پرسش

با عرض سلام و خسته نباشید
یكی از بستگان ما حدود 70 سال سن دارد و دچار فشار خون است از جنابعالی تقاضا دارم كه یك رژیم غذایی مناسبی ارائه نمایید زیرا ایشان هرچه می خورند فشارشان بالا می رود.
باتشكر

پاسخ

با سلام به شما؛
به هنگام فعالیت قلب ، فشارخونی كه در سرخرگ ها جریان دارد، برای تأمین نیازهای بدن بالا و پایین می رود. ورزش، هیجان و استرس همگی می توانند سبب افزایش موقتی در فشار خون شوند.
هر چه افراد چاق تر می شوند، معمولاً فشار خونشان بالاتر می رود. افراد سالم در اواسط بیست سالگی، فشار خونی حدود 80/120(12 روی 8) دارند. اغلب، هنگامی كه فشار خون بالاتر از 90/160 باشد، پزشك درمان را آغاز می كند. تقریباً 15 درصد افراد به طور دائم دچار افزایش فشار خون هستند كه به آن " پرفشاری" می گویند. در 5 درصد از همین افراد، این مشكل به علت شرایطی از قبیل بیماری كلیوی، اختلالات هورمونی و یا بارداری است. در مابقی این افراد، علت واضحی شناخته نشده است. در 70 درصد افراد دچار فشارخون بالا، علت را خانوادگی دانسته اند.
چاقی واضافه وزن مسلماً با فشار خون بالا ارتباط دارد. شیوع این مشكل در افراد جوان دچار اضافه وزن دو برابر و در افراد مسن و چاق 50 درصد بیشتر از افراد دارای وزن طبیعی است. در مردان به ازای هر 10 درصد افزایش وزن، فشار خون 6/6 میلی لیتر بالاتر می رود.
اكثر افراد مبتلا به پرفشاری علایمی ندارند، اما این مشكل می تواند سبب آسیب حاد یا مزمن به بخش های مختلف بدن شود.
در مغز، این مشكل به مویرگ های خونی آسیب می رساند، در نتیجه سكته مغزی بروز می كند. در چشم ها، پرفشاری سبب آسیب به مویرگ های خونی و بروز اختلال بینایی و در كلیه ها نیز سبب نارسایی كلیه می شود. ممكن است علایمی از قبیل سردرد، دردهای قفسه سینه و تنگی نفس نیز بروز كند.
مواردی از پرفشاری كه در حد مرزی هستند، اغلب بدون درمان باقی می مانند. درمان غیردارویی شامل: كاهش نمك در رژیم غذایی، ترك سیگار، انجام ورزش منظم واستفاده از روش های شل كردن عضلات است. داروهای ضد فشار خون نیز ممكن است تجویز شود.

چه غذاهایی مفیدهستند؟
عموماً اعتقاد پزشكان به این است كه افراد دچار پرفشاری ، نیاز به كاهش دریافت سدیم دارند . پتاسیم و كلسیم اضافی نیز می تواند به كاهش فشار خون كمك كند.
* موز، زرد آلو، انجیر، گریپ فروت، هلو، انگور و آلو میوه های سرشار از پتاسیم هستند. سیب زمینی، سیر، كلم براكلی، كدو سبز، قارچ و گوجه فرنگی و سبزی ها نیز سرشار از پتاسیم هستند. حبوبات نیز از این نظر غنی اند.
میوه ها و سبزی ها دارای مقدار كمی سدیم هستند و باید به وفور مصرف شوند. در مطالعات مقایسه میان گیاهخواران با افراد غیرگیاهخوار، مشاهده شده است كه متوسط فشار خون گیاهخواران كمتر است. یكی از علل این تفاوت را دریافت بیشتر پتاسیم در گیاهخواران دانسته اند.
* مركبات، توت ها و سبزی های دارای برگ سبز، منابع خوب ویتامین C هستند. دریافت كم این ویتامین با پرفشاری ارتباط دارد. مصرف مكمل ویتامین C در افراد دچار پرفشاری و هم چنین افراد سالم، سبب كاهش فشار خون می شود.
* گوشت و مرغ طبخ شده بدون نمك، برای افراد دچار پرفشاری توصیه می شود. برای معطر كردن گوشت می توان از سبزی های معطر، ادویه ها و میوه ها استفاده كرد. به عنوان مثال برای گوشت گوسفند از مرزنگوش و مریم گلی، برای مرغ از شوید و ترخون وبرای جگر از پرتقال می توان استفاده كرد.
* ماهی تازه، منجمد یا كنسرو شده بدون آب نمك از لحاظ سدیم فقیر هستند. می توان ماهی را با برگ بو، شوید، فلفل قرمز و سیاه، ادویه ها، مركبات، سس های خانگی بدون نمك و سایر سبزی ها، معطر كرد. ماهی های حاوی اسیدهای چرب مفید از قبیل حلوا، قزل آلا و قباد چندین بار در هفته توصیه می شوند.
* سبزی های ریشه ای از قبیل سیب زمینی، همچنین برنج، ماكارونی ، رشته ها و حلیم بدون نمك و مواد نشاسته ای دارای، سدیم كم هستند و می توان به عنوان پایه ای برای وعده غذایی از آن استفاده كرد.
* دانه كنجد و سبزی های برگ سبز، منابع كم سدیم، و تأمین كننده كلسیم هستند.
* سیر نیز به كاهش فشار خون كمك می كند.

از چه غذاهائی باید پرهیز كرد؟
- از مصرف سوسیس، كالباس، كنسرو گوشت، برگرها و سایر فرآورده های گوشتی به علت دارا بودن مقادیر بالای سدیم باید پرهیز كرد. سبزی های كنسرو شده در آب نمك، زیتون شور، چیپس و سایر تنقلات شور نیز نباید مصرف شود.
- ماهی دودی یا كنسرو شده و تن ماهی سرشار از سدیم هستند.
- سس ها، سوپ ها، قرص های گوشت، كنسرو لوبیا و سایرغذاهای آماده ، می توانند باعث افزایش فشار خون شوند.
- مصرف الكل با فشار خون بالا ارتباط داشته ومی تواند سبب تشدید بیماری شود.
- در طبخ بجای كره و روغن نباتی جامد بهتر است از روغن زیتون، سویا و كانولا استفاده كرد.
- مواد حاوی كافئین از قبیل قهوه، چای، نوشابه های كولا و شكلات، سبب افزایش فشار خون می شوند و باید درحد اعتدال مصرف شوند.
* چند نكته:
- كاهش وزن و حفظ وزن طبیعی از اركان اساسی هر برنامه طراحی شده جهت مقابله با پرفشاری می باشد.
- نیاز روزانه یك فرد بزرگسال به نمك یك دهم قاشق چایخوری است. مقادیر بیشتر نمك فقط در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب، یا در طول شیردهی لازم است. در این موارد یك قاشق چایخوری نمك كافی خواهد بود.
- برای كاهش فشار خون، پیاده روی سریع به مدت 30 تا 45 دقیقه، 3 تا 5 بار در هفته توصیه می شود.
- مصرف سیگار سبب تشدید پرفشاری می شود، بنابراین توصیه به ترك سیگار می شود.
كارشناس تغذیه تبیان