پرسش

لطفا به من كمك كنید مدتهاست نفس بر من غلبه كردهاست چگونه خود را نجات دهم ایا راه برگشت وجود دارد

پاسخ

برادر بزرگوار!

مگر می شود خدا بنده پشیمان خود را در به درگاه خود راه ندهد!؟ این از بنده بامعرفت خدا مورد انتظار است، چه رسد به خدای "ارحم الراحمین"!

نصریحی بیش از این می خواهید كه خدا گفته باشد: یأس از رحمت خدا بزرگترین گناه به درگاه من است!؟
برادر عزیز با توبه انسان تولدی دوباره می یابد؛ این تصریح آیات و روایات است.

با توجه به این نكته، به مطالب ذیل توجه كنید.

برای مبارزه و غلبه بر هر چیزی اول باید آن را شناخته و از اهداف او آگاهی پیدا كرد. از اینرو در ابتدا باید باور داشت كه شیطان دشمن انسان است: «إن الشیطان للإنسان عدو مبین» یعنی بدرستیكه شیطان با انسان دشمنی آشكار دارد.(یوسف/5)، و سپس دانست كه آفریدن او برای شناخت و تشخیص خوب از بد و امتحان و بالاخره تكامل ما می باشد: «لیهلك من هلك عن بینة و یحیی من حی عن بینة» یعنی تا هر كس هلاك شدنی است، از روی دلیل و بینه هلاك شود، و هر كه لایق حیات ابدی است، از روی دلیل و برهان به حیات ابدی رسد. (انفال/42)

و باید توجه داشت كه هر چیزی كه انسان را از یاد و ذكر خدا غافل كند شیطانی و پیروی از هوای نفس است. و هر چه انسان از هوای نفس و شیطان دوری جوید به خدا نزدیكتر می شود.

و لذا برای غلبه بر شیطان، باید باید ذكر و یاد خداوند همیشه در دل انسان زنده باشد، و بهترین ابزار و وسیله برای ایجاد چنین حالتی دوری و اجتناب از گناه، و بطور كلی گناه نكردن است.

كسی كه همه سعی و تلاش او بر این باشد كه گناه نكند، نور هدایت در دل او می تابد و باعث ترك خطاهای دیگر، و رشد و تعالی روحی و معنوی، و انجام واجبات و وظائف دیگر او می شود.

حضرت علی(ع) می فرماید: «ما جفت الدموع الا لقسوة القلوب، و ما قست القلوب الا لكثرة الذنوب» یعنی چشم ها گرفتار خشكی نمی شوند مگر در اثر قساوت قلب، و قلب گرفتار قساوت نمی شود مگر در اثر گناه زیاد. (بحارالانوار، ج7، ص55)

بنابر این قدم اصلی در پاكسازی و تزكیه روح و نفس، گناه نكردن و دوری از گناه است.

و قدم بعدی آن است كه در صورت تخلف و انجام گناه، پس از آن فورا توبه نموده و از خداوند عذرخواهی نماید.

در روایت آمده هر گناه مانند نقطه سیاهی است كه بر روی صفحه سفید دل قرار می گیرد. این نقطه سیاه بوسیله توبه نیز پاك می شود. اما اگر گناهان كسی زیاد شود و به دنبال آن توبه نكند، صفحه سفید دل به صفحه ای سیاه تبدیل شده و مانع رسیدن و تابیدن نور هدایت بر قلب و دل می گردد.

بنابر این پس از پاك كردن دل از سیاهی و زنگار گناه، شایسته است كه آن را با فضائل اخلاقی آذین نموده و در هر موقعیتی سعی كنیم تا آن فضائل نیكو را به مرحله عمل در آورده، و آنقدر ادامه دهیم، تا بصورت ملكه درآمده و همه اعمال و افكار انسان مزین به آن فضائل گردد.

در این راستا مطالعه در حالات و زندگی عرفا می تواند بسیار سودمند باشد.

یكی از راه های مؤثر و عملی برای تزكیه روح عمل به توصیه های صاحبان معنویت و رهسپردگان این راه است.

از جمله توصیه های آنان كه در روایات هم بدان اشاره شده است، عمل به آن چیزی است كه در ذیل می آید:

1) مشارطه، آن است كه با خود شرط كند تا سطح كیفی و كمی اعمال و افكار نیك و پسندیده را بالاتر برده و در مقابل، از كارها و افكار ناپسند خود بكاهد.

2) مراقبه، آن است كه در حین عمل و اجرا، مراقب و مواظب خود بوده تا به آن مقداری كه با خود شرط كرده است ماتزم باشد.

3) محاسبه، كه هر فردی اعمال و رفتار و افكار خود را مورد حسابرسی قرار داده تا مشخص شود چه مقدار از آنها خوب و پسندیده ، و چه مقدار ناپسند و خارج از حد مجاز بوده اند.

در ادامه به مراحل دیگری می توان اشاره نمود. منجمله این كه در صورت تخلف و یا ارتكاب گناه، برای خود تنبیه و مجازاتی در نظر بگیرد، مانند اینكه شرط كند اگر تخلف كرد یك روز روزه بگیرد و یا صدقه بدهد و ... .

اما باید توجه داشت كه این تنبیه و مجازات باید از اعتدال برخوردار باشد و به افراط و تفریط دچار نشود.

البته مطلب مهم و اساسی كه قبلا هم به آن اشاره شد و نباید فراموش شود، گناه نكردن است. چه بسا فردی حتی اعمال مستحبی را نیز انجام می دهد، ولی در كنار آنها هم گناه می كند. عبادات و اعمال عبادی چنین شخصی اثر سازنده خود را از دست داده و بی اثر شده و بعبارتی از ارزش افتاده است.«انما یتقبل الله من المتقین»

با توجه به مطالب فوق می بینیم كه راه رسیدن انسان به تكامل، پوشیده شده است از مبارزه با هوای نفس و تمایلات نفسانی، و بهترین وسیله در این مسیر، ذكر و یاد خداوند و اطاعت از او ، و صبر بر اطاعت و دوری و اجتناب از گناه است، كه هر چه صبر و تحمل انسان برای خداوند بیشتر باشد، او از درجه و رتبه بالاتری برخوردار است.

كلام آخر اینكه اولا، در هر لحظه و در هر قدم بر خداوند توكل نموده و هر چه می خواهید از او طلب نمائید.
و ثانیا، كار را قدم به قدم آغاز كنید، و انتظار معجزه نداشته باشید، اگر چه خدا معجزه هم برای بنده اش می كند. در مسیر كه قرار گرفتید، غم به دل راه ندهید. مهم در مسیر بودن است، چه به هدف برسیم یا نرسیم، پیروزیم.

موفق و پیروز باشید.