پرسش

چگونه می شود عذاب وجدان را بر طرف كرد؟
ایا با توبه خدا از سر تقصیر انسان می گذرد؟
چطور میتوان فهمید حق كسی به گردن انسان نیست؟
چگونه باید از مردم حلالیت خواست؟(در صورت دسترسی نداشتن به انها)
نماز مغرب چه ساعتی غذا می شود؟
با تشكر فراوان

پاسخ

دوست گرامی!
پاسخ سؤالات شما بدین قرار است:
1) از آنجا كه عذاب وجدان بر اثر كوتاهی و قصوری كه از انسان سر زده به وجود می آید، اولین قدم و تنها راه خلاصی از آن جبران نمودن آن است.
2) توبه‏اى كه جامع شرایط باشد به اجماع علما مقبول خداوند است، و دلیل آن گفتار خداى تعالى است كه مى‏فرماید: «هو الذىیقبل التوبة عن عباده‏»یعنی اوست كه توبه بندگان را مى‏پذیرد.(شورى/25) و در وصف خود مى‏فرماید: «غافر الذنب و قابل التوب‏»یعنی آمرزنده گناه و پذیرنده توبه (مؤمن/3) و باز مى‏فرماید: «و من یعمل سوءا اویظلم نفسه ثم یستغفر الله یجد الله غفورا رحیما»یعنی هر كه بدى كند یا به خود ستم كند آنگاه از خدا آمرزش بخواهد خدا را آمرزنده و بخشاینده مى‏یابد. (نساء، 109) و همچنین به دلیل سخن پیغمبر اكرم صلى الله علیه و آله كه فرمود: «ان الله - تعالى –یبسط یده بالتوبة لمسى‏ء اللیل الى النهار و لمسى‏ء النهار الى اللیل حتى تطلع الشمس من مغربها»یعنی خداى تعالى دست ‏خود را به نشانه قبول توبه براى بد كار شب تا روز و براى بدكار روز تا شب مى‏گشاید تا آفتاب از مغرب خود برآید (یعنى تا قیامت). همو فرمود: «ان الحسنات یذهبن السیئات، كمایذهب الماء الوسخ‏»یعنی همانا كارهاى خوب كارهاى بد را چنان محو مى‏كند كه آب چرك و شوخ را. و فرمود: «لو عملتم الخطایا حتى تبلغ السماء ثم ندمتم، لتاب الله علیكم‏» یعنی اگر چندان گناه كنید كه به آسمان رسد، آنگاه پشیمان شوید، خداوند توبه شما را مى‏پذیرد. و فرمود: «بنده گناه مى‏كند و به بهشت مى‏رود» ، عرض كردند: این چگونه ممكن است اى رسول خدا!؟ فرمود: «گناهى كند و از آن پشیمان شود و آن در پیش چشم وى باشد تا به بهشت رسد.» و فرمود: «كفارة الذنوب الندامة‏» یعنی پشیمانى كفاره گناهان است‏.

بنابر این توبه و بازگشت به سوی خداوند، بهترین راه برای پاك كردن اشتباهات است. یكی از صفات خداوند "تواب" یعنی "بسیار توبه پذیر" است، از اینرو توبه خطاكاران را می پذیرد. توجه كنید كه هر چند هم خطا انسان بزرگ باشد، خداوند از آن بزرگتر است. این معنا در ذكر "الله اكبر" كه هر روز نمازمان را با آن آغاز می كنیم، نهفته است. بنابر این اولین قدم برای جبران خطای گذشته، توبه است. و از شرایط مهم توبه، پشیمانی از گذشته و تصمیم بر عدم تكرار گناه است. توبه می تواند به شكل های متفاوتی در نهاد انسان جای گیرد و رسوخ یابد. تعهد بر انجام كارهای نیك از بهترین این روشها است. انسان گناهكار می تواند پشیمانی و ندامت خود را از كاری كه انجام داده است، با خواندن قرآن، خواندن دعا، توسل به اهل بیت(ع)، صدقه دادن و ... به خداوند نشان دهد. البته باید توجه داشت كه اشتباه و خطا هر چه بزرگتر باشد عذر خواهی از آن و جبران آن نیز باید بزرگ باشد.

در نهایت اینكه مگر می شود خدا بنده پشیمان خود را به درگاه خود راه ندهد!؟ این از بنده بامعرفت خدا مورد انتظار نیست، چه رسد به خدای "ارحم الراحمین"! تصریحی بیش از این می خواهید كه خداوند فرموده باشد: یأس از رحمت خدا بزرگترین گناه به درگاه من است!؟ از اینرو با توبه انسان تولدی دوباره می یابد، و این تصریح آیات و روایات است.

3) با محاسبه اعمال و گفتار گذشته، انسان می تواند بفهمد آیا حق كسی را ضایع كرده است یا نه. لذا برای رسیدن به این هدف باید اعمال گذشته را دقیق مورد بازبینی و محاسبه قرار داد.
4) در مورد حلالیت طلبیدن از دیگران باید گفت: اگر آنها با عذر خواهی و حلالیت طلبیدن زبانی و شفاهی، اشتباه و قصور ما را می بخشند، كه هیچ؛ و الا عملا باید آن اشتباه را جبران نمود. اما اگر در دسترس نیستند و هیچ گونه ارتباطی نمی توان با آنها برقرار نمود، و یا اینكه در دسترس هستند ولی عذر خواهی از آنها باعث مفسده دیگری است مانند سوء استفاده آنها و یا ...، اگر حقی كه از آنها از بین رفته حق مادی است كه می توان پول ان را از جانب آنها صدقه داد، و اگر مادی نیست در ابتدا توبه نموده سپس از برای آنها دعا نموده و از خداوند برای آنها طلب خیر و مغفرت نمود.
5) آخرین وقت نماز مغرب به اندازه چهار ركعت مانده به نیمه شب است، و تأخیر انداختن نماز از آن موقع به بعد بدون عذر، معصیت محسوب می شود. اما در هر صورت نماز مغرب و عشا را تا قبل از اذان صبح هم می توان خواند ولی از نیمه شب به بعد باید بدون نیت ادا و قضا خواند یعنی با نیت "ما فی الذمه".
پیروز باشید.
مشاوره مذهبی_ قم.