پرسش

ایا در مسایل مذهبی میتوان امر به معروف و نهی از منكر كرد. در صورتی كه هیچ كس به این مسایل اعتنایی نمیكنند و اعتقادی ندارند؟

پاسخ

دوست بزرگوار!
امر به معروف و نهی از منكر از واجبات است.
امام باقر (علیه السلام ) در حدیثی در باره اهمیت امر به معروف و نهی از منكر مى فرمایند: «إن الأمر بالمعروف و النهى عن المنكر فریضة عظیمة بها تقام الفرائض و تأمن المذاهب و تحل المكاسب و ترد المظالم و تعمر الأرض و ینتصف من الأعداء و یستقیم الأمر» یعنی امر به معروف و نهى از منكر دو فریضه بزرگ الهى است كه بقیه فرائض با آنها برپا مى شوند، و بوسیله این دو راهها امن مى گردد، و كسب و كار مردم حلال مى شود، حقوق افراد تأمین مى گردد، و در سایه آن زمینها آباد، و از دشمنان انتقام گرفته مى شود، و در پرتو آن همه كارها روبراه مى گردد.(وسائل الشیعة، جلد11، كتاب الامر بالمعروف و النهی عن المنكر، باب1، حدیث6، صفحه 395)
البته وجوب امر به معروف و نهی از منكر متوقف بر شروطی است. یكی از شروط عدم وجود خطر معتنا به جانی و مالی است و دیگری احتمال تأثیر.
پس اگر احتمال تاثیر در امر به معروف و نهی از منكر، حتی به صورت موقت داده نشود و یا اگر خوف ضرر معتنابه جانی و مالی داده شود، دیگر این وجوب ساقط می گردد.

در پایان توجه شما را به نكته ای جلب می كنیم.
و آن این كه امر و نهی به معروف و منكر تعلق می گیرد. معروف یعنی چیزی كه به خوبی شناخته شده، و منكر یعنی عملی كه به زشتی معروف و آشكار باشد.
پس اگر شرائط جامعه به گونه ای است كه مردم ـ در اثر جهل و یا تبلیغات و ... ـ عمل خوبی را نیك نمی دانند و یا عمل زشتی را قبیح نمی شمرند، دیگر مجال مجال امر و نهی نیست، بلكه مجال ارشاد جاهل است.
همان ادله ای كه امر و نهی را اثبات می كند، به نحوی وجوب ارشاد جاهل را هم اثبات می كند. فقها فی الجمله به لزوم ارشاد كسی كه حكمی را نمی داند، قائلند. امام باید توجه داشت كه نحوه ارشاد با نحوه امر و نهی فرق می كند.
مرشد معلم است، و آمر به معروف و ناهی از منكر در جایگاه محتسب می نشیند. و بدیهی است كه روش این غیر از روش آن است.
این مطلب مهمی است كه می بایست، در باره بسیاری از ناهنجاری هایی كه امروزه در جامعه خودمان می بینیم، مورد توجه قرار گیرد.
موفق و موید باشید.