پرسش

با سلام
حضرت امیر ع در وصیت خویش به امام حسن ع ایشان را توصیه به تقوی و نظم در امور می فرمایند. با توجه به اینكه با نظم مستتر در تقوی است و با وجود تقوی نظم خود بخود وجود دارد، چرا حضرت علی ع این موارد را به صورت جدا از هم بیان می فرمایند؟
اجركم عندا...

پاسخ

با سلام و عرض تحیت!
بدیهی است كه مفهوم تقوا و مفهوم نظم یكی نیست. حداكثر، نظم یكی از مصادیق تقوا یا ملازم آن است؛ از این رو، اگر مقدمات فوق را بپذیریم، تاكید بر تقوا و سپس، به طور جداگانه، تاكید بر نظم قابل توجیه است. این موارد از قبیل ذكر خاص بعد از عام است.
بقیه جاهایی كه حضرت توصیه به تقوا دارد هم همین طور است. پس از تقوا مصداق بارز و مهمی از آن و یا راهكار حفظ تقوا و مثل آن را گوشزد می نمایند.
برای نمونه در نامه 47 نهج البلاغه می فرمایند: «أوصیكما بتقوی الله و ألاتبغیا الدنیا و إن بغتكما» یعنی شما را بتقوای الهی سفارش می كنم، و این كه به دنیا پرستی روی نیاورید، گرچه دنیا به سراغ شما آید.
یا در خطبه 188 می فرمایند: «أوصیكم أیها الناس بتقوی الله و كثرة حمده علی آلائه الیكم» یعنی شما را به پرهیزكاری و شكر فراوان در برابر نعمت ها و احسانی كه به شما رسیده سفارش می كنم.
چنانچه می بینید این دو نمونه هم خارج از مصادیق تقوا نیست، ولی حضرت آنها را ذكر می نماید. كأنه در هر خطبه ای غیر از تذكر به مفهوم كلی تقوا، یكی از مجاری یا مصادیق آن را هم برای مردم بیان كرده، تا مصادیق تقوا روشن شود.
علاوه بر این گاه مراد از امر را در "نظم أمركم" به حكومت تفسیر كردند ـ یعنی نظم در حكومت و اداره آن ـ كه اگر چنین باشد، مفید مطلب جدیدی خواهد بود.
با التماس دعا.