پرسش

با عرض سلام و خسته نباشید
تفاوت ریاضت و تزكیه نفس در چیست ؟
با تشكر

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست گرامی!
هر چند هر دو واژه، گاه به جای یكدیگر به كار رفته‌اند، ولی از لحاظ معنایی با هم تفاوت نیز دارند.
ریاضت، سختی دادن نفس است برای مهار كردن و تربیت آن، برای رسیدن به هدف و مقصدی. چله نشینی ها، ترك كارهای حیوانی، روزه سكوت و گوشه نشینی ها نمونه‌هایی از این ریاضت ها می باشد.
لازم به ذكر است كه بعضی از این ریاضت ها گاه از لحاظ شرعی مذموم است؛ از این رو علمای شیعه از بسیاری از این ریاضت ها نهی كرده‌ اند.
تزكیه نفس به معنی خود را از شرك به خدا ـ ولو در اشكال مخفی آن ـ و پلیدی‌های اخلاقی، چون حسد، كبر، غرور و دیگر رذایل اخلاقی پیراستن است. تزكیه نفس برخلاف ریاضت، كه گاه جنبه غیرشرعی نیز به خود می‌گیرد، از لحاظ شرعی ستوده و پسندیده است.
می توان گفت ریاضت یكی از راه های تزكیه نفس است. اصل تزكیه نفس امری به غایت مطلوب است؛ البته پس از آن كه تعریف درستی از تزكیه كرده باشیم. اما ریاضت، ولو به هدف درستی انجام شود، ممكن است شرعی نباشد. لذا در ریاضت شرعی باید به سراغ علمای دین رفت و از آنان راهنمایی گرفت.
در این باره مطالعه كتاب های زیر را به شما توصیه می كنیم:
1. تزكیه روح، تألیف سید جعفر رفیعی، قم: یاران.
2. فرهنگ نوربخش، تألیف جواد نوربخش، تهران: یلدا قلم.
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.