پرسش

چه عواملی باعث مستجاب نشدن دعای خیر می شود؟

پاسخ

با سلام و عرض تحیت!
دعا كردن از جمله اعمال شریفی است كه معصومین(علیهم السلام) توصیه‌های فراوانی در رابطه با آن داشته‌اند.
از جمله در "عیون اخبار الرضا" از پیامبر اكرم(صلی الله علیه و آله) روایت شده است كه آن حضرت فرمودند: «الدعاء سلاح المؤمن و عماد الدین و نور السموات و الارض».
و علامه مجلسی(ره) در بحارالانوار، ج90، ص290 از امیرالمؤمنین(علیه السلام) روایت كرده است كه شخصی از آن حضرت در باره بهترین سخنها نزد خداوند سؤال كرد. آن حضرت فرمودند:«كثرة ذكره و التضرع الیه و دعاءه»
و اما در پاسخ به این سؤال كه چرا بعضی از دعاهای ما مستجاب نمی‌شود، ‌باید گفت بزرگان دین، در باب دعا و عوامل استجابت آن اموری را ذكر كرده‌اند كه رعایت این مقدمات و امور می‌تواند در اجابت دعا مؤثر باشد. علامه مجلسی(ره) بعضی از این امور را به نقل از كتاب "الجنة الواقیة"، تألیف كفعمی، چنین می‌نگارد:
1ـ آنچه پیش از دعا باید رعایت شود،‌ رعایت پاكیزگی، خوش بو كردن لباس و بدن، صدقه دادن، رفتن به مسجد، رو به قبله نشستن،‌ حسن ظن به خدا در استجابت دعا،‌ توبه از گناهان گذشته، خالی بودن شكم از لقمه‌های حرام و شبهه ناك و … است. حاصل این شرائط آن است بنده به دعای خود اهتمام بورزد، و برای آن مقدمه چینی كند.
2 ـ آنچه همراه با دعا باید رعایت شود، عجله نكردن در دعا، پافشاری در دعا، ذكر حاجت در هنگام دعا، خشوع و گریه،‌ اعتراف به گناهان،‌ مقدم داشتن برادران دینی در دعا كردن، جاری ساختن مدح و ثنای الهی بر زبان،‌ صلوات بر پیامبر(ص) و خاندان او و … است.
حال شاید این سؤال پیش بیاید كه چرا گاهی با رعایت این امور نیز دعا مستجاب نمی‌شود؟
علامه مجلسی ـ در بحارالانوار، ج90، ص370 ـ به نقل از كتاب "فقه الرضا" چنین روایت می‌كند: «ان الله یؤخر اجابة المؤمن شوقاً الی دعاءه و یقول صوت أحب أن أسمعه و یعجّل اجابة دعاء المنافق و یقول صوت أكره سماعه» یعنی همانا خداوند اجابت دعای مؤمن را از شوقی كه به دعای او دارد به تأخیر می‌اندازد، و می‌گوید این صدائی است كه شنیدنش را دوست دارم؛ و در اجابت دعای منافق تعجیل می‌كند، و می‌گوید این صدایی است كه شنیدنش را خوش ندارم».
و نیز امام باقر(علیه السلام)، علت این تأخیر و عدم استجابت را این گونه بیان می‌‌كنند: «همانا بنده‌ای حاجتی در دنیا از خداوند درخواست می‌كند و اجابت دعای او نیز در مدتی كم معین شده است، ولی آن بنده بعد از آن گناهی مرتكب می‌شود، پس خداوند به آن فرشته‌ای كه موكل قضای حاجت اوست، می‌فرماید: «خواسته او را اجابت نكن كه همانا او معصیت مرا كرد و از من دور گردید.»(بحارالانوار، ج90، ص376)
گاهی نیز عدم استجابت دعا به سبب آن است كه تحقق خواسته بنده به مصلحت او نیست، یا خدا می خواهد بهتر از او را نصیبش كند. در بعضی از روایات این مضمون هم هست.
در بعضی از روایات آمده است كه در آخرت به ازای هر دعای مستجاب نشده، خداوند آنچنان نعنت بهشتی نصیب مؤمن می كند، كه بنده می گوید: ای كاش هیچكدام از دعا های من در دنیا مستجاب نشده بود.
با آرزوی توفیق.