پرسش

لفظ مطلق مثل عام دلالت بر جمعیع افراد می كند.
مدیر محترم حوزه علمیه سایت علمی تبیان.
با سلام و احترام؛
افتتاح بخش حوزه علمیه در این سایت بر شگفتی من افزود.
در خصوص پاسخ به پرسش كد 46826
، چند نكته به اختصار خدمت سروران بزرگوار عرض می نمائیم:
1. در خصوص نگارش پاسخ، عدم دسته بندی مطالب،اغلاق در لفظ، عدم ذكر مطالب ـ حتی به اختصار ـ اساتید حوزه و دانشگاه و ....... هر چند فی البداهه به ذهن این حقیر خطور نمود، اما حق دادم كه در یك پرسش و پاسخ اینترنتی همین هم بسیار غنیمت و موجب تقدیر و ستایش است.
2. اما نكات فنی ای كه چشم پوشی از آن سزاوار نبود در چند سطر عرض می شود؛
الف: عمده ترین فرق بین مطلق و عام این است كه : دلالت عام بر افراد به "وضع" است. در حالی كه دلالت مطلق بر افراد و مصادیق به واسطه " مقدمات حكمت یا عقل" است. لذا در مقام "تعارض" بین عام و مطلق «عام» مقدم خواهد بود. و این مهمترین نكته ای بود كه اصلا ذكر نشده و به تصور اینجانب فلسفه پرسش همین است.
ب: مولف كتاب "مبانی استنباط حقوق اسلامی" به نقل از "اجود التقریرات" فرق دیگری نیز آورده است: « عام پس از تخصیص از عمومیت خواهد افتاد. در حالی كه مطلق می تواند از جهتی مقید باشد، و از جهت یا جهات دیگر بر اطلاق خود باقی بماند.» این فرق هر چند اشكالات فنی ای را به همراه دارد كه به نظر نگارنده اشكالات به جا می باشند، ولی لااقل فعلا در كتب اصولی اساتید و علما ذكر می شود، و یاد آوری آن برای افراد در حال آموزش ضروری است.
ج: امام خمینی ره در كتاب تهذیب الاصول، ج2، ص64 تفاوت دیگری را ذكر می كند. كه ذكر آن نیز خالی از لطف نیست.
در پایان بار دیگر به مسئولین این سایت تبریك گفته و ما نیز در حد توان، در معرفی آن میان دانشجویان تمام تلاش خود را به كار خواهیم گرفت.
با سپاس و توفیق روزافزون.

پاسخ

باسمه تعالی
دوست گرامی ؛ از حسن نظر و توجه تام حضرتعالی به سایت تبیان سپاسگزاریم ، در خصوص پرسش شما یا در حقیقت تقریظ حضرتعالی بر پاسخ ما، ذكر نكاتی چند ضروری است، اگر به دقت و امعان نظر پاسخ ما را مرور كنید خواهید دید كه فرمایشات حضرتعالی همه به طور ایجاز در كلام ما نهفته است ، ما نگفته ایم كه عام بر جمیع افراد دلالت دارد و مطلق اینچنین نیست بلكه با كمی دقت متوجه خواهید شد كه نقطه مشترك عام و مطلق آن است كه هر دو بر جمیع افراد شمول دارند الا اینكه عام جمیع مصادیق را در بر می گیرد در حالی كه مطلق ، معنی و احوال مصادیق را ، كه این ثمره همان مطلبی است كه شما بیان فرموده اید كه دلالت عام بر مصادیق بر اساس "وضع" است و دلالت مطلق بر مصادیق بر اساس "مقدمات حكمت" و عقل است ، كه استحضار دارید ، اطناب در مباحث فنی اصولی برای یك دانشجو فقط به سر درگمی او كمك خواهد كرد و ما با بیانی موجز از این مشكل جلوگیری می نماییم ، لذا چون حال مخاطب در نظر است كه می خواهد به صورتی ساده فرق مطلق و عام را بداند و پیچش مطالب و بحث طلبگی، قطعا" موجب دور شدن او از مطالب خواهد بود مخصوصا" طرح مباحثی كه به قول خود حضرتعالی دارای اشكال است از بیان مبسوط مطالب دوری می گزینیم و الا اگر قرار بر بحث مبسوط بود باید عرض میكردیم در تعارض بین عام و مطلق عام مقدم است كما اینكه بسیاری از مطالب دیگر را هم ذكر میكردیم ، در عین حال از حسن نظر شما سپاسگزاریم و آماده ایم تا از توانایی های شما بهره مند باشیم .
موفق باشید