پرسش

در مورد اومانیسم توضیح دهید؟

پاسخ

برادر عزیز!
مناسب دیدیم به مناسبت سالگرد رحلت مرحوم شریعتی جملاتی از او را در تعریف اومانیسم بیاوریم. این جملات تا اندازه ای گویا است. شما آن را بخوانید و اگر سؤالی ماند با ما مطرح كنید.
« اومانیسم عبارت است از اصالت انسان ، در برابر اصالت طبیعت و اصالت خدا. بنا بر این اومانیسم یك پایگاهی است میان خداپرستی و اعتقاد به متافیزیك یا طبیعت پرستی و اعتقاد به اصالت ماده.
در اومانیسم انسان نه ساخت دست خدایان وعقل كل عالم است، و نه ساخت كور و ناخود آگاه طبیعت، مانند گیاه و حیوان …
در اومانیسم همه مسائل اجتماعی، مذهبی، اقتصادی و حقوقی بر اساس اصالت انسان بررسی می شوند. انسانها را نباید فدای تقدس كرد، بلكه هر تقدسی را باید فدای انسانها كرد. اگر خدایی را هم می پرستیم، آن خدا باید طوری باشد كه هرگز به اصالت انسان خدشه وارد نسازد، و انسان نباید مثل پر كاهی در دست خدا باشد. پس در این دیدگاه انسان آقای خودش است، هم در برابر خدا، و هم در برابر طبیعت.
این فكر تا آنجا رسوخ می كند كه ملاك زیبائی، مذهب، معنویت و هنر فقط انسان است و بهترین زیبائیها انسان می شود.
برای همین، در آتن در اوج اومانیسم، تمام مجسمه سازها و نقاشها سر و گردن و تصویر انسان را به طور برهنه نمایش می دادند.
چرا مجسمه را برهنه می ساختند ؟ برای اینكه هر پوششی را زشت تر از انسان می دانستند؛ پس چرا یك زیبایی را با یك زشتی بپوشانیم؟
بنابراین برهنه پرستی از اومانیسم سر چشمه می گیرد. اومانیسم با اسامی دیگری مانند رادیكالیسم، لیبرالیسم و اندیویدوآلیسم چهره نمایانده است، تا میرسد به دو مكتب اومانیسم كه الان وجود دارد.
1- مكتبی كه بیشتر رادیكالیستها طرفدار آن هستند.
2- اومانیسمی كه بیشتر اگزیستانیسالیست ها و مذهبی ها به آن معتقدند؛ و جای تعجب است كه اگزیستانیسالیسم و مذهب هر دو در این مشتركند.
رادیكالیسم مبتنی بر این است كه در ذات انسان یك اصول ثابت متعالی و مقدس وجود دارد كه همه مكاتب و اخلاق و مذهب و سیستم اجتماعی باید بر اساس آن اصول استوار شود. بنابراین، اصیل ترین چیزی كه در عالم وجود دارد، اصولی است كه در ذات انسان هست، و آن اصول باید محور مكتبهای اقتصادی و اخلاقی قرار گیرد.
صاحبان اومانیسم نوع دوم (اگزیستانسیالیسم و مذهب) می گویند: چنین اصولی در انسان وجود ندارد، بلكه تنها خود انسان اصالت دارد و خود باید آن اصولی را كه رادیكالیسم می گویند در خود بوجود آورد. با این تفاوت كه اگزیستانسیالیسم می گویند آدم باید خودش این اصول را بوجود آورد و مذهبی ها می گویند این اصول را انسان باید بر اساس الگوهایی كه خدا داده بسازد.» ("مجموعه آثار دكتر شریعتی"، ج25، ص21-22)
برای كسب اطلاعات بیشتر به "مجموعه آثار دكتر شریعتی"، ج 25 و "خدا در اندیشه بشر"، اثرعبدالله نصری مراجعه فرمائید.
خدا نگهدار شما.