید: به حضرت عرض كردم او چگونه مطیع و فرمان بردار شیطان است؟ حضرت فرمودند: از او بپرس این كارهایی كه(براساس وسواس) انجام می دهی فرمان خداست؟ خودش می گوید دین نگفته است، و وسوسه شیطان است.»(وسائل الشیعه، ج1، ص46)
قسمت بزرگی از وسواسها ناشی از آن است كه ماحكم را به خوبی نمی دانیم، و جهل از جنود شیطان است. قسمتی از آن هم ناشی از مشكل عصبی انسان است. و هر دو قابل رفع است. اولی با خواندن رساله و سؤال از كسانی كه اطلاعات بیشتر دارند، و دومی با بی اعتنایی به حال شك و تردید خود، همان طور كه اهل بیت پیامبر(ع) فرموده اند. در زیر نمونه هایی ذكر می شود.
شما اگر به رساله های عملیه مراجعه كنید مشاهده می كنید كه اگر به نجاست چیزی شك داریم اسلام آن را پاك می داند، حتی اگر ظن و گمان هم به نجاست آن داشته باشیم باز حكم خدا آن است كه با آن معامله طهارت كنیم. اگر این كار را نكنیم در حقیقت به حكم خدا عمل نكرده، و از شیطان فرمان برده ایم. باید این حكم را دانست و بدان ـ و نه به حكم شیطان ـ عمل كرد. هر چه فرمان خدا نباشد فرمان شیطان است.
بسیاری از احكام اسلام برای رفع حالت وسواس مقرر شده اند. مثلا، حتی در جاهایی كه باید مطمئن به حكمی بود، به كثیر الشك ـ یعنی كسی كه زیاد شك می كند ـ گفته اند لازم نیست اطمینان داشته باشی.
به عنوان نمونه، زراره و ابوبصیر، كه از محدثین بزرگ شیعه به شمار می روند، روایت می كنند كه «به امام صادق(علیه السلام) عرض كردیم شخصی در نماز دچار شك می شود تا جایی كه تعداد ركعات را فراموش می كند. امام فرمودند: دوباره بخواند. عرض كردیم: این حالت زیاد برایش تكرار می شود؛ حضرت فرمودند: به شكش اعتنا نكرده و نمازش را بخواند. سپس فرمودند: شیطان را در تباه كردن نمازهایتان یاری نكنید، كه اگر گوش به حرفش نمودید شما را مطیع خود خواهد كرد، زیرا او خبیث است و اگر عادتش دادید شما را رها نمی كند؛ پس زمانی كه كثیرالشك شدید به شكتان اعتنا نكنید و وقتی او ببیند شما مطیع او نیستید و راهی در شما ندارد دست از كارش برمی دارد. زراره می گوید: سپس حضرت فرمودند: همانا شیطان میل دارد كه اطاعت شود، ولی اگر با او مخالفت شود شما را رها می سازد.»(كافی، ج3، ص358)
مراجع تقلید نیز معمولاً عمل شخص وسواسی را اگر به وسوسه ها اعتنا نماید حرام، و بعضی احتمال می دهند كه عمل وسواسی باطل باشد. مثلاً در كتاب "العروةالوثقی" تحت فصل مبطلات نماز آمده است كه تكرار نمودن اذكار مادامی كه مساله وسواس در كار باشد جایز نیست و بطلان نماز به وسواس بعید نیست.(عروةالوثقی، مبطلات صلاة، مساله 14)
شما نیز برای خلاصی از این وسوسه های شیطانی مدتی اعمال خود را بدون توجه به این وسوسه ها و شك ها انجام دهید، و هر چه اعمالتان در نظر خودتان اشتباه و مشكوك به نظر می رسد، ولی شما به هیچ یك از آن ها اعتنا نكنید؛ پس از مدتی یقیناً این حالت از شما دور می شود. به تریج هم احكام شرعی را بهتر از پیش بیاموزید.
مثلا همین موردی كه در شك در نیت فرموده اید، حكم را به درستی نمی دانید. حكم این است كه اگر از انسان بپرسند چه می كنی، اگر پس از التفات به سؤال بداند كه چه می كند، نیت نمازش صحیح است. صرف این كه انسان در لحظاتی توجه به این نداشته باشد كه در كدام نماز است ـ یا حتی بدون التفات در تطبیق نمازش اشتباه كند ـ به نیت نماز او خللی ایجاد نمی كند.
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.