پرسش

امی بودن پیامبر صحت دارد؟

پاسخ

با عرض سلام و تحیت.
دوست محترم!
اُمّی بودن پیامبر اكرم(ص) در قرآن به صراحت آمده است.(آیه 157 سوره مباركه اعراف)
درباره مفهوم امی بین مفسران بحث های فراوانی صورت گرفته است، كه دو نظریه زیر بیانگر مهمترین این نظریات است:
1. بعضی از مفسرین امی را به معنی درس نخوانده می دانند، یعنی به همان حالتی كه از مادر متولد شده باقی مانده، و مكتب و استادی ندیده است. این دیدگاه در بعضی از احادیث نیز آمده است.
از جمله از امام صادق(ع) روایت شده كه فرمودند: «إنّه كان اُمّیاً لایكتب ولایقرأ الكتاب» یعنی او امی بود، نه چیزی می نوشت و نه می خواند.(كنزالدقایق، ج5، ص199، ذیل آیه 157 سوره مباركه اعراف)
شاید بتوان گفت این نظریه در میان اهل تسنن رواج بیشتری دارد.(تفسیر روح المعانی، ج3، ص251)
2. بعضی اُمّی را منسوب به ام القراء(یعنی مكه) دانسته، و آن را مرادف مكی شمرده اند. در زبان عربی هر گاه یاء نسبت به كلمه ای مركب ملحق شود، قسمت دوم آن كلمه مركب حذف می گردد؛ لذا حذف كلمه "القری" در نسبت به "ام القری" طبیعی است.
این نظریه در میان مفسرین شیعه بیشتر به چشم می خورد.
در روایتی آمده است كه یكی از اصحاب امام باقر(ع) به آن حضرت عرض كرد مردم گمان می كنند پیامبر(ص)(چیزی) نمی نوشت و نمی خواند؛ امام در جواب فرمودند: دروغ می گویند، خدا لعنتشان كند؛ این گونه نیست. آنگاه با استشهاد به این آیه قرآن كه «هو الذی بعث فی الأمیین رسولاً منهم یتلوا علیهم آیاته و یزكیهم و یعلّمهم الكتاب و الحكمة»(جمعه/2) ـ یعنی خداوند كسی است كه در میان توده مردم رسولی از خودشان برانگیخت كه آیاتش را برای آنان می خواند و آنان را تزكیه می كند و به آنان كتاب و حكمت می آموزد ـ فرمودند: آیا كسی كه كتاب و حكمت را تعلیم می دهد، نیكوست كه خواندن و نوشتن نداند؟! راوی از حضرت سؤال می كند: پس چرا پیامبر امی نامیده شده است؟! آن حضرت فرمودند: زیرا او(پیامبر) از مكه است و خداوند گفته است: «لتنذر أم القری»(انعام/92) و "ام القری" مكه است؛ پس پیامبر به این سبب امی نامیده شده است.(تفسیر نورالثقلین، ج2، ص78)
تفاسیر دیگری هم بر امی بودن هست؛ كه در این جا به همین دو تفسیر اكتفا كردیم.
برای توضیح بیشتر می توانید به تفاسیر قرآنی در ذیل آیه 157 سوره مباركه"اعراف" مراجعه كنید.
با آرزوی توفیق.
مشاوره مذهبی ـ قم.